Westerhout

In de noordoost hoek van een groot groengebied, omsloten door de Westerhoutweg, de Zeestraat en de Binnenduinrandweg, staat bij een verkeersplein een landhuis uit 1896. De geschiedenis van Westerhout gaat echter terug tot de vroege zeventiende eeuw. Achter het huidige huis ligt park Westerhout, loopt de Scheybeek en hebben tegenwoordig velen een klein lusthof in de vorm van een volkstuintje.

2 min

Coymans, Bernard en anderen

In 1627 kocht de Amsterdamse regent en handelaar Balthasar Coymans een boerderij genaamd ‘De Voorsaet’ met bijbehorende grond. Hij liet de boerderij vervangen door een groot en voornaam herenhuis dat bereikbaar was via een oprijlaan uit het oosten. Verder breidde hij het grondgebied uit tot aan de duinen. Na zijn dood bleef Westerhout in bezit van de familie waarbij Daniel Jean Bernard, kleinzoon van Balthasar Coymans, het in eigendom kreeg (1710) en het nog verder uitbreidde.

Op de achtergrond buitenplaats Westerhout, op de voorgroen de aankomst van een koets. Prent door Jan Daniel Bernards omstreeks 1732. Bron: Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

Na 1736 wisselde de buitenplaats meermaals van eigenaar. Uit een verkoopakte uit 1755 blijkt dat Westerhout toen bestond uit het herenhuis met een rijk interieur, een tuin met beelden, tuinsieraden en vijver, bijbehorende woonhuizen, erven en landerijen.

Westerhoutplein 5 in Beverwijk, 1900-1902. Bron: Noord-Hollands Archief.

Boreel

In 1814 kocht jhr. Lucas Boreel Westerhout. Het zou tot 1962 inbezit van deze familie blijven. Bij het aangekochte terrein hoorde inmiddels ook de herberg Oud-Romen bij de kruising van wegen ter plaatse van het huidige Westerhoutplein. Lucas Boreel liet de herberg slopen en bouwde ter plaatse een nieuw herenhuis. Het zeventiende-eeuwse huis dat meer naar het westen lag liet hij afbreken. Daarvan resteren alleen nog archeologische resten.

Huize “Westerhout”, vervaardigd door Schaefer, Amsterdam in 1910. Bron: Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

In 1896 werd op zijn beurt het huis van Lucas Boreel vervangen door een nieuw landhuis naar ontwerp van architect Johannes Jacobus van Nieukerken. Opdrachtgever was jhr. Gerard Salomon Boreel, kleinzoon van Lucas en de toenmalige burgemeester van Beverwijk. De nieuwbouw was in de stijl van de Hollandse neorenaissance en interieuronderdelen van het gesloopte huis werden hergebruikt.

In 1905 werd het huis nog aanzienlijk uitgebreid door het bureau Van Nieukerken. Het asymmetrische karakter ervan werd daardoor versterkt. Kenmerkend zijn de toepassing van baksteen met natuurstenen accenten, rijkgesmede muuranker, vensters onder ronde ontlastingsbogen, trapgevels en verschillende venstervormen. In hetzelfde jaar werd ter plaatse van de voormalige stallen en koetshuis het Westerhoutplein aangelegd.

Westerhout in 1959. Foto door JosPe, Arnhem. Bron: Noord-Hollands Archief, Provinciale Atlas.

Het hoofdhuis en de dienstgebouwen aan de Westerhoutweg 3 (1941) en 22 (1913) zijn rijksmonumenten. In het voormalige landhuis bevindt zich restaurant Westerhout. Het park is eigendom van de gemeente en openbaar toegankelijk wandelgebied.

Westerhout. Foto: Cultuurcompagnie Noord-Holland.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Literatuur:

Bertram, Christian. Noord-Hollands Arcadia. Ruim 400 Noord-Hollandse buitenplaatsen in tekeningen, prenten en kaarten uit de Provinciale Atlas Noord-Holland. Met een bijdrage van Erik A. de Jong. Alphen aan den Rijn: Canaletto, 2005, 375-376.
Lucassen, Michaël en Inez Kloosterman. J.J. van Nieukerken (1854-1913), M.A. van Nieukerken (1879-1963), J. van Nieukerken (1885-1962). Architectuur als ambacht – ontwerpen voor het patriciaat. (BONAS: Bibliografieën en oeuvrelijsten van Nederlandsearchitecten en stedebouwkundigen). Rotterdam: Stichting BONAS en NAI, 1998.

Publicatiedatum: 30/04/2012