2 min

Duur ontwerp

De schatrijke Amsterdamse familie Trip verwerft de buitenplaats in 1681. Hiervoor is de buitenplaats in handen van Cornelis Gijsbertsz. van Goor. Het is Matthias Trip die de plaats de naam Meer en Berg geeft.

Kaart van de buitenplaats Meer en Berg, mét tuinontwerp, 1892.

De volgende eigenaren, Dirk van Lennep en zijn echtgenote Catharina de Neufville breiden het terrein in 1730 uit met de buitenplaats Leeuwenberg. Van Lennep is echter iets te ambitieus en wil een tuinontwerp van de bekende vormgever Daniel Marot. De uitgaven voor het ontwerp zijn extreem hoog en Van Lennep gaat bijna failliet. Hoofdmotief van Marots ontwerp is een grote halfronde afsluiting van de centrale tuin, een zogenaamde ‘exedra’. In het halfrond uitspringende dwarskanaal staat een beeld van Neptunus. Achter het dwarskanaal bevinden zich aan weerszijden van de middenas twee als piramides vormgegeven heuvels, met ‘Turkse tenten’ als bekroning. Een tweede ontwerp van Marot – ook voor een aanleg van Meer en Berg op een andere locatie – is helaas nooit verwezenlijkt.

Meer en Berg.

Al in 1732 verkoopt Van Lennep Meer en Berg aan Petronella de Neufville, die in 1733 met haar neef Mattheus de Neufville trouwt. In de jaren dertig van de achttiende eeuw zijn de volgende elementen ontstaan: een oranjeriegebouw, een pomphuis (nog als ruïne aanwezig) en het nog bestaande toegangshek met het wapen van de De Neufvilles.
Tussen ca. 1730 en 1794 vormt de grote laan vanaf de Herenweg, de middenas van de Marot-tuin en een zichtverbinding buiten de tuinpoort richting Haarlemmermeer samen één enorme formele as van meer dan een kilometer lang. Restanten hiervan zijn nog aanwezig als tracé van de Beukenlaan.

Pomphuis Meer en berg.

Tuin en graf van Rousseau

De formele tuinaanleg van Marot wordt in 1794 in opdracht van Jacob Abraham van Lennep geformeerd in landschapsstijl door Zocher sr.
Hierbij wordt ook het dwarskanaal vergraven tot een slingerende vijver met eiland. Van de landschapstuin van Zocher zijn nu nog slingerlanen en de vijver met het eilandje over.

In deze tijd wordt in de keukenduinen bij de buitenplaats een landschappelijke partij aangelegd, met daarin een kopie van het Graf van Rousseau. Het oude herenhuis van Meer en Berg aan de Glipperweg is in 1909 (op de bijgebouwen na) gesloopt. Nu nog aanwezig zijn de later tot koetshuis verbouwde portierswoning en een bijgebouw dat nu Meerzicht heet. Architect Foeke Kuipers bouwde elders een nieuw huis Meer en Berg.

Gebouw Meerzicht.

Woningbouw en wandelbos

Gemeente Heemstede koopt halverwege de twintigste eeuw Meer en Berg. De gemeente gebruikt het gedeeltelijk voor woningbouw (Staatsliedenbuurt) en voegt het gedeeltelijk bij het wandelbos Groenendaal. De oranjerie uit de tijd van Marot wordt gesloopt in 1953. De van Meer en Berg resterende dienstgebouwen en het park en elementen zoals het ingangshek zijn allen Rijksmonumenten.

Meer en Berg.

Auteur: Christian Bertram

Landschap Noord-Holland / Cultuurcompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012