Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, gemaakt op Marken in februari 2021.
>Bij het Rosenstock-Huessy Huis in de Hagestraat in Haarlem ligt het startpunt van een van de drie Nederlandse routes naar het Noord-Spaanse bedevaartsoord Santiago di Compostella.
>Het dialect van Texel, het Tessels, is sinds kort tot in detail vastgelegd in een dik boek: ‘Tessels. Taal over zee’. De schrijver is verrassend genoeg een Overkònter, dus iemand van overzee, geen geboren Texelaar. Toch is Texel voor Marcel Plaatsman (34) nooit ver weg. Hij woont in Alkmaar, maar is vaak op Texel, het eiland waar zijn familie vandaan komt. Hun taal beschreef hij in zijn boek, waar hij vijf jaar aan werkte. Voor Oneindig Noord-Holland schreef Plaatsman een inleiding op het Tessels.
>Als je mooi wilt zingen ben je bij het Koninklijk Haarlems Mannenkoor ‘Zang en Vriendschap’, het oudste nog bestaande mannenkoor van Nederland, aan het juiste adres. Maar vriendschap is minstens zo belangrijk.
>Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: Alkmaar en omstreken.
>Aan het strand in Egmond aan Zee is het in de zomer heerlijk vertoeven. Wandelend op de boulevard langs de viskramen zie je hoe het dorp al eeuwenlang verbonden is aan de visserij. Dagjesmensen klimmen bij de vuurtoren de trap omhoog om van het mooie uitzicht te genieten. Hier op de Vureboetsduin staat een bijzonder bronzen beeld van een vissersvrouw: Het Vraauwtje van Derper. Ze kijkt uit over de zee, die gaf en nam. In de Eerste Wereldoorlog verloren 95 vissers uit Egmond aan Zee door zeemijnen het leven. Het Derper Vraauwtje is een eerbetoon aan de vele weduwen die achterbleven.
>Cor van Stam (1920-1995) gaf tijdens de oorlog samen met zijn vrouw Trijntje van Stam-Jansen onderdak aan joodse onderduikers. Onder de schuilnaam Cor van de Meer coördineerde hij het verzet in Haarlemmermeer en omstreken. Na de oorlog werd hij er zelfs burgemeester.
>In 1892 stuurde mejuffrouw M.A. Ferwerda uit Amsterdam vier anekdotes op naar Gerrit Jacob Boekenoogen, een Nederlands taalkundige uit Wormerveer, die destijds bezig was met het verzamelen en optekenen van Nederlandse volksverhalen. Één van haar verhalen vertelde over de geschiedenis van het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht 123. Lees en huiver mee met deze bloederige historie.
>Bij Fort Aalsmeer, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, lag een complex netwerk van sluizen en kanalen. In oorlogstijd werden de kanalen gebruikt voor de toevoer van munitie naar het fort en in vredestijd maakten vooral plaatselijke boeren gebruik van het water voor het vervoer van suikerbieten. Bij oorlogsdreiging kon zelfs het zuidelijk gedeelte van de Haarlemmermeer ermee onder water worden gezet.
>De eerste inwoners van de Anna Paulownapolder waren boeren uit Gelderland. Ze kwamen af op de belofte van een eigen stukje vruchtbaar land om gewassen te verbouwen. Huis en haard lieten de landverhuizers achter voor een petieterig arbeiderswoninkje op zilte zandgrond, waar niets wilde groeien. Het was pionieren met een hoofdletter P.
>Geluiden maken de stad. Wat zou Amsterdam zijn zonder rinkelende trambellen, de weemoedige klanken van een draaiorgel of het geroezemoes op de markt? Maar geluiden kunnen naast nostalgie ook irritatie oproepen. Denk aan de vaak beklaagde rolkoffers, overvliegende vliegtuigen of luide ringtones van mobiele telefoons. Welke geluiden hoorde men vroeger in de stad en wat was er toen anders dan nu?
>Vandaag de dag vieren we tijdens Pride Amsterdam de vrijheid dat je kan en mag zijn zoals je bent. Vierhonderd jaar geleden was dat anders: liefde en seks tussen mensen van hetzelfde geslacht was streng verboden, ook op VOC-schepen.
>Dialecten en streektalen zijn populair, zeker in de literatuur. Zo zijn er van Nijntje in de afgelopen jaren in diverse streektalen al meer dan 100.000 boeken verkocht. Van ‘Nijntje hep een feisie (op se Mokums)’ tot ‘opa en oma pluus’ (in ‘t Westfries). Uit onderzoek blijkt dat meeste mensen in wiens regio een streektaal wordt gesproken, het belangrijk vinden dat deze behouden blijft. Maar hoe klinken eigenlijk de diverse dialecten van Noord-Holland? Tom Wester van de werkgroep DINH (Dialecten In Noord Holland) presenteert hierbij een selectie van bijzondere korte verhalen.
>Kasteel Sypesteyn herbergt een breekbare schat: een grote verzameling Loosdrechts porselein uit de achttiende eeuw. Jonkheer Henri van Sypesteyn was niet alleen één van de eerste verzamelaars van het oudhollandse serviesgoed, maar deed ook onderzoek naar dit ‘witte goud’ van de Gooi- en Vechtstreek.
>In de Haarlemse textielindustrie viel in de zeventiende eeuw veel geld te verdienen. Koopman IJsbrand Staats bouwde een enorm vermogen op met de handel in stoffen en garen. Hiermee kon hij in 1730 een hofje voor oudere vrouwen stichten aan de Jansweg.
>Scheepvaart over zee heeft altijd een grote rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis, vooral tijdens de Gouden Eeuw. Dit gold ook voor de binnenvaart via het Haarlemmermeer, die Amsterdam en Haarlem met de grote steden in Zuid-Holland verbond. De vaarroutes gingen dwars door rivieren en vaarten, en langs kolken en sluizen.
>De meest kostbare boeken ter wereld bestaan uit kleurrijke platen van exotische vogels, getekend door John James Audubon. De enorme tekeningen van vogels in hun natuurlijke omgeving barsten van het leven. Dat maakte toen grote indruk, maar nu nog steeds. Stap met ons in de vrolijke wereld van ‘Vogelpracht’ in het Haarlemse Teylers Museum.
>De Amsterdam Rainbow Dress is een kunstwerk in de vorm van een jurk. Hij reist de wereld over om aandacht te vragen en bewustwording te stimuleren omtrent de wereldwijde anti-LHBTI+ wetgeving (LHBTI+ staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender en intersekse). De jurk heeft een diameter van meer dan 16 meter, en bestaat uit de 71 nationale vlaggen van landen waar homoseksualiteit nog steeds strafbaar is. Wanneer een land zijn wetgeving aanpast wordt de vlag vervangen door een regenboogvlag.
>Tijdens de zeventiende eeuw maakten Nederlanders kennis met allerlei exotische voedingswaren, zoals koffie, thee, suiker en specerijen. Deze goederen werden uit het verre Oost- en West-Indië aangevoerd door de VOC en de WIC, die de overzeese handel beheersten. Het waren echte luxeproducten, die alleen welgestelde Nederlanders zich konden veroorloven.
>Dat de Amsterdamse grachten vroeger niet al te aangenaam roken, zal niemand verbazen. Maar er zijn slechts weinig mensen die zich nog de lucht kunnen herinneren van kalkovens of bleekvelden. En wat te denken van mirre of ambergrijs, geuren die lang geleden uit ons collectieve geurpalet verdwenen zijn? Duik met ons in het kleurrijke bouquet van de zeventiende eeuw.
>De Waddeneilanden zijn populaire vakantiebestemmingen. Vlieland is favoriet bij rustzoekers én feestgangers. Het eiland wordt vanwege zijn hippe sfeer wel het Nederlandse Ibiza genoemd. Tot 1942 hoorde ‘Vliebiza’, samen met Terschelling, bij Noord-Holland. Hoe zit dat? En wat heeft de scheiding te maken met de plannen van de nazi’s?
>