Sint Maarten, luilak en pinksterdrie zijn tradities die in de Zaanstreek onder vuur liggen. Het aantal kinderen dat met Sint Maarten er met lampion op uit trekt om langs de deuren al zingend snoep en ander lekkers op te halen, wordt kleiner en kleiner. Gratis snoep is niet langer de grote drijfveer. Niet echt verwonderlijk, want drop, chips en koek zijn tegenwoordig in nagenoeg ieder huishouden ruim voorradig. Dat lag vroeger anders.
>
3 min
Al een eeuw staat het beeld van de scheepstimmerende tsaar Peter de Grote op de Dam. Op een prominente plek in het hart van Zaandam. Opmerkelijk, want het beeld was een omstreden cadeau, een geschenk van tsaar Nicolaas II aan het gemeentebestuur van Zaandam. De sociaal-democraten wilden niets weten van de gift van een Russische despoot. Voor burgemeester Elias van Zaandam liep het cadeau zelfs slecht af. Het kostte hem de kop door een stommiteit.
> 3 min
De grootste brand die ooit in de Zaanstreek heeft plaatsgevonden was zonder twijfel de ‘Veembrand’ in de Oostzijde die in oktober 1954 de pakhuizen Nederland en Czaar Peter, volgepakt met cacaobonen, in de as legde. De nablussing duurde drie weken en de schade bedroeg destijds elf miljoen gulden.
> 3 min
Ooit was de imposante Hembrug over het Noordzeekanaal met een lengte van 128 meter de grootste draaibrug van Europa. De stalen brug werd in 1907 officieel in werking genomen. Een indrukwekkend staaltje vernuft: de overspanning van oever tot oever bedroeg bijna 250 meter.
> 3 min
Aan het einde van de jaren dertig introduceerden de deuren- en keukenfabrikant Bruynzeel en de jachtontwerper E.G. van de Stadt een revolutionair ontwerp: een knikspant open zeiljacht van watervast hechthout. Het was het eerste zeiljacht in Nederland ontworpen speciaal met het oog op (gedeeltelijk machinale) serieproductie.
> 3 min
Noord-Holland heeft een rijke geschiedenis. De eeuwige strijd tegen het water speelt hier onder andere een belangrijke rol in. Dit heeft voor veel historische gebeurtenissen gezorgd, zoals de watersnoodramp in Waterland in 1916, de drooglegging van het Haarlemmermeer en het aanleggen van de Afsluitdijk. Ook de Russisch-Engelse invasie en de Tweede Wereldoorlog hebben hun sporen in Noord-Holland achtergelaten. Lees op Oneindig Noord-Holland verborgen verhalen over de geschiedenis van Noord-Holland.
> 1 min
Brood, beschuit, koek, chocolade, waxine en niet te vergeten de vermaarde plaatjesalbums en de legendarische meisjes van Verkade. Het Zaandamse bedrijf kent een rijke historie die op 2 mei 1886 begon.
> 4 min
Het kan verkeren. Tegenwoordig dumpen we overbodige kleding in de kliko of in de speciale kledingbakken. In de glorietijd van de papiermolens (1600-1800) waren lompen een uiterst gewilde grondstof. Vooral voor de fabricage van wit papier waren witte linnen lompen een onmisbare grondstof.
> 2 min
Het bouwen van een huttendorp vormt in de Zaanstreek nog steeds een vast onderdeel van de activiteiten tijdens de grote schoolvakantie. Timmeren en zagen zijn en blijven geliefde bezigheden voor de jeugd. Het allereerste huttendorp, toen jongensdorp geheten, ging in 1950 bij wijze van experiment van start. Het werd een daverend succes.
> 2 min
Drie jaar na de bevrijding kreeg Zaandam het opvallende oorlogsmonument in het Plantsoen van het Verzet dat tot op de dag van vandaag als het centrale punt fungeert bij de dodenherdenking op 4 mei. Het monument ter nagedachtenis aan de omgekomen 23 Zaandamse verzetstrijders was een geschenk van de burgerij aan de gemeente Zaandam.
> 2 min
Paard-en-wagens, rijtuigen, karossen, koetsjes en hondenkarren bepaalden in het begin van de twintigste eeuw het Zaanse straatbeeld. De pk’s werden geleverd door paarden. Daarna kwamen de eerste fietsen in beeld, spoedig gevolgd door de eerste automobielen. De busondernemingen schoten als paddenstoelen de grond uit en leverden bittere gevechten om de gunst van de passagier.
> 4 min
De Zaandijker Klaas Landsman (1914-1998) was een echte autodidact. Samen met zijn broer Floor exposeerde hij in de jaren tachtig diverse keren in het Molenmuseum in Koog aan de Zaan.
> 2 min
Dat de in Koog aan de Zaan geboren Jan Kruijver (1869-1950) een grote voorliefde aan de dag legde voor het afbeelden van molens, is niet verwonderlijk. Kruijver kreeg het met de paplepel ingegoten als zoon van een molenaar.
> 2 min
De Zaandammer Jan Kees Vergouw (1948) trad maar zelden met zijn werk naar buiten. Had-ie geen behoefte aan. Hij was liever in zijn atelier bezig met onderzoek naar diepte, scherpte en vlakverdeling.
> 2 min
“Word maar geen schilder. Leer maar een vak.” Dat kreeg Jan de Boer als jongeling te horen van leermeester Willem Jansen. De Boer volgde die raad op. Hij werd huisschilder.
> 1 min
‘Groeten uit de Zaanstreek’ is de titel van deze serie die voert langs schilderijen van typisch Zaanse landschappen met weiden, molens, fabrieken, sloten en vaarten en Zaanse houtbouw. De schilderijen bevinden zich in het depot van het Zaans Museum te Zaandam. Frisse landschappen met koeien. Daar staat de schilder Freek Engel (1872-1958) om bekend. Maar de in Koog aan de Zaan geboren ‘koeienschilder’ week zo nu en dan af van zijn favoriete onderwerp. Dat illustreert het bij dit artikel afgebeelde schilderij.
> 1 min
Impressionistische taferelen, overgoten met een vleug romantische nostalgie. Dat was het handelsmerk van autodidact Frans Mars (1903-1975), geboren en getogen Zaankanter.
> 2 min
Op donderdag 13 januari 2011 overleed Albert Heijn op 83-jarige leeftijd in zijn landhuis in het West-Engelse Pudleston. Hij was de kleinzoon van de oprichter van het familiebedrijf dat in 1887 in Oostzaan van start ging en uitgroeide tot de grootste supermarktketen van Nederland.
> 2 min
In de loop van de 16e eeuw verschenen er op verschillende plaatsen langs de Zaan mosterdmolens waarin men met behulp van de windkracht op molenstenen het mosterdzaad fijnwreef. Enkele van die molens werken nog altijd.
> 1 min
De oude fabriek van chocolade- en koekjesfabrikant Verkade in Zaandam ziet er van buiten nog uit als een oude fabriek, maar herbergt nu onder andere een café-restaurant en het hoofdkantoor van spelletjesmaker Jumbo. De herbestemming toont het veranderde karakter van de Zaanstreek. De fabrieksnijverheid is grotendeels verdwenen en daarmee ook de ooit zo krachtige arbeidersbeweging.
> 3 min