Noord-Holland was lange tijd rijk aan buitenplaatsen. De welvaart van de stedelijke elite gaf in de zeventiende en achttiende eeuw een enorme impuls aan de aanleg van buitenhuizen, tuinen, parken en bossen. De buitenplaatsen die de tand des tijds overleefden, worden nu bijna allemaal beschermd door de monumentenstatus. Een aantal is bezit geworden van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten, maar een groot deel van de buitenplaatsen is (weer) in privébezit gekomen.
Meer informatie over bestaande buitenplaatsen is te vinden op de website van stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL).
Søren Ludvig Movig is vrijwel elke zaterdag te vinden op buitenplaats Wester- Amstel. Voor hem is Wester- Amstel een paradijselijk landschap dat ondanks zijn lange geschiedenis in essentie hetzelfde is gebleven.
>De oorspronkelijke naam voor het terrein is Rondombedrogen. De eerste bebouwing bestaat uit twee hofsteden. Het huidige Gooilust is gebouwd rond 1778-1786 door Gerrit Corver Hooft. Het landgoed werd in 1934 nagelaten door Louise Six aan Natuurmonumenten. Gooilust is de grootste buitenplaats van ’s-Graveland. Het heeft veel moois te bieden voor de wandelaar. Een fraaie ommuurde siertuin, een sterrenbos, een onlangs opnieuw aangelegd rondeel, en een rododendronvallei.
>Schaep en Burgh dankt zijn naam aan de stichter Abel Matthijszoon Burgh en zijn neef en erfgenaam Gerard Simonszoon Schaep. Het bestaande huis dateert van 1730. Sinds 1971 is Schaep en Burgh eigendom van Natuurmonumenten en sinds 1976 is het hoofdkantoor er gehuisvest. Achter het landhuis ligt een theehuis, het capitool, de locatie voor het radioprogramma Vroege Vogels. Op het landschappelijk fraaie terrein bevinden zich verder onder meer nog een slangenmuur en een ijskelder.
>Het Muiderslot is één van de best bewaarde middeleeuwse kastelen in Nederland. Er woonden door de eeuwen heen veel verschillende mensen, maar graaf Floris V en Pieter Corneliszoon Hooft zijn wel de meest bekende bewoners.
>Aan de gevels van de huidige buitenplaats laat zich de hoge ouderdom van Het Oude Hof niet direct aflezen. Achter een latere pleisterlaag gaat echter muurwerk schuil dat nog dateert uit het midden van de zeventiende eeuw. Wat we zien is een vrijwel vierkant huis met vooruitspringende middendelen en een ingangsportiek dat geïnspireerd is op de bouwkunst uit de Klassieke Oudheid. De donkergroene luiken geven kleur en ritme aan de witte gevels.
>Kranenburgh is een typische notabelenvilla uit de late negentiende eeuw. Het herenhuis, dat iets buiten de dorpskern van Bergen ligt, is in 1882 gebouwd voor Jacob van Reenen en zijn ondernemende echtgenote Marie van Reenen-Völter (stichtster van de badplaats Bergen aan Zee). Jacobs vader, stammend uit een oud-Amsterdams patriciërsgeslacht, had het voor zijn oudste zoon laten bouwen op een deel van zijn uitgestrekte landgoed. De architect, wiens naam niet bekend is, ontwierp een klassiek ogend, rechthoekig bouwvolume van baksteen met gepleisterde pilasters en hoekblokken. Het huis ligt met de achterkant naar de straatzijde gekeerd.
>Rijke Amsterdamse families in de achttiende eeuw, zoals de familie Boreel, brachten de zomermaanden op hun buitenplaats door. Weg van de hitte en de stinkende grachten.
>Het huis Duinlust is, net als de oranjerie, modelboerderij en het Grote Huis op Elswout, ontworpen door architect Constantijn Muysken (1843-1922). Het huidige huis Duinlust is echter niet het eerste gebouw met die naam dat hier stond. In 1815 was Duinlust in handen van Jonkheer Jan Willem Druyvestein die er een witgepleisterd huis liet bouwen. In 1821 verkocht hij zijn bezit aan de Amsterdammer Thomas Atkins die het ook maar korte tijd in bezit had.
>De buitenplaats Elswout is een fantastische tijdscapsule. Wie door de toegangspoort aan de Elswoutlaan gaat, treedt vier eeuwen geschiedenis binnen.
De poort zelf dateert uit de zeventiende eeuw en hoorde bij de vroegste aanleg van Elswout die waarschijnlijk rond 1634 begon. In dit eerste deel van het park zijn echter nog meer restanten uit de Gouden Eeuw aanwezig. De statige oprijlaan waarop de eerste blik valt, is er daar een van. Maar ook de andere kaarsrechte lanen, die het park aan de voorkant in drie vakken verdelen, stammen uit die tijd. Tenslotte de twee koetshuizen, links aan de oprijlaan, zijn ook zeventiende eeuws. Hun architectuur is heel eenvoudig maar toch verfijnd.
Weinig plaatsen in Nederland hebben zo’n toepasselijke naam als Halfweg dat precies tussen Amsterdam en Haarlem ligt. Reizigers die de trekschuit namen die sinds 1632 tussen beide steden voer, moesten in Halfweg overstappen.
>Muiderberg was lange tijd een populaire bestemming voor dagjesmensen. Zij bezochten het Zuiderzeestrand en de bijzondere echo. Muiderberg had echter ook al vroeg aantrekkingskracht op de rijkere Amsterdammers die werden aangetrokken door de rust en schoonheid van het dorp. Deze rijke stedelingen bouwden vanaf de zeventiende eeuw op de door heide en struikgewas begroeide heuvel hun tweede woningen, een buitenplaats genaamd, zoals deze ook in grote getale aan de Vecht te vinden waren.
>Tom in den Bosch (61) werkt al 32 jaar op Elswout en is daar Junior Boswachter (voorheen Veldmedewerker voorlichting). Zijn werkzaamheden bestaan uit het onderhouden van het terrein en excursies geven. In Den Bosch geeft excursies over de planten, vogels en historie van Elswout. ‘Ik ben geen kenner, maar over alle planten en vogels op Elswout weet ik wel iets te vertellen’.
>Andries Vonk komt al van jongs af aan op de buitenplaats Beeckestijn in Velsen-Zuid. Door de jaren heen heeft hij die zien veranderen van een oud militair terrein naar een Podium voor Tuin- en Landschapscultuur.
>Stel je voor dat de Jonkheer van Sypesteyn (1857 – 1937) uit de dood zou herrijzen. Hij ziet dan dat zijn tuin nog nagenoeg hetzelfde is, zoals hij dat rond 1902 aan had laten leggen. . Dat we de tuin in de originele staat kunnen zien, is te danken aan tuinbazin Henny van der Wilt.
>Ingeklemd tussen het Spaarne, de Buitenrustlaan en nieuwe bebouwing ligt de buitenplaats Vlietzorg. Van deze buitenplaats zijn het huis en het koetshuis of bollenschuur (gezien vanaf de straat, rechts van het huis gelegen) overgebleven. De tuinen die reikten tot Welgelegen zijn nu volgebouwd met woningen.
>In 1727 koopt de Lakenkoopman Jan Hooft het terrein dat bij een boedelscheiding wordt omschreven als tuin ‘met opstal, getimmerte, bepotinge en beplantinge’. In 1777 koopt Jan Ananias Willink de buitenplaats. In de koopakte wordt gesproken over de naam 'Buitenrust'.
>Grenzend aan de zuidwesthoek van de Haarlemmerhout in Haarlem ligt het huis Eindenhout. Dankzij haar prominente ligging is dit bij velen een bekend huis. Het huis en een stuk van de tuin is particulier bezit. De rest van de 4,5 hectare grote buitenplaats is sinds 1962 eigendom van de gemeente Haarlem. Het huis is rijksmonument. Het park is deels toegankelijk en deels vogelreservaat. De buitenplaats kent een lange geschiedenis.
>Bloemenheuvel lijkt een mooie herbestemming van een negentiende-eeuwse buitenplaats tot gemeentehuis. Dit gebouw dateert echter uit 1966 en is gebouwd op de plek van, en in de vorm van de oorspronkelijke buitenplaats.
>Op buitenplaats Boekesteyn staat de zeventiende-eeuwse boerderij Brambergen. Dit type boerderijen - met een opkamer of herenkamer als verblijf voor landeigenaar - is het vroegste soort bebouwing op de nieuwe ’s-Gravelandse polder. De grote statige herenhuizen zouden pas later verrijzen. In de boerderij is nu het bezoekerscentrum van de Gooi- en Vechtstreek van de Vereniging Natuurmonumenten gevestigd.
>