Echte koekfabriek

Brood en beschuit waren vanaf de start van Verkade in 1886 de kurk waarop het bedrijf dreef. Enkele jaren later, in 1891, werd een voorzichtig begin gemaakt met de fabricage van oer-Hollandse producten als ontbijtkoek, succade- en gemberkoek en speculaas. Verkade werd in de loop der jaren een echte koekfabriek, al zouden de eerste biscuits zoals Maria en Petit Beurre pas rond 1920 de markt veroveren. Het bakken van de biscuitjes was één ding, het inpakken was een ander verhaal, althans tot aan de jaren zestig. Vanaf de lopende band moesten ze worden ingepakt in de bekende grote blikken. Handmatig en stuk voor stuk. De pakkerij was de werkplek van de vele meisjes van Verkade.

Stoom Brood- en Beschuitfabriek De Ruyter

Oprichter Ericus Gerhardus Verkade startte als 51-jarige op 2 mei 1886 de Stoom Brood- en Beschuitfabriek ‘De Ruyter’ aan de Zaandamse Westzijde. Een fabriek met achttien man personeel. Het bedrijf zette in 1920 een streep onder de broodproductie en schakelde over op koek en suikerwerken (fondant en borstplaat) en chocolade. Dat Verkade ook suikerwerk en chocolade in het assortiment zou opnemen, was bepaald niet gepland. De broodbakkerij kwam in de problemen tijdens de Eerste Wereldoorlog doordat de aanvoer van grondstoffen stokte. Er ontstond een groot tekort aan meel en gist. Suiker was daarentegen wel in voldoende mate leverbaar en Verkade maakte in 1918 van de nood een deugd door over te schakelen op de fabricage van suikerwerken zoals borstplaat, karamels en toffees. In 1919 kwamen daar ook bonbons bij. Daarmee werd de basis gelegd voor de latere Suikerwerk-, Toffee- en Chocoladefabriek die groeide en bloeide, vooral toen de bonbons gezelschap kregen van chocoladerepen.

Verkade-albums

Verkade werd een begrip door de succesvolste reclameactie die ooit in Nederland is gevoerd. Half Nederland plakte in de vooroorlogse jaren een immense hoeveelheid plaatjes in de albums van Verkade. Met een potje Gluton van de firma Talens binnen handbereik. De reclamevondst van het Zaandamse bedrijf was een onvervalste tophit. En het ging maar door, generatie na generatie. Nederland kreeg er geen genoeg van. Vijfendertig jaar lang, vanaf 1906 tot 1940, rolde album na album van de persen, 27 stuks om precies te zijn. De naam van Verkade raakte onverbrekelijk verbonden met alles wat leeft, groeit en bloeit in de natuur.

Waxine

Dat Ericus Verkade in 1898 – hij was de zestig inmiddels gepasseerd – aan een nieuw waxine-avontuur begon was vooral ingegeven door de wens zijn zonen aan een broodwinning te helpen. Drie van zijn vijf zonen wilden het bedrijfsleven in. Ericus junior en Arnold hadden inmiddels in Zaandam de leiding van hun vader overgenomen. Zij runden de brood- en beschuitfabriek. Twee directeuren was genoeg, oordeelde vader Ericus. En dus moest voor de 21-jarige Anton nog iets passends worden gevonden. Ericus koos voor waxine.

Nieuwe fabriek

Waxine, met paraffine als belangrijkste grondstof, is een merknaam, bedacht door Anton Verkade. Het is een samenvoeging van het Engelse woord wax en het Nederlandse woord paraffine. Deze paraffinelichtjes werden geïntroduceerd als een nieuw soort veilige nachtlichtjes, als alternatief voor de stinkende olielampen, die tevens als theelicht konden worden gebruikt. Theelichten waren destijds een nog onbekend fenomeen. Vanaf 1902 kregen de waxinelichtjes de wind in de zeilen. Het leidde tot de bouw van een nieuwe fabriek waarvoor de eerste steen op 5 april 1902 werd gelegd. Waxine, ooit begonnen als merknaam, groeide zelfs uit tot een soortnaam. Tot ver in de vorige eeuw werden waxinelichtjes door Verkade vervaardigd. In 1991 kwam daaraan een einde. De productie ging over naar het kaarsenbedrijf Bolsius, dat onder de merknaam Gouda nog steeds waxine op de markt brengt.

Café Noir

Ooit, in de bloeitijd van het bedrijf (1930-1950) verdienden er 3600 mensen hun brood bij Verkade. Alleen al voor de Café Noir-koekjes waren 120 meisjes (de meisjes van de suikerwerkfabriek) in de weer om het glazuurlaagje aan te brengen. In de jaren zeventig keerde het tij. In 1973 kelderde de winst met bijna de helft en het jaar erop belandde het bedrijf in de rode cijfers. Na een korte opleving volgden in de jaren tachtig opnieuw forse verliezen. Dat leidde tot drastische ingrepen waarbij zowel het personeelsbestand als het assortiment radicaal werd ingekrompen. Hoewel het in 1986 weer de goede kant op ging met Verkade verloor het familiebedrijf in 1990 zijn status van zelfstandige onderneming. Verkade ging over in buitenlandse handen. De Britse koekgigant United Biscuits werd de nieuwe eigenaar. In 1992 verliet de laatste Verkade het Nederlandse bedrijf. Erik Verkade vertrok naar Engeland om bij het moederbedrijf United Biscuits commercieel directeur te worden van Mc Vities.

Publicatiedatum: 02/05/2011