Noord-Holland was lange tijd rijk aan buitenplaatsen. De welvaart van de stedelijke elite gaf in de zeventiende en achttiende eeuw een enorme impuls aan de aanleg van buitenhuizen, tuinen, parken en bossen. De buitenplaatsen die de tand des tijds overleefden, worden nu bijna allemaal beschermd door de monumentenstatus. Een aantal is bezit geworden van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten, maar een groot deel van de buitenplaatsen is (weer) in privébezit gekomen.
Meer informatie over bestaande buitenplaatsen is te vinden op de website van stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL).
Ooit telde Noord-Holland zo’n tachtig kastelen, die vrijwel allemaal verdwenen zijn. Een handvol staat nog overeind en is doordrenkt van legenden over dappere ridders, rijke edelmannen en schone jonkvrouwen. Maar ook over de gruwelen die er de afgelopen eeuwen hebben plaatsgevonden en de merkwaardige verschijningen die er nog altijd rondwaren. Maak kennis met de vier spookachtigste kastelen van onze provincie.
>Ze zijn nog wel te vinden op landgoederen van kastelen en buitenplaatsen: ijskelders. De gewelfde bouwwerken zijn dikwijls verstopt onder heuvels en bomen. In de winter werd er ijs en sneeuw opgeslagen, zodat men het in de zomer kon gebruiken om voedsel te bewaren. Fotograaf Annemarie Bal ging op pad om een aantal bijzondere ijskelders te fotograferen.
>Paviljoen Welgelegen verwelkomt na meer dan 200 jaar één van haar vroegste ‘portretten’. De Provincie Noord-Holland is sinds kort in het bezit van dit schilderij, dat de Vlaamse schilder Hendrik de Cort maakte in opdracht van Henry Hope, de man achter het paviljoen. Maar had De Cort het landhuis zelf eigenlijk wel eens gezien?
>Ergens in 2025 gaan de deuren van het fraaie buitenhuis Trompenburgh in ’s-Graveland weer open voor publiek, maar nu is de restauratie nog in volle gang. De redactie van Oneindig Noord-Holland nam er al vast een kijkje.
>Nederland telt 550 historische buitenplaatsen. Stichting Kastelen, historische Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL) komt voor hun belangen op. De organisatie, die onafhankelijk is en met vrienden en donateurs werkt, vraagt aandacht voor de schoonheid, de cultuur en de natuur van historische buitenplaatsen en kastelen. Kunsthistorica Yvonne Molenaar is er sinds april 2023 directeur van en kan er enthousiast over vertellen.
>Kasteel Nederhorst in Nederhorst den Berg wordt momenteel verbouwd tot huurappartementen, maar de bijen die er al sinds mensenheugenis rondvliegen, zijn er nog steeds. Imker Ronald de Moor (50) kan er bevlogen over vertellen.
>In het Rampjaar 1672 vielen de Fransen ons land binnen. Een groot gedeelte van Holland werd beschermd door de Oude Hollandse Waterlinie. Een aantal regio’s, waaronder de Gooi- en Vechtstreek, vielen net buiten deze bescherming. Dorpen, steden, kastelen en buitenplaatsen werden geplunderd en verwoest door Franse soldaten. Ter gelegenheid van de ‘Dag van het Kasteel’ lichten we een aantal van deze dramatische gebeurtenissen uit.
>Voor liefhebbers van stijlkamers en antiek meubilair is de groene slaapkamer in Paviljoen Welgelegen een pareltje. In dit historische vertrek, gewijd aan Lodewijk Napoleon, staat een prachtig Empire hemelbed. De koning van Holland was namelijk één van de markante bewoners van de buitenplaats. Ondanks dat zijn verblijf in ons land kort was, bleek zijn liefde voor Welgelegen blijvend. Hij noemde haar zelfs liefkozend zijn ‘pavillon’. Maar was dat ook het geval voor zijn vrouw Hortense en hun drie zonen?
>Paviljoen Welgelegen is tegenwoordig de zetel van het provinciaal bestuur van Noord-Holland. Maar het imposante paviljoen is ooit gebouwd als buitenverblijf van de puissant rijke bankier Henry Hope (1735-1811). Hope hechtte veel waarde aan zijn schilderijencollectie, maar ook aan de andere schone kunsten. In de muzieksalon konden zijn gasten genieten van privéconcerten op hoog niveau.
>Het voorhuis van de buitenplaats Starrenburg werd begin vorig jaar afgebroken. Dit vormde voor Florrie van der Kamp, die daar regelmatig langsroeit, de aanleiding om op zoek te gaan naar de geschiedenis en de voormalige bewoners van de oude boerderij aan de Amstel. Inmiddels is er ‘met oog voor de historie’ een nieuwe versie van het huis herbouwd.
>Kasteel Sypesteyn herbergt een breekbare schat: een grote verzameling Loosdrechts porselein uit de achttiende eeuw. Jonkheer Henri van Sypesteyn was niet alleen één van de eerste verzamelaars van het oudhollandse serviesgoed, maar deed ook onderzoek naar dit ‘witte goud’ van de Gooi- en Vechtstreek.
>Op de plek waar nu het raadhuis van Hilversum staat, stond 100 jaar geleden Villa 'Witten Hull'. De villa is gesloopt in 1928 voor de bouw van het raadhuis, maar restanten van de fundering bevinden zich nog in het souterrain van het Dudok Architectuur Centrum (DAC).
>Het buitenplaatsenlandschap langs de Vecht begint bij Slot Zuylen. Hoewel het kasteel een echte Utrechtse geschiedenis heeft, is het ontworpen door een Amsterdamse architect. Elke volgende generatie bewoners paste de inrichting vervolgens naar eigen smaak aan.
>Roeister Florrie van der Kamp van roeivereniging Willem III haalt regelmatig een frisse neus op of aan de Amstel. Tijdens die tochtjes over het water vallen haar (niet meer bestaande) gebouwen op, waarvan ze de achtergrondverhalen tot op de bodem uitzoekt. Deze week verdiept ze zich in boerderij Klarenbeek aan de Ouderkerkerdijk.
>Even de spreekwoordelijke ‘frisse neus halen’ is er soms noodgedwongen niet bij. Maar loop of fiets dan in gedachten even mee met een mooi tochtje van de Berlagebrug in Amsterdam naar de Bullewijk in Ouderkerk aan de Amstel. Pakweg tien kilometer met verrassende verhalen. Deel 4: van Ouderkerk naar Ouderkerk.
>Roeister Florrie van der Kamp van roeivereniging Willem III haalt regelmatig een frisse neus op of aan de Amstel. Tijdens die tochtjes over het water vallen haar (niet meer bestaande) gebouwen op, waarvan ze de achtergrondverhalen tot op de bodem uitzoekt. Deze week verdiept ze zich in twee verdwenen hoeves: Anna’s Hoeve en Hoeve Sloterdijk.
>Even de spreekwoordelijke ‘frisse neus halen’ is er soms noodgedwongen niet bij. Maar loop of fiets dan in gedachten even mee met een mooi tochtje van de Berlagebrug in Amsterdam naar de Bullewijk in Ouderkerk aan de Amstel. Pakweg tien kilometer met verrassende verhalen. Deel 3: van ’t Kalfje naar Oostermeer, langs buitenplaatsen als een plaatje.
>Even de spreekwoordelijke ‘frisse neus halen’ is er soms noodgedwongen niet bij. Maar loop of fiets dan in gedachten even mee met een mooi tochtje van de Berlagebrug in Amsterdam naar de Bullewijk in Ouderkerk aan de Amstel. Pakweg tien kilometer met verrassende verhalen. Deel 2: Van vliedende zorgen naar de kalfskop.
>Even de spreekwoordelijke ‘frisse neus halen’ is er soms noodgedwongen niet bij. Maar loop of fiets dan in gedachten even mee met een mooi tochtje van de Berlagebrug in Amsterdam naar de Bullewijk in Ouderkerk aan de Amstel. Pakweg tien kilometer met verrassende verhalen. Deel 1: Berlage, Spyker en een vrijend paartje.
>De familie Visser ’t Hooft woonde in de 19e en het begin van de 20e eeuw in grote buitenhuizen. Caspar Visser ’t Hooft schreef er een boek over, waarin hij niet alleen de zeven buitenplaatsen opzoekt, maar ook levendige beschrijvingen geeft van de kleurrijke karakters die er woonden.
>