Het was de woonstee van burgemeester Teunis Slagter. Maar ook die van Aris de Jager, kastelein in café-restaurant De Prins. En ook Hendrikus Adrianus van Dijk woonde er, de grondlegger van drukkerij Van Dijk & Allan. Een gemêleerd gezelschap.
>Stijntje Kluyver-Smit, de echtgenote van koopman en verffabrikant Albert Kluyver, zou een zeer wispelturig vrouwspersoon zijn geweest. Zij stond model voor ‘Mejuffrouw Albestel’, de hoofdpersoon in een lang gedicht. Haar woning verhuisde in 1965 in twee delen van Koog aan de Zaan naar de Zaanse Schans en staat nog altijd bekend als het ‘Huis van mejuffrouw Albestel’.
>Het pand ademt een 17e-eeuwse sfeer. Alsof de tijd heeft stilgestaan. Zowel van binnen als buiten een pronkstuk. Wat te denken van een voorkamer met betegelde wanden en een achterkamer met houten betimmering. Om nog maar niet te spreken over de prachtige dubbele smuiger.
>Het mag een klein wonder heten dat het voorhuis, afkomstig van de Rozengracht te Zaandam in volle glorie herrees op de Zaanse Schans. Het verkeerde vóór de restauratie in zo’n miserabele toestand, dat weinigen vertrouwen hadden in een goede afloop van het onttakelde pand.
>Het harmonieus ogende gebouwencomplex bestaat uit niet minder dan drie afzonderlijke delen die in de jaren zestig op de Zaanse Schans zijn samengevoegd. Het betreft het herbouwde weeshuis van Westzaan uit 1717, een replica van een eind 17e-eeuws vleethuis uit Koog aan de Zaan en een 19e-eeuws pand uit de Oostzijde te Zaandam.
>Haast was in 1956 geboden. Voor de op stapel staande bouw van de Beatrixbrug dienden diverse panden aan de Westzijde het veld te ruimen voor de westelijke oprit van de brug. Apotheek Van Sante was daar een van. In sneltreinvaart werd het met sloop bedreigde pand overgebracht naar de Zaanse Schans.
>Hoe onwaarschijnlijk het ook klinkt, ook Albert Heijn, de grootste kruidenier van Nederland, is ooit heel klein begonnen. In 1887 werd in het dorp Oostzaan, onder de rook van Amsterdam, de basis gelegd voor het latere kruideniersimperium.
>Jonkheer mr. Carel Adolf Elias, burgemeester van Zaandam van 1902 tot 1914, heeft op mooie zomerse dagen nog verpoosd in de theekoepel die destijds achter zijn kapitale woonhuis aan Westzijde 114 stond.
>Het sluiscomplex gebouwd in 1713 als schutsluis met enkelkerende functie tussen de polder Oostzaan en het IJ. Het complex bestaat uit een sluis, een vaste brug, een loopbrug en een wachthuisje.
>Sint Maarten, luilak en pinksterdrie zijn tradities die in de Zaanstreek onder vuur liggen. Het aantal kinderen dat met Sint Maarten er met lampion op uit trekt om langs de deuren al zingend snoep en ander lekkers op te halen, wordt kleiner en kleiner. Gratis snoep is niet langer de grote drijfveer. Niet echt verwonderlijk, want drop, chips en koek zijn tegenwoordig in nagenoeg ieder huishouden ruim voorradig. Dat lag vroeger anders.
>Al een eeuw staat het beeld van de scheepstimmerende tsaar Peter de Grote op de Dam. Op een prominente plek in het hart van Zaandam. Opmerkelijk, want het beeld was een omstreden cadeau, een geschenk van tsaar Nicolaas II aan het gemeentebestuur van Zaandam. De sociaal-democraten wilden niets weten van de gift van een Russische despoot. Voor burgemeester Elias van Zaandam liep het cadeau zelfs slecht af. Het kostte hem de kop door een stommiteit.
>De grootste brand die ooit in de Zaanstreek heeft plaatsgevonden was zonder twijfel de ‘Veembrand’ in de Oostzijde die in oktober 1954 de pakhuizen Nederland en Czaar Peter, volgepakt met cacaobonen, in de as legde. De nablussing duurde drie weken en de schade bedroeg destijds elf miljoen gulden.
>Ooit was de imposante Hembrug over het Noordzeekanaal met een lengte van 128 meter de grootste draaibrug van Europa. De stalen brug werd in 1907 officieel in werking genomen. Een indrukwekkend staaltje vernuft: de overspanning van oever tot oever bedroeg bijna 250 meter.
>Aan het einde van de jaren dertig introduceerden de deuren- en keukenfabrikant Bruynzeel en de jachtontwerper E.G. van de Stadt een revolutionair ontwerp: een knikspant open zeiljacht van watervast hechthout. Het was het eerste zeiljacht in Nederland ontworpen speciaal met het oog op (gedeeltelijk machinale) serieproductie.
>Noord-Holland heeft een rijke geschiedenis. De eeuwige strijd tegen het water speelt hier onder andere een belangrijke rol in. Dit heeft voor veel historische gebeurtenissen gezorgd, zoals de watersnoodramp in Waterland in 1916, de drooglegging van het Haarlemmermeer en het aanleggen van de Afsluitdijk. Ook de Russisch-Engelse invasie en de Tweede Wereldoorlog hebben hun sporen in Noord-Holland achtergelaten. Lees op Oneindig Noord-Holland verborgen verhalen over de geschiedenis van Noord-Holland.
>Brood, beschuit, koek, chocolade, waxine en niet te vergeten de vermaarde plaatjesalbums en de legendarische meisjes van Verkade. Het Zaandamse bedrijf kent een rijke historie die op 2 mei 1886 begon.
>Het kan verkeren. Tegenwoordig dumpen we overbodige kleding in de kliko of in de speciale kledingbakken. In de glorietijd van de papiermolens (1600-1800) waren lompen een uiterst gewilde grondstof. Vooral voor de fabricage van wit papier waren witte linnen lompen een onmisbare grondstof.
>Het bouwen van een huttendorp vormt in de Zaanstreek nog steeds een vast onderdeel van de activiteiten tijdens de grote schoolvakantie. Timmeren en zagen zijn en blijven geliefde bezigheden voor de jeugd. Het allereerste huttendorp, toen jongensdorp geheten, ging in 1950 bij wijze van experiment van start. Het werd een daverend succes.
>Drie jaar na de bevrijding kreeg Zaandam het opvallende oorlogsmonument in het Plantsoen van het Verzet dat tot op de dag van vandaag als het centrale punt fungeert bij de dodenherdenking op 4 mei. Het monument ter nagedachtenis aan de omgekomen 23 Zaandamse verzetstrijders was een geschenk van de burgerij aan de gemeente Zaandam.
>Paard-en-wagens, rijtuigen, karossen, koetsjes en hondenkarren bepaalden in het begin van de twintigste eeuw het Zaanse straatbeeld. De pk’s werden geleverd door paarden. Daarna kwamen de eerste fietsen in beeld, spoedig gevolgd door de eerste automobielen. De busondernemingen schoten als paddenstoelen de grond uit en leverden bittere gevechten om de gunst van de passagier.
>