2 min

Koopman Hendrick Tersmitten koopt Velserbeek in 1699. Hij laat de uitgebreide geometrische tuin aanleggen waarvan een plattegrond is afgedrukt in het prentenboek ‘Het zegenpralent Kennemerlant’ uit ca. 1730. De opvolger van Tersmitten sr., zijn zoon mr. Henrick Tersmitten, Heer van Spaland koopt in 1742 de naburige hofstede ’s-Gravenlust.

Een landschappelijke aanleg op Velserbeek komt zo’n 75 jaar later tot stand. Dan is Amelia Maria Goll van Franckenstein eigenares van Velserbeek. Haar man is in december 1774 overleden.

Tuingebouwtjes, een hertekamp en uitheemse dieren

Vanaf 1775 ontfermt de vader van de weduwe, de bankier en koopman Johann Goll van Franckenstein sr., zich over de tuinen van Velserbeek. Goll van Franckenstein laat een aantal tuingebouwtjes plaatsen, waarvan het Chinese koepeltje en de hermitage (en een slechte kopie van het Jeverhuisje) nog steeds bestaan. Een Duitse reiziger ziet deze gebouwen in augustus 1776 en is vooral erg onder de indruk van de levensechte pop van de kluizenaar in de hermitage. In deze tijd is er ook een menagerie met uitheemse dieren gevestigd. De voltooiing van de landschappelijke parkaanleg van Velserbeek is toe te schrijven aan de zoon van Franckenstein., de bankier en koopman Johann Goll van Franckenstein jr..

Na 1832 komt Velserbeek in handen van mevrouw W.Ph. Willink en haar echtgenoot E.L. baron Tuyll van Serooskerken, gouverneur van Noord-Holland. Zij laten de tuin in 1833 verder verfraaien door tuinarchitect Jan David Zocher jr.. Dan ontstaat onder meer de hertenkamp met de omringende waterpartij, waarvoor de rechte oprijlaan naar het huis wordt gekapt. In dezelfde periode breidt men het huis aan de oostzijde uit.

Oranjerie/theeschenkerij Velserbeek, 1973. Collectie Noord-Hollands Archief.

Een fabriek?

Wanneer in 1918 twee ondernemers de buitenplaats kopen, lijkt het gedaan te zijn met de rust. Ze willen op deze plek een fabriek laten bouwen. De plannen gaan gelukkig niet door,maar het interieur van huis Velserbeek wordt wel ernstig beschadigd.

Na aankoop door de gemeente zes jaar later verandert een deel van park Velserbeek in een openbaar wandelbos met theeschenkerij, zoogdieren- en vogelhuis en muziektent (1926). Een ander deel van het park, bij de Van Tuyllweg, wordt bouwgrond voor villa’s. Het herenhuis is eerst hotel-restaurant en krijgt later een openbare functie.

De bekende tuinarchitect Leonard Anthony Springer neemt  het park in 1937 onder handen. In de Tweede Wereldoorlog wordt Velserbeek gevorderd door de Duitse bezetter en daarna komt het in gebruik als kantoor voor de gemeentelijke dienst Openbare Werken.

In 1995 is het gebouw gerestaureerd. Sindsdien is er een advocatenkantoor in gevestigd. Het park herstelt men grondig vanaf 1987. Huis, tuin en tuingebouwtjes zijn Rijksmonumenten. Huis Velserbeek is als bedrijfsruimte niet openbaar toegankelijk, park Velserbeek wel.

Velserbeek. Foto: Cultuurcompagnie Noord-Holland.

Auteur: Christian Bertram

Landschap Noord Holland / Cultuurcompagnie

Publicatiedatum: 30/04/2012