2 min

In de Zaanstreek stond de grootste concentratie molens ter wereld. Ze waren groot en werkten efficiënt. Rond 1700 stonden er ongeveer 400, dertig jaar later waren het er bijna 600. Met recht is er dus te spreken van een heus industriegebied.

De Grootvorst in feesttooi tijdens de Tsaar Peter feesten in 1897 (collectie Vereniging de Zaansche Molen)

De Czaar van Moscovien

Naast het Czaar Peterhuisje in Zaandam liet het bezoek van Peter de Grote een tweede tastbare herinnering achter in de Zaanstreek: molen De Grootvorst die tot 1928 aan de Kalverringdijk stond. Oorspronkelijk heette de molen De Czaar van Moscovien of De Grootvorst van Moskovien. Het is een duidelijke verwijzing naar Tsaar Peter de Grote. Wanneer de pelmolen precies werd gebouwd is minder duidelijk. Dat kan in 1697 zijn geweest (het jaar dat Peter de Grote in Zaandam was), maar er is ook een tekst die stelt dat de molen voor het eerst begon te malen vanaf 1 april 1700. Is dat waar, dan ligt het voor de hand dat de molen in 1699 werd gebouwd, twee jaar nadat de vorst der Russen de Zaanstreek had verlaten.

Peter de Grote was maar kort in de Zaanstreek. Toen hij vertrok was zijn kennis over scheepsbouw een stuk groter, maar ook zijn kennis over die wonderlijke machines waar de Zaankanters zoveel mee klaarspeelden. Logisch dat de Tsaar niet alleen scheepstimmermannen, maar ook molenaars en molenmakers meenam naar Rusland.

Molen de Grootvorst Ets van Willem Jansen, 1925 (Collectie Vereniging de Zaansche Molen)

Vriendelijk eerbetoon

Dat het jaar 1697 blijft rondzingen komt vooral door het verhaal dat molenkenner Boorsma er bij heeft. Hij vertelt dat Peter de Grote een vaartocht maakte over de Zaan en bij de in aanbouw zijnde molen liet aanleggen om er eigenhandig wat werk aan te verrichten.  Als dat waar is, heeft hij daar vast zijn vriend Cornelis Cornelisz. Calff  gezien die de eigenaar was van De Grootvorst. Hoe dat ook zij, het was Calff die met de naam De Grootvorst van Moskovien zijn Russische vriend wilde eren.

Publicatiedatum: 06/03/2013