Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De Hartekamp in Heemstede

"Hier zag men ook een mooie grot, een fontein, een menagerie en vroolijke wandelwegen, die naar de vaart leidden, waardoor de trekschuiten naar Leiden en Den Haag voeren." De Hartekamp is vooral bekend vanwege de bekende personen die er gewerkt hebben. Wereldberoemd is De Hartekamp geworden door de Zweedse botanicus Carolus Linnaeus.

Linnaeus heeft er vanaf 1736 onderzoek gedaan en hij publiceerde er zijn boek ‘Hortus Cliffortianus’ in 1738. Daarnaast hebben vader en zoon Zocher getekend voor de landschappelijke aanleg van het park en heeft ook Leonard Springer zijn sporen nagelaten.

Kaart van hofstede De Hartekamp en tuinderijen.

Burgemeester, koopman, postmeester

De Hartekamp heet eerst nog Thorenvliet. Die naam komt van de Leidse burgemeester Franc van Toorenvliet die het bezit in de 16e eeuw van de familie Van Berkenrode erft. Hij verkoopt het buiten aan de Amsterdamse koopman Hendrik van der Camp, die het de naam Hartecamp geeft. Postmeester Johan Hinloopen maakt er een echte buitenplaats van. Hij geeft in 1692 opdracht voor de bouw van een herenhuis en laat ook een nieuwe tuin aanleggen. De tuin en het huis zijn samen ontworpen op een symmetrische plattegrond, kenmerkend voor de tuinstijl van het Hollandse classicisme. Hier is nu weinig meer van over.

Hofstede De Hartekamp.

Hortus Cliffortianus

In 1709 wordt George Clifford eigenaar van de buitenplaats. Hij bouwt aan de andere kant van de Herenweg een koepel. Deze staat op de middenas van huis en tuin en is op die manier visueel bij de tuin betrokken. Onder zijn zoon George Clifford jr. kent de buitenplaats zijn grootste bloei. Hij verwerft de terreinen waar de koepel op staat: ‘De Overplaats’. Clifford is een fanatiek plantenverzamelaar en Linnaeus komt onderzoek doen in zijn botanische tuin. Het resultaat is de ‘Hortus Cliffortianus’, een catalogus van Cliffords plantencollectie.

Linnaeus, borstbeeld in de tuin van De Hartekamp.

Linnaeus, borstbeeld in de tuin van De Hartekamp.

Bezoek van een Zweedse astronoom

De Zweedse astronoom Bengt Ferner bezoekt ons land in 1759 en beschrijft De Hartekamp als volgt:

“Het heele buiten bestaat uit 30 morgen land en de groote weg naar Leiden en Den Haag gaat er midden doorheen. Aan den eenen kant van den weg was het huis en het park met een groote oranjerie en een menigte uitlandsche gewassen… Hier zag men ook een mooie grot, een fontein, een menagerie en vroolijke wandelwegen, die naar de vaart leidden, waardoor de trekschuiten naar Leiden en Den Haag voeren. Aan den anderen kant van de weg was het zoogenaamde Bosch, waarin vooral mooie sparren, dennen en berken stonden; in het Bosch waren veel pauwen en kalkoenen. De grond liep hier van den weg af naar boven; op het hoogste punt was een paviljoen, vanwaar men een prachtig uitzicht had over het omliggende land, Haarlem en de Haarlemmermeer. Aan den voet van deze hoogte was een omheinde ruimte, waar een aantal herten onderhouden werden, om het mooie van het uitzicht te verhoogen.”

De Hartekamp te Heemstede, 1773. Collectie Noord-Hollands Archief.

Zocher, Springer en Poortman

Tussen 1817 en 1832 worden de tuinen van De Hartekamp aangepast aan de toen moderne landschapsstijl. Hiervan is tegenwoordig nog veel herkenbaar. Het park achter het huis is aangelegd rondom de grote cirkelvormige vijver met in het midden een eiland. Rondom de vijver is een stelsel van slingerpaden aangelegd. Zocher jr. ontwerpt ook een oranjerie en een koepel voor De Overplaats.

De Overplaats wordt in 1901 gesplitst. Een deel wordt verkocht als Eikenrode en op een ander deel opent bloemenpark Linnaeushof in 1954 haar deuren.  Het laatste deel van de Overplaats, dat naast de Linnaeushof ligt, blijft wandelbos. Begin 1900 wordt het woonhuis van De Hartekamp verbouwd door eigenaar W. de Ridder. Leonard Springer neemt dan de oprijlaan onderhanden. De pergola die er nu nog staat is gebouwd door tuinarchitect Poortman.

De Hartekamp

De Hartekamp. Foto: Cultuurcompagnie Noord-Holland.

Buitenplaats voor cliënten en omwonenden

In 1952 wordt De Hartekamp eigendom van wat nu ‘De Hartekampgroep’ is. Zij richt de buitenplaats in als zorginstelling voor geestelijk gehandicapten en bouwt in het park diverse paviljoens.

De gebouwen zijn niet toegankelijk, het wandelbos is openbaar toegankelijk.

Landschap Noord-Holland / Cultuur Compagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.