De sporen van de Tweede Wereldoorlog zijn overal terug te vinden in Noord-Holland. De verdedigingswerken van de Atlantikwall, de historische panden die door de Duitsers gevorderd werden, de beelden en monumenten die de slachtoffers herdenken en de archeologische vondsten die herinneren aan deze donkere periode. Maar de Tweede Wereldoorlog heeft niet alleen fysiek haar sporen nagelaten. De gebeurtenissen van de oorlog staan bij de ooggetuigen in het geheugen gegrift. Die verborgen verhalen bewaart Oneindig Noord-Holland, opdat ze nooit verloren gaan.
Onder het zand en de planten in Kennemerland liggen bunkers, muren en vestingwerken verscholen. Ze maken deel uit van een hele rits kustverdedigingswerken die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gebouwd. Veel restanten zijn afgebroken en daarmee uitgewist. Ook namen die herinnerden aan de oorlog werden na de oorlog veranderd. Het Moffenpad bij Castricum werd bijvoorbeeld omgedoopt tot de Stille Strandweg. Toch zijn er nog genoeg sporen van de oorlog te vinden.
>Geweerschoten klinken door de Ronde Hoep bij Ouderkerk op 7 mei 1945. Vier SS'ers rennen door de polder. Ze worden achtervolgd door acht leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. De twee groepen achtervolgen elkaar over het riviertje de Bullewijk en springen over de smalle slootjes tussen de weilanden. Met man en macht proberen de verzetsmannen van de Binnenlandse Strijdkrachten de SS'ers te pakken te krijgen, levend of dood. Anton de Lange is van de Binnenlandse Strijdkrachten, en hij schrikt nergens voor terug om de vier mannen te pakken te krijgen.
>Zestien en veertien jaar zijn ze als Duitsland Nederland binnenvalt. De zusjes Truus (1923-2016) en Freddie Oversteegen (1925) kunnen niet zwijgzaam toekijken en raken al snel betrokken bij het gewapend verzet. Daar leren ze Hannie Schaft (1920-1945) kennen en samen vormen ze voor de rest van de Tweede Wereldoorlog een drie-eenheid. Ze voeren verschillende acties uit, waaronder sabotages en zelfs liquidaties. Na de oorlog worden ze alleen niet als helden ontvangen...
>Domineesdochter, theologe en schrijfster van een kinderbijbel en andere kinderboeken. Op het eerste gezicht is Johanna Kuiper (1896-1956) naar de standaarden van de eerste helft van de 21ste eeuw een prototype voor de vrouw. Johanna heeft echter ook een heel andere kant. Ze is socialiste, feministe, voorvechtster van de vrije liefde en een bewust ongetrouwde moeder van twee kinderen van verschillende mannen. Maar daarnaast is ze, zeker niet in de laatste plaats, ook een verzetsheldin.
>Na de Tweede Wereldoorlog krijgt de familie van Willem Arondeus (1894-1943) een verzetskruis toegestuurd. Willem heeft zijn familie dan al dertig jaar niet meer gezien. Na een uit de hand gelopen ruzie is hij op zijn achttiende van huis vertrokken en nooit meer teruggekeerd. Willem is in Amsterdam terechtgekomen, waar hij in 1943 samen met medeverzetslieden door de Duitsers is opgepakt.
>Op maandagmorgen 31 januari 1938 klonken er 51 kanonschoten door Nederland. Op paleis Soestdijk was "een flinke dochter" geboren. Haar ouders, prinses Juliana en prins Bernhard, gaven haar een naam met een mooie betekenis: Beatrix, 'zij die geluk brengt'. De geboorte van het kleine prinsesje was de aanleiding tot het maken van een unieke pop, die werd gemaakt naar een foto van de prinses. Netty Pieneman-De Jonge uit Duivendrecht koestert haar Beatrixpop met een buitengewone geschiedenis.
>Aan het einde van de jaren dertig zullen over de hele wereld nogal wat museumdirecteuren in de rats hebben gezeten. In 1937 werden zij namelijk ruw bewust gemaakt van de mogelijke gevolgen van de moderne oorlogvoering.
>Het is stikdonker en steenkoud als de kleine Dirk van Reenen – amper 9 jaar oud – moet opstaan. Hij gaat met zijn jongere broertje en ouders naar de Hilversumse Havenstraat. Hun moeder neemt huilend afscheid van haar twee zoons en zoent hen gedag door haar tranen heen. "Zal je goed op je broertje passen? En zorg ervoor dat jullie bij elkaar blijven!" sommeert ze Dirk. Rond half vijf stappen de broertjes in de open laadbak van een vrachtwagen, waarover een huif van bruin canvas is gespannen. Aan weerszijden is een witte cirkel met daarin een rood kruis geschilderd. Samen met een andere vrachtauto komt het transport in beweging. Pas vier maanden later zien de jongens hun ouders weer terug. Dirk is één van de 40.000 kinderen die tijdens de Hongerwinter van 1944-1945 vanuit de Randstad naar de boeren worden gebracht om aan te sterken.
>Oorlogsmonumenten zijn er in soorten en maten, ook in Bussum. Zo herinnert in de hal van station Naarden-Bussum een eenvoudige bronzen gedenkplaat aan spoorwegman J. Miedema, door de Duitse bezetter omgebracht in de jaren 1940-1945. Een levensgrote stenen vrouwenfiguur treurt in een plantsoen langs de Frederik van Eedenweg om allen die in de oorlog gevallen zijn. En op de Bussummerheide verheft zich een groot houten kruis, met daarop de namen van een vijftal mannen uit het verzet en hun jaartallen, op de plek waar zij in 1941 doodgeschoten zijn.
>Op woensdag 26 februari 1941 weerklonk door de straten van de Zaanstreek de oproep tot staking. De bevolking pikte niet langer dat joodse landgenoten werden weggevoerd. Ook protesteerden ze tegen de steeds wredere maatregelen van de nazi´s tegen de burgerbevolking. De bezetter reageerde woedend. Vanuit overvalwagens werd er door Duitse militairen geschoten op de stakers. Een jonge slagersknecht moest het met zijn leven bekopen.
>In een bosrijk gebied aan de zuidkant van het dorp Laren, grenzend aan de Hilversumse hei, stond van 1911 tot 1971 het gebouwencomplex van de Berg-Stichting. Met een voetbalveld, boomgaard, groentetuin, pluimveehouderij en bijenkasten was de stichting volgens de Rijksinspectie een van de beste kindertehuizen van Nederland.
>Uithoorn, maart 1937. De joodse Mozes Aldewereld loopt fluitend langs de Amstel op weg naar huis aan Amsteldijk-Noord in Uithoorn. Een blonde vrouw op de fiets komt hem tegemoet. Mozes vervlecht in zijn liedje een bewonderend bouwvakkersfluitje. De vrouw moet lachen en roept: "Hallo Mozes, leg dat fluitje eens een nachtje in de olie, dan klinkt-ie beter". Mozes lacht en steekt zijn hand op: "groeten aan je vader".
>Een keurig gekleed bruidspaar verliet op 18 juli 1940 het stadhuis van Hoorn. Het historische gebouw was omgeven door zandzakken om het te beschermen tegen het oorlogsgeweld. Ze werden begeleid door een bescheiden gezelschap. Nog bescheidener was hun feestkleding. De bruid trouwde in een simpele zwarte japon, zonder bruidsboeket. Een corsage van orchideeën fleurde het geheel nog wat op. Een koffiebuffet en een diner zorgden voor een feestelijke sfeer maar de meisjesdroom van de bruid om te trouwen in een prachtige witte japon met sluier, was niet uitgekomen. En dit was pas het begin van de zware oorlogsjaren die het stel moest doorstaan.
>Op 5 mei wordt elk jaar uitbundig de bevrijding van Nederland gevierd. Maar wat gebeurde er eigenlijk in 1945, op de dag waarop we ieder jaar onze vrijheid herdenken? Voor veel plaatsen in Noord-Holland betekende de bevrijding allerminst het einde van de oorlog.
>Op 4 mei valt elk jaar om acht uur 's avonds een korte stilte over Nederland. Alle slachtoffers van tijdens en na de Tweede Wereldoorlog worden herdacht. Tegelijk met plechtigheden door het hele land wordt op de Dam in Amsterdam de nationale herdenking gehouden. Dit zijn enkele bijzondere beelden van de Dodenherdenking op de Dam.
>Plaquettes, standbeelden en andere gedenktekens sieren het herinneringslandschap van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Toch zijn er ook genoeg plekken waar op 4 mei niet wordt stilgestaan bij de verzetsdaden die er werden gepleegd, de onderduikers die verborgen zaten of de dood die mensen er in de ogen hebben gekeken. De littekens uit het verleden zijn onzichtbaar of zelfs uitgewist. Nu de oorlog steeds verder bij ons vandaan komt te staan, zou het kunnen dat deze steeds meer uit het zicht verdwijnt. Gelukkig zijn een aantal herinneringen en verhalen van de stille getuigen uit de periode 1940-1945 bewaard gebleven, bijvoorbeeld deze vijf locaties in de Zaanstreek.
>Je moet er niet aan denken, bruingebakken tulpenbollen op je bord. Ze zijn weliswaar voedzaam en de smaak lijkt ergens in de verte misschien op uien, maar lekker zijn ze niet. Maar wat als er nauwelijks meer voedsel te verkrijgen is en je niet meer kunt rekenen op de zegeningen van een vriezer of koelkast? Zo'n zeventig jaar geleden werden je ouders of grootouders hiermee geconfronteerd tijdens de Hongerwinter.
>Kleine messing tegels van tien bij tien centimeter met namen van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. In de Amsterdamse straten liggen er al rond de 250 stuks, verspreid over heel Europa zijn het er zo'n vijftigduizend. De zogenaamde 'stolpersteine', of 'struikelstenen' in het Nederlands, zijn ongekend populair. Hoe komt dat?
>Een verborgen ingang achter een boekenkast, je verstoppen voor de vijand en overdag doodstil zijn: het leest als een spannend verhaal. Voor Anne Frank en haar familie was het een nachtmerrie die werkelijkheid werd, met een tragische afloop.
>Op 8 mei trekken Canadese troepen Amsterdam binnen. Diezelfde dag wordt onder meer Heemstede bevrijd. Canadese soldaten overnachten in het Groenendaalse Bos. Op woensdag 9 mei trekken ze Haarlemmermeer binnen. In Hoofddorp worden de bevrijders verwelkomd door een enthousiaste menigte. Het regiment ‘Princess Patricia’s Light Infantry’ wordt toegejuicht. De Canadezen worden officieel ontvangen door waarnemend burgemeester Jansonius. De ontvangst van de bevrijders is een feest! Iedereen is uitgelaten; na jaren mag je weer zeggen wat je denkt, doen en laten wat je wilt. Na jaren mag de Nederlandse vlag weer wapperen. Veel Hoofddorpers rijden een stukje mee met de gevechtswagens van de bevrijders. Een ‘Canadese’ luitenant op een motor blijkt zich te ontpoppen als een echte Hoofddorper; Millenaar. Want aan de geallieerde legers zijn Nederlandse militairen toegevoegd die al eerder naar Engeland of het bevrijde Zuiden zijn uitgeweken.
>