3 min

Anton is 24 jaar en bakkersknecht in Nes aan de Amstel. Hij wil graag bakker worden en een eigen zaak beginnen. De Lange is een sympathieke en muzikale jongen met gevoel voor humor die niet veel op de voorgrond treedt. Sinds december 1944 is Anton lid van de Binnenlandse Strijdkrachten, een bundeling van verzetsgroepen, kortweg de BS. Hij verspreidt illegale kranten en observeert de rioolbuizen in de Amsteldijken. De bezetter wil die vullen met springstoffen, om zo de dijken te vernielen.

Anton de Lange. Beeld: Vereniging Historisch Amstelveen.

Binnenlandse Strijdkrachten

Een paar maanden nadat Antons toetreedt tot de Binnenlandse Strijdkrachten volgt de bevrijding. Dat betekent echter niet dat het overal meteen veilig is in Nederland en dat de BS overbodig zijn geworden. Er vinden nog verschillende schietincidenten plaats tussen de Binnenlandse Strijdkrachten en de vluchtende bezetter, waarbij vele doden vallen. Pas op 9 mei 1945 wordt de laatste Duitser ontwapend en door de geallieerden gevangengenomen.

De Binnenlandse Strijdkrachten van Amstelveen. Beeld: Amstelveen Post 17 augustus 1977, via Vereniging Historisch Amstelveen.

Achtervolging

Waar de geallieerden zich in de meidagen van 1945 bezighouden met het ontwapenen van de Duitsers, ligt de prioriteit van de BS bij het oppakken van Duitsers en mensen die met de vijand hebben geheuld. Dit gebeurt ook op de dag van de achtervolging door de polder. Op de bewuste dag krijgen ze de melding dat vijf gewapende SS’ers op weg zijn naar Ouderkerk aan de Amstel om de bevrijdingsfestiviteiten in het dorp te verstoren.Een van de SS-mannen wordt kort na het uitrukken van de BS’ers aangehouden. De vier andere slaan op de vlucht, maar drie Binnenlandse Strijdkrachten komen hen op het spoor. Ze achtervolgen de SS’ers over de Amstel. Eenmaal aan de overkant wordt de achtervolging voortgezet per fiets. Als de afstand te klein wordt duiken beide partijen in een berm en ontaardt de strijd in een vuurgevecht. Als Anton zich even opricht, wordt hij in zijn voorhoofd geraakt. Hij sterft meteen. De vier SS’ers weten te ontkomen, maar worden later in Aalsmeer gevangen genomen.

De Amstel op 2 september 2014 ter hoogte van de Nesserlaan. Hier staken de BS en SS in 1945 over. Beeld: Wim Groeneweg, Vereniging Historisch Amstelveen.

Een zwarte dag

Tegen de avond wordt het lichaam van Anton in de laadbak van een open vrachtauto het dorp in gereden. Het is een zwarte dag in het dorp, de bevrijdingsactiviteiten worden afgelast en de vlag hangt halfstok. Onder grote belangstelling wordt Anton begraven. Op het oorlogsmonument in Ouderkerk prijkt zijn naam, hij krijgt een plaats op de erelijst van gevallenen 1940-45 en in Amstelveen is sinds 2011 de Anton de Langelaan te vinden. Het belangrijkste en mooiste monument ter nagedachtenis is te vinden aan de Nesserlaan tussen Ouderkerk en Nes aan de Amstel, de plek waar de achtervolging van de SS-mannen Anton fataal werd.

Monument voor Anton de Lange aan de noordzijde van de Nesserlaan. Beeld: Wim Groeneweg.

Bron: W.J. Groeneweg, ‘Anton de Lange en de fatale achtervolging op 7 mei 1945’, Amstel Mare 3 (2014) 9-27. Vereniging Historisch Amstelveen.

Publicatiedatum: 15/02/2017