Een gegoede familie

In het laatste kwart van de zeventiende eeuw is de Amsterdamse familie Munter goed vertegenwoordigd in het opkomende Velsense buitenplaatsleven. Vader Johan Munter sticht de buitenplaats Hoogergeest. Zijn dochter Agatha woont met haar echtgenoot Johan Corver op Beeckestijn. Zijn zoon Dirck sticht Meervliet en zijn jongste kind Cornelis sticht ergens vóór 1706 Waterland.

Als Cornelis Munters weduwe Maria Piso in 1717 Waterland verkoopt aan haar schoonzoon Gerrit Corver, staat er al een huis met stalling en schuren. Waterland krijgt in deze tijd  ook een bescheiden tuin.

Een nieuw gebouw voor de eigenaar

In 1721 koopt Dirck Trip Waterland. Waarschijnlijk laat hij tussen 1721 en 1724 een nieuw gebouw voor zichzelf bouwen, wellicht tegen het al bestaande boerenhuis aan. Trip laat in 1724 de tuinarchitect Adriaan Speelman een plattegrond van de buitenplaats tekenen. Deze tuin, waarschijnlijk ook ontworpen door Speelman, is een formele Régence-tuin van allure. In 1729/’30 verschijnt de plattegrond ook als gravure.

Uit de plattegronden is op te maken dat het toenmalige hoofdhuis geen belangrijke functie had in de parkaanleg. Hoofdmotief waren een rastervormig en een waaiervormig lanenpatroon die door elkaar heen liepen. Aan de uiteinden van de lanen waren gebouwen of deeltuinen gesitueerd. De tuinaanleg liep toen nog niet door tot aan de Herenweg. Vanuit een koepel op een heuvel keek men over de Biesweide, de Herenweg en de Meerwijde heen op het Wijkermeer.

De bouwdatum van het huidige herenhuis op Waterland is omstreden. Volgens de één is het huis gebouwd in 1742 en zijn 20 jaar later de twee vleugels en een nieuwe traphal gebouwd. Volgens de ander is het gehele gebouw rond 1762 nieuw gebouwd. Eigenaar in die tijd is Dirk Trip jr., getrouwd met Jacoba Elisabeth van Strijen.

Archibald Hope die de buitenplaats in 1781 overneemt, laat een landschapstuin aanleggen in plaats van de formele tuin. Deze nieuwe tuinaanleg wordt toegeschreven aan Johann Georg Michaël. De formele vijver wordtdan vergraven tot een langwerpige slingervijver met twee eilandjes. De vrijkomende aarde gebruikt men om reliëf te geven aan de grond. Hope koopt onder meer delen van het naburige Meervliet en het bos Lievendaal. In 1785 verrijst er een oranjeriegebouw en in 1790, tegen de oranjerie aan, de boerderij Lievendaal.

In 1799 verandert Waterland opnieuw van eigenaar. Jacob Boreel van Hogelanden is de gelukkige. Vervolgens wordt de buitenplaats enige generaties lang binnen de families Boreel en de (verwante) familie Tuyll van Serooskerken overgedragen. De bekende tuinarchitect Leonard Anthony Springer legt begin twintigste eeuw onder meer een rozentuin aan ten westen van het huis. Hiervan is niets meer over.

In de Tweede Wereldoorlog wonen Duitse officieren op Waterland. Van 1945 tot 1948 is er een noodziekenhuis gevestigd. Tussen 1964 en 1966 restaureert men Waterland ingrijpend, tussen 1978 en 1982 zit er een hotel in het herenhuis.

Sinds 1998 is het landgoed in handen van de familie Van den Bos. Momenteel is er opnieuw een hotel gevestigd op Waterland. Huis Waterland, de bijgebouwen, tuin en tuinsieraden zijn Rijksmonumenten.

Auteur: Christian Bertram

Landschap Noord-Holland / Cultuurcompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012