Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Zaandam

'Sail 1697’ – een zeilspektakel voor Peter de Grote Made in… de Zaanstreek Hoe maakte Verkade zijn beroemde koekjes en chocola? Vergeten helden: oude ambachten in beeld gebracht Bijzondere (bij)namen: Zaanstreek en Waterland De rijke bagger van de Wilhelminasluis Stemmig in het zwart: Rouwkleding in Noord-Holland Siervuurwerk was altijd een grote bron van vermaak Mode en het Zaans Kostuum Forten Stelling van Amsterdam zijn eldorado voor vogels en wijnverkopers Met Jan Feith door de Zaanstreek (1933) Gebouw 8 krijgt een nieuw leven ‘Het was tijd voor een redding’ Het dodelijke slachtoffer van de Februaristaking Kerken door Zuiderzeewater verwoest Claes Compaen uit Oostzaan De tijd door de eeuwen heen in Museum Zaanse Tijd Vijf bijzondere objecten uit het Zaans Museum Zaans Industrieel Erfgoed: Top vijf stukken uit het gemeentearchief Het Juffertje: De eerste houtzaagmolen van Cornelis Corneliszoon van Uitgeest Vijf malle molengeschiedenissen uit de Zaanstreek 11 dingen die je nog niet wist over Tsaar Peter de Grote Hembrugterrein niet langer verborgen De Zaan als levensader voor de industrie Zaans Museum wil verhalen aan de samenleving teruggeven 7 redenen om naar de Zaanse Schans te gaan De koekjes van Verkade zijn van oudsher een begrip Stoomrijstpellerij de Nijverheid Hoe de molens naar de Zaanstreek kwamen Uit de wind en in de rook Claude Monet en het mysterie van het blauwe huis Claude Monet en de Zaanstreek De Sultan Ahmed Moskee Verfmolen De Kat Stoommeelfabriek ‘Vrede’ De Zaanstreek in het weekend: het verenigingswezen van Verkade Bruynzeel in Zaandam Fuif’es met Duyvis Klaas ter Laan: De eerste ‘rode’ burgemeester van Nederland? Het bezoek van Peter de Grote vastgelegd door een Zaanse dominee Anna Paulowna in Zaandam: afstammelinge van Czaar Peter wordt koningin van Nederland Wilhelminasluis Zaandam: eerste moderne oeververbinding over de Zaan Koninklijke bruggen in de Zaanstreek: De Beatrixbrug Prins Bernhardbrug krijgt anti-monarchistische naamgeving Molen de Grootvorst Tsaar Peter de Grote bezoekt Zaandam De Zaanstreek, provisiekast van Nederland Verkade en Cees Dekker: dat klikte Czaar Peterhuisje in Zaandam Houten woonhuis met twee verdiepingen Houten arbeiderswoning Voormalige kosterswoning van Koogse vermaning Houten woonhuis uit Zaandijk buitenbeentje qua bouwstijl Houten huisje met alles erop en eraan Bakkerijmuseum ‘In de Gecroonde Duyvekater’ Middenstandswoning van Sint Catharijnepad had te lijden onder watersnood Houten koopmanshuis ‘Het Jagershuis’ uit Zaandam Burgemeesterswoning uit Westzaan, gebouwd in 1734 Koopmanswoning uit de 18e eeuw stond in Koog a/d Zaan Koopmanshuis uit de 17e-eeuw met fraai interieur Houten voorhuis met langgerekt luchthuis De Hoop op d’Swarte Walvis Voormalige apotheek Van Sante stond in Westzijde Het museumwinkeltje van grootgrutter Albert Heijn Zaanse theekoepel om aangenaam te verpozen De ‘Hanepadsluis’ in Zaandam Verdwijnt Sint Maarten uit het straatbeeld? Czaar Peterbeeld kostte burgemeester Elias de kop Legendarische brand van het Zaans Veem in 1954 Hembrug grootste draaibrug van Europa De Bruynzeel Valk : Keukenfabrikant maakt zeilboot voor wedstrijden Geschiedenis Zaanstreek plaatjesalbums en de legendarische meisjes van Verkade. Het Zaandamse bedrijf kent een rij">Verkade bestaat al vele jaren Lompen als importartikel Eerste Zaans jongensdorp werd in 1950 gebouwd Zaandams oorlogsmonument in Verzetsplantsoen op 4 mei 1948 onthuld In 1899 verscheen eerste auto in de Zaanstreek Klaas Landsman koesterde het Zaanse verleden Jan Kruijver portretteerde geen mensen maar molens Jan Kees Vergouw had weinig op met exposities Jan de Boer zocht rust die hij in zijn leven niet vond Het impressionistische palet van Freek Engel Molens inspiratiebron voor veelzijdige Frans Mars In memoriam: Albert Heijn De Zaanse mosterdindustrie Verkade in Zaandam ziet er van buiten nog uit als een oude fabriek, maar herbergt nu onder andere een café-restaurant en het hoofdkantoor van spelletjesmaker Zaanstreek: strijd met woorden De meisjes van Verkade Trotse doorzager Bliksembezoek Napoleon aan Zaandam in 1811 Russische vaas cadeau van tsaar Nicolaas I Angstaanjagend avontuur van een walvisvaarder en een ijsbeer De Bullekerk dankt zijn naam aan een woeste stier Verkadefabriek te Zaandam Zaanse schans De albums van Verkade Vele tinten Zaans groen Zaanstreek: molens, nijverheid en industrie

Fuif’es met Duyvis

Snackfabrikant Duyvis in Zaandam is een bekende producent van vele soorten borrel- en tijgernootjes. Het bedrijf begon in de 19de eeuw als olieslagerij voor het in de jaren 1960 begon met de verkoop van pinda’s en andere noten. Van olie en veevoer ging de productie over op borrelnoten en later ook zoutjes en dipsauzen. Van oom naar neef naar kleinzoon, het familiebedrijf was zeker 150 jaar in handen van een Duyvis voor het werd gekocht door achtereenvolgens AkzoNobel, Douwe Egberts en nu voedingsmiddelen –en frisdrankproducent Pepsico.

>

Klaas ter Laan: De eerste ‘rode’ burgemeester van Nederland?

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1913 boekte de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) een grote overwinning. Met tien van de negentien zetels kreeg de partij een meerderheid in de gemeenteraad. Op 5 februari 1914 werd Klaas ter Laan geïnstalleerd als burgemeester van Zaandam, de eerste ‘rooie’ burgemeester van Nederland. Een primeur. Of toch niet?

>

Het bezoek van Peter de Grote vastgelegd door een Zaanse dominee

In 1697 bracht Tsaar Peter de Grote een bezoek aan Zaandam. Over dit bezoek zijn inmiddels talloze boeken, prenten, schilderijen en verhalen verschenen, maar in de oude archieven van de gemeente Zaandam is maar weinig over het bezoek te vinden. Op zich is dat ook niet zo verwonderlijk, want het was geen officieel staatsbezoek. Nederland was in die tijd een republiek en had de (Spaanse) koning afgezworen en werd daarom door Rusland niet erkend. Toch was Nederland wel interessant als handelspartner, met name voor wapens. Het bezoek van Peter de Grote aan Zaandam was vooral gericht op het leren van de scheepsbouwtechnieken.

>

Anna Paulowna in Zaandam: afstammelinge van Czaar Peter wordt koningin van Nederland

In 1816 trouwde kroonprins Willem, de latere koning Willem II, met Anna Paulowna, de dochter van de Russische Tsaar. Ter gelegenheid van de geboorte van haar tweede kind, prins Alexander, kreeg zij het Czaar Peterhuisje in Zaandam cadeau van haar schoonvader. Koning Willem I schonk dit aan Anna Paulowna omdat zij een afstammelinge was van Czaar Peter.

>

Wilhelminasluis Zaandam: eerste moderne oeververbinding over de Zaan

Op 24 oktober 1903 opende de toen 23-jarige koningin Wilhelmina officieus de gloednieuwe naar haar vernoemde sluizen in het centrum van Zaandam. Het jonge staatshoofd was te gast op de salonboot Zaandam I, de eerste boot die door de Wilhelminasluis werd geschut. Op de boot werd zij aangesproken door de oude sluiswachter die trots vermelde haar vader ook geschut te hebben. 

>

Koninklijke bruggen in de Zaanstreek: De Beatrixbrug

Koninklijk bezoek aan de Zaanstreek ging opvallend vaak gepaard met een opening van belangrijke infrastructurele projecten. De belangrijkste sluis en bruggen over de Zaan zijn allen vernoemd naar leden van het Koninklijk Huis. Deze ‘traditie’ begon bij de 23-jarige koningin Wilhelmina die op 24 oktober 1903 de officieuse opening bijwoonde van de naar haar vernoemde Wilhelminasluis. Na haar zouden nog meer vorstinnen – vaak in gezelschap van (kroon)prinsen en prinsessen – de naar hun vernoemde bruggen over de Zaan openen.

>

Prins Bernhardbrug krijgt anti-monarchistische naamgeving

De Prins Bernhardbrug is de meest noordelijk gelegen brug van Zaandam en kende een lange aanloopfase. Dat is op zich niet zo uitzonderlijk voor grote infrastructurele bouwwerken. Opmerkelijker is echter de totstandkoming van de naamgeving ervan. Hoewel men in 1938 was begonnen met de aanleg, kon de brug pas in 1941, midden in de Tweede Wereldoorlog, geopend worden. Hierdoor kwam de geplande naamgeving te vervallen, omdat de Duitsers weinig op hadden met het Koninklijk Huis. Een situatie die zich tijdens de oorlogsjaren overigens op meer plaatsen in het Koninkrijk voordeed.

>

Molen de Grootvorst

Tsaar Peter moet tijdens zijn tochtjes langs de Zaan zijn ogen hebben uitgekeken toen hij zag dat er voor allerlei producten specifieke molens waren ontwikkeld. Hout, olie, papier, meel, gepelde gerst, snuif en verf, alles werd bewerkt door evenzoveel soorten molens. En met succes, want aan het einde van de 17e eeuw werd de ene na de andere industriemolen gebouwd.

>

Tsaar Peter de Grote bezoekt Zaandam

De Russische tsaar Peter (1672-1725) kreeg op zeventienjarige leeftijd de macht overhandigd. De jonge tsaar bleek een leergierige en bevlogen leider die het land wilde moderniseren. De handelsvloot van de Republiek stond destijds bekend als een van de beste ter wereld. Dat ontging de tsaar niet. Tweemaal bezocht de leergierige Peter de Grote Noord-Holland: in 1697 en in 1717. Tijdens beide bezoeken deed de tsaar Zaandam aan om de fijne kneepjes van de scheepsbouw te leren.

>

De Zaanstreek, provisiekast van Nederland

De Zaanstreek werd in de 20e eeuw ook wel de provisiekast van Nederland genoemd. Talrijke grote ondernemingen produceerden juist hier vooral veel levensmiddelen.

>

Verkade en Cees Dekker: dat klikte

Als vormgever in dienst van Verkade bepaalde hij tientallen jaren mee het gezicht van het bedrijf. Kunstenaar Cees Dekker (1900 – 1990) ontwierp honderden affiches, verpakkingen, trommels en blikken en nog veel meer. In zijn sollicitatiegesprek bedong hij meteen een vrije zaterdag om zo tijd te hebben voor zijn eigen kunstwerken.

>

Czaar Peterhuisje in Zaandam

‘Waar is nou dat oude scheefgezakte houten huisje? Ik zie niks.’ Menig kind op schoolreisje naar Zaandam (eerst per boot en later met de bus) zal ter plekke deze vraag aan meester of juf hebben gesteld. En inderdaad, op het eerste gezicht is het zeventiende-eeuwse Czaar Peterhuisje niet te zien. Het kleine werkmanshuisje – het oudste in zijn soort in Nederland – is in 1895 stevig verpakt in een stenen omhulsel, naar een ontwerp van het Amsterdamse architectenbureau Salm. Hun schepping is inmiddels ook tot monument verklaard, net zoals het naar tsaar Peter de Grote vernoemde huisje dat zich in haar binnenste bevindt.

>

Houten woonhuis met twee verdiepingen

Woerdeman dreef in het pand een manufacturenzaak, Krijt verkocht er galanterieën en Servaas had er een groentehandel. Het huis aan de  Noorderkerkstraat 7 in de eeuwenoude Klauwershoek in Zaandam kent een bedrijvig verleden. Thans doet het pand dienst als woonhuis.

>

Houten arbeiderswoning

Het tweebeukige woonhuis stond eeuwenlang aan het Ezelspad te Zaandijk voor het werd overgeplaatst naar de Zaanse Schans. Er kwam veel geduld en vakmanschap aan te pas om het bouwvallige pand weer zijn oude glorie terug te geven.

>

Voormalige kosterswoning van Koogse vermaning

Een bakstenen onderpui, voorzien van een houten topgevel met uitgeschulpte windveren. Het pandje is een fraai voorbeeld van een arbeiderswoning uit het begin van de 18e eeuw, bouwjaar 1704/1705. Het stond aan de Lagedijk, ten noorden van de doopsgezinde kerk in Koog aan de Zaan.

>

Houten woonhuis uit Zaandijk buitenbeentje qua bouwstijl

Neeltje Mulder schreef in haar jeugdherinneringen, opgetekend in het boek ‘Uit den goeden ouden Tijd’ met liefde over het pand waar zij in 1833 werd geboren. Het is dan ook een bijzonder woonhuis dat gekenmerkt wordt door twee bouwstijlen.

>

Houten huisje met alles erop en eraan

Wiegend tussen twee kraanwagens verhuisde het 17-eeuwse pandje, verpakt in een stalen frame, op 13 december 1963 van het Meester Cornelispad 73 in Zaandam naar de Zaanse Schans.

>

Bakkerijmuseum ‘In de Gecroonde Duyvekater’

Het bakkerijmuseum aan het Zeilenmakerspad is gevestigd in een 17e-eeuws pand. Het stamt uit 1658, was aanvankelijk een woonhuis maar werd in 1758 verbouwd tot bakkerij. Bijna twee eeuwen, tot 1956, zijn de ovens in gebruik geweest.

>

Houten koopmanshuis ‘Het Jagershuis’ uit Zaandam

Het Jagershuis dateert uit 1623 en is afkomstig van het Jagerspad, een niet meer bestaand pad te Zaandam, gelegen iets ten noorden van het Dr. Roggertspad. Het huis, en mogelijk ook het pad, dankt zijn naam aan de eerste bewoner Claes de Jager, een gefortuneerd man, eigenaar van drie houtzaagmolens.

>