2 min

De ravages in Den Helder na een bombardement. Onbekende fotograaf, Verwoeste huizen met puin in Den Helder (1945). Beeld: Anefo via Nationaal Archief

Tweede Wereldoorlog

Den Helder heeft het tijdens de oorlog zwaar gehad. De Duitsers maakten gebruik van de bestaande werven en daardoor was de stad een belangrijk doelwit van de geallieerden. Veel mensen werden geëvacueerd en Den Helder raakte steeds verder onbewoond. De Duitsers sloopten bovendien aanzienlijke delen van de stad voor een eventuele tegenaanval en de bouw van de Atlantikwall. Op de Willemsoord moest gewoon doorgewerkt worden en daarbij vielen door de bombardementen 68 burgerslachtoffers. De andere twaalf slachtoffers waarvoor het monument Rijkswerf 1940-1945 is opgericht overleden tijdens hun tewerkstelling in Duitsland of zijn gefusilleerd wegens verzetsdaden.

Het oude monument Rijkswerf 1940-1945. Schil Schillemans, Oude monument (2014). Beeld: Schil Schillemans

Een nieuw monument

In 1948 was er op de Rijkswerf Willemsoord al een monument opgericht. Het was tot in de jaren negentig te vinden op Plein 1822, maar verhuisde in die jaren met de Rijkswerf mee naar de Nieuwe Haven. Daar had je echter pasjes nodig om het marinehaventerrein te mogen betreden, dus het monument was niet vrij toegankelijk. In 2014 kwam er een plan om het monument opnieuw te verplaatsen, maar het bleek in zo’n slechte staat te zijn dat ervan werd afgezien.

Onthulling van het nieuwe monument Rijkswerf 1940-1945. Schil Schillemans, Onthulling van het nieuwe monument op 4 mei (2015). Beeld: Schil Schillemans

In plaats daarvan is er in 2015 een nieuw monument Rijkswerf 1940-1945 onthuld. Dit is te vinden op de westgevel van gebouw 47 op Willemsoord en is wel door iedereen te bezoeken. Het monument heeft twee onderdelen: links een informatiepaneel en een aantal afbeeldingen (waaronder een bommenkaart) en rechts hangen tachtig kleine bordjes. Op elk bordje staat de naam van een slachtoffer. Daarbij wordt hun functie en leeftijd genoemd, plus informatie over wanneer, waardoor en waar ze zijn overlijden.

Het informatiepaneel met onder andere het verhaal achter het monument en de bommenkaart. Schil Schillemans, Infopaneel nieuwe monument (2015). Beeld: Schil Schillemans

Herdenking

Vanaf de onthulling in 2015 vindt er jaarlijks een herdenking bij het monument plaats. Herdenken gebeurt hier, maar zeker ook elders in het land. Ieder jaar herdenken wij op 4 mei ‘allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.’ Anno nu leven de oorlog en de herdenking ervan zelfs nog zo sterk, dat we er nog altijd nieuwe monumenten voor oprichten.

De namen van alle slachtoffers, geordend op jaar en alfabetische volgorde. Schil Schillemans, Namenpaneel nieuwe monument (2015). Beeld: Schil Schillemans.

Bronnen

‘Gedenkplaats “Rijkswerf Willemsoord 1940-1945″‘, Willemsoord BV.
‘Nieuw monument voor slachtoffers WOII Rijkswerf Den Helder’, NHNieuws (4 mei 2015).
Ronald Boutkan, ‘Elk jaar herdenking bij monument Willemsoord’, Den Helder Actueel (18 mei 2015).

Publicatiedatum: 13/03/2017