Noord-Holland was lange tijd rijk aan buitenplaatsen. De welvaart van de stedelijke elite gaf in de zeventiende en achttiende eeuw een enorme impuls aan de aanleg van buitenhuizen, tuinen, parken en bossen. De buitenplaatsen die de tand des tijds overleefden, worden nu bijna allemaal beschermd door de monumentenstatus. Een aantal is bezit geworden van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten, maar een groot deel van de buitenplaatsen is (weer) in privébezit gekomen.
Meer informatie over bestaande buitenplaatsen is te vinden op de website van stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL).
De naam dankt dit landgoed aan Adriaan Volckert Teding van Berkhout die het landgoed erft in 1858. Zijn grote held is de Italiaanse vrijheidsstrijder Garibaldi. Hij noemt zijn landgoed met het meertje en het nieuwe landhuis Caprera, naar het eiland bij Sardinië, waar Garibaldi zijn hoofdkwartier had.
>"Hier zag men ook een mooie grot, een fontein, een menagerie en vroolijke wandelwegen, die naar de vaart leidden, waardoor de trekschuiten naar Leiden en Den Haag voeren." De Hartekamp is vooral bekend vanwege de bekende personen die er gewerkt hebben. Wereldberoemd is De Hartekamp geworden door de Zweedse botanicus Carolus Linnaeus.
>Op Duin en Daal ligt tegenwoordig één van de mooiste villaparken van Nederland. Daarin staat het achttiende-eeuwse rechthoekige herenhuis van de voormalige buitenplaats. In de negentiende eeuw is het wit gepleisterd. De huidige voorgevel was eigenlijk de rechter zijgevel van het huis. Het huis is in 1903 en 1907 naar het westen uitgebreid voor de bestemming van hotel. Tussen 1985 en 1988 is het geheel verbouwd tot zes woningen.
Het achttiende-eeuwse huis en het voormalige neo-gotische koets- of tuinmanshuis aan de Lage Duin en Daalseweg 15a zijn rijksmonument. Ze zijn particulier bezit en niet toegankelijk voor publiek.
Omgeven door villa’s uit de jaren 1920 – 1930, staat op de hoek van de Zeestraat met het Harmonielaantje een laag achttiende-eeuws gepleisterd huisje. Aan de straat staat een hek tussen twee bakstenen pijlers met op de dekplaten de letters DUYN WYCK. Het huis en hek vormen samen met de naam van de Duinwijklaan de herinnering aan de buitenplaats die hier ooit lag.
>Het herenhuis van de voormalige buitenplaats Wildhoef ligt met zijn rug naar de Kennemerweg, maar het gemis van de voorgevel wordt gecompenseerd door de neoclassicistische tuinkoepel op de hoek met het Kerkplein. Tegenwoordig zijn er op Wildhoef bejaardenappartementen en verzorgingshuizen gevestigd.
>Trompenburgh is een bijzonder bouwwerk uit de Gouden Eeuw, het heeft de eeuwen vrijwel onveranderd doorstaan. Als kleine broer van Paleis Huis ten Bosch behoort het tot de bijzondere gebouwen van 17de-eeuwse architectuur. Wie woonde hier?
>De heremietenpop in de kluizenaarshut knikt met zijn hoofd en wijst met zijn hand op een doodskist met opschrift: Gedenk te sterven. Hij is zojuist in beweging gezet door de tuinman. Net als tegenwoordig wordt Frankendael in de jaren 1835 -1867 uitgebaat als pleziertuin met restaurant voor de Amsterdammers.
>In de noordoost hoek van een groot groengebied, omsloten door de Westerhoutweg, de Zeestraat en de Binnenduinrandweg, staat bij een verkeersplein een landhuis uit 1896. De geschiedenis van Westerhout gaat echter terug tot de vroege zeventiende eeuw. Achter het huidige huis ligt park Westerhout, loopt de Scheybeek en hebben tegenwoordig velen een klein lusthof in de vorm van een volkstuintje.
>Tegenwoordig is Wester-Amstel een plaats voor het genot van landschap, natuur en cultuur voor zo veel mogelijk mensen. Maar ooit is het gesticht voor het genot van particulieren en is het in periodes in gebruik geweest als herberg voor passanten.
>Deze buitenplaats, inclusief het Corversbos, staat ook bekend als het Bos van Blaauw, naar de man die Gooilust rond 1900 verrijkt met exotische beplanting en er zelfs een dierentuin aanlegt. Gooilust ligt op drie zeventiende-eeuwse kavels aan de zuidzijde van ’s-Graveland en beslaat de hele diepte van de polder vanaf het Zuidereinde.
>Vredenhof is met zijn erker boven de stoep waarschijnlijk één van de meest herkenbare buitenhuizen aan de Wagenweg. Het buitenhuis is gelegen naast de buitenplaats Eindenhout en tegenover buitenplaats Uit den Bosch. De omgeving van Vredenhof is buiten de verkeersdrukte op de Wagenweg niet veel veranderd in de loop van de geschiedenis.
>Waar nu kassen en een fruitboomgaard liggen, stond de vanaf 1647 de meest Palladiaanse villa van Nederland. Op de brug naar het naastgelegen Zuiderweg 68 staan hekpijlers met het opschrift Vredenburgh. Wat is er gebeurd?
>Groot Bentveld begint zijn geschiedenis als duinboerderij rond 1596 als het in handen is van Hopman Nicolaas de Leur. Hij is krijgsbevelhebber onder Prins Maurits. In 1660 is Bentveld een hofstede met boomgaard, huisinge, bouwhuisinge (boerderij) met 30 morgen (hectare) zaai- en weiland, met vijvers en grachten en een valbrug voor het huis. Tevens heeft men rechten van vrije visserij en vogelarij. De oude balkenzolderingen in het herenhuis stammen uit deze tijd.
>Het huidige landgoed Vaart en Duin is ontstaan door samenvoeging van de buitenplaats Vaart en Duin met het aangrenzende Duinzigt. Beiden gaan terug tot circa 1600 en vanaf 1810 raakten ze met elkaar verbonden. Het oorspronkelijke huis Vaart en Duin is in 1904 gesloopt. Het huis dat nu die naam draagt was tot 1904 huis Duinzigt.
>Aan Bloemendaalseweg in de as van de Mollaan staat het voormalige landhuis van de buitenplaats Sparrenheuvel. Het voorste deel is een laag neo-classicistisch gebouw met vrijstaande zuilen in het middendeel dat in 1825 is ontworpen door J.D. Zocher jr. Het deel aan de achterzijde gaat terug tot de vroege achttiende eeuw. Het landgoed bij het huis is inmiddels grotendeels in beslag genomen door straten en gebouwen, maar het Bispinckpark en de vijvers herinneren aan de historische aanleg.
>Midden in Bloemendaal ligt een groen park met daarop een majesteus negentiende-eeuws landhuis. Het vormt de overgebleven kern van het landgoed van bijna 40 hectare.
>Het rijksmonumentale zorgcomplex Spaar en Hout ligt tussen de Kleine Houtweg en het Spaarn ingeklemd. Omgeven door meerdere buitenplaatsen en kleinere woningen die in latere jaren er tussen zijn gebouwd zijn, ligt Spaar en Hout op één van de oudste buitenplaatsen bij Haarlem.
>Uniek aan deze ‘s-Gravelandse buitenplaats is dat het oorspronkelijke achttiende-eeuwse landhuis niet op het perceel zelf staat, maar aan de overzijde van het Zuidereinde. Eigenlijk werd de zeventiende-eeuwse kavel daarbij ingericht als overtuin. Nu staat er een villa uit 1930. Het oostelijke deel is natuurgebied van de Vereniging Natuurmonumenten.
>“Een zeer plaisante en extra welgesitueerde hofsteede, genaamd Amstel-Rust, met deszelfs capitaale hegte, sterke en weldoortimmerde heerenhuizinge, koetshuis en stallinge, tuinmans- en andere wooningen, orangene, menagenen, kabinet, vinkenhuis, loots, schuuren, stygers, schuitenhuis en vyvers.” Zo wordt de buitenplaats omschreven in een verkoopadvertentie uit 1800.
>Tussen sportvelden enerzijds en een uitgestrekt buitenplaatsengebied anderzijds ligt buitenplaats Schoonenberg. Op het terrein van voetballers en wandelaars, opgeluisterd door het pas gerestaureerde negentiende-eeuwse huis, is de rijke geschiedenis nog goed te zien en te beleven.
>