Bij het verzet

Truus en Freddie zijn in de oorlog samen met Hannie Schaft de meest gezochte vrouwen van Nederland. In 1941 komt de commandant van de voorganger van de Raad van Verzet (RVV) bij de zusjes Oversteegen thuis. Hij vraagt ze zich aan te sluiten bij de verzetsgroep. Lang hoeven Truus en Freddie niet na te denken. Hun moeder is overtuigd communiste en daardoor zijn ze al jaren politiek actief. Thuis drukken ze al verzetskranten en de stap naar de RVV is dus niet meer dan vanzelfsprekend. Door hun lidmaatschap bij het verzet kunnen ze niet meer thuis blijven wonen. De zusjes duiken onder en wonen tijdens de oorlog in totaal op 53 verschillende adressen.

De eerste opdrachten van de RVV bestaan uit het verspreiden van illegale kranten, vervoeren van wapens, plaatsen van bommen en opblazen van bruggen en spoorlijnen. Ze dragen wel een pistool bij zich, maar die is voorlopig alleen om zich te verdedigen. Freddie heeft een Mauser 7.65. Om er jonger uit te zien draagt ze vaak twee vlechtjes in haar haar. Zo is ze voor de Duitsers niet verdacht en kan ze hen afleiden. Vaak staat ze op wacht, terwijl haar zus toeslaat. Truus is het moedigst, zegt Freddie altijd, maar zelf zet ze ook haar leven op het spel.

Liquidaties

De acties worden steeds harder. De eerste aanslag die ze meemaken is de liquidatie van J.M. Gerritsen. Deze verzetsman was opgepakt en vervolgens weer vrijgelaten, maar ondertussen arresteren en executeren de Duitsers steeds meer verzetslieden. Gerritsen heeft ze verraden en de RVV-leden besluiten na hevig beraad dat hij moet worden neergeschoten. De meisjes krijgen vaak de opdracht om de vijand te versieren en de man vervolgens mee te lokken. Freddie maakt Truus daarvoor op. Zelf vinden ze dat ze er nogal hoerig uitziet, maar ze hebben wel succes. Het lukt Truus om een hoge SS-officier het bos in te lokken. Daar schiet een medeverzetslid hem dood.

Vaak doen de meisjes alsof ze een koppel zijn met mannelijke verzetslieden. De Duitsers laten verliefde stelletjes namelijk veelal met rust en dat maakt het een goede dekmantel. Soms vormen de meisjes ook een koppeltje met elkaar. Truus gaat dan vermomd als man en Hannie speelt haar grote liefde. In totaal zijn Truus en Freddie betrokken bij meer dan tien liquidaties. Ze hebben geen medelijden, maar het gaat ze ook niet in de koude kleren zitten.

Na de oorlog

Beide zussen krijgen last van nachtmerries en komen hun oorlogsverleden nooit echt te boven. De oorlog blijft ze achtervolgen. Na de bevrijding gaan Truus en Freddie aan de slag bij de Politieke Opsporingsdienst. Truus trouwt met medeverzetslid Piet Menger. Ze noemen hun oudste dochter Hannie. Freddie trouwt met Jan Dekker. In de jaren vijftig zijn de zussen slachtoffers van de groeiende achterdocht tegen communisten. Truus ontvangt dreigtelefoontjes en Freddie wordt zelfs beschoten. Ze zijn niet ontvangen als helden, maar worden gezien als staatsgevaarlijk.

Later geeft Freddie voorlichtingen op scholen maar kiest verder voor haar gezin, terwijl Truus meer met haar verhaal naar buiten treedt en een publiek figuur wordt. Als kunstenares vergaart ze bekendheid en maakt ze een aantal monumenten, waaronder het Hannie Schaftmonument in Haarlem. Voor haar kunst en lezingen ontvangt ze verschillende onderscheidingen, maar nooit voor haar verzetsdaden. Freddie krijgt nooit een medaille. In 1981 neemt ze er wel eentje in ontvangst, maar dat is het erekruis dat postuum aan Hannie Schaft is toegekend.

Pas in 2014 ontvangen de zussen van minister-president Mark Rutte het mobilisatie-oorlogskruis, de hoogste onderscheiding voor verzetswerk. Een paar maanden later krijgen de zussen beiden een eigen straat in Haarlem. Toch blijft het onderscheid tussen de verzetsvrouw in de schijnwerpers en haar minstens zo dappere zus in de luwte bestaan: Truus krijgt de straat met de koophuizen, Freddie die met de huurhuizen.

Auteur: Lars van der Kooij

Bronnen

‘Drie meiden in verzet’, Verzetsmuseum Amsterdam
‘Gewapend verzet’, Andere tijden
‘Twee zussen in verzet’, 2Doc

Publicatiedatum: 09/02/2017