Koninklijke bruggen in de Zaanstreek: De Beatrixbrug

Koninklijk bezoek aan de Zaanstreek ging opvallend vaak gepaard met een opening van belangrijke infrastructurele projecten. De belangrijkste sluis en bruggen over de Zaan zijn allen vernoemd naar leden van het Koninklijk Huis. Deze ‘traditie’ begon bij de 23-jarige koningin Wilhelmina die op 24 oktober 1903 de officieuse opening bijwoonde van de naar haar vernoemde Wilhelminasluis. Na haar zouden nog meer vorstinnen – vaak in gezelschap van (kroon)prinsen en prinsessen – de naar hun vernoemde bruggen over de Zaan openen.

2 min

Wilhelminabrug

Eeuwenlang was de Hoge Dam de enige vaste oeververbinding in Zaandam geweest. Met de komst van de Wilhelminasluis verloor de Hoge Dam zijn functie als doorgangsroute van West- naar Oost-Zaandam. Hoewel op de brede brug twee rijtuigen elkaar konden passeren, waren met de komst van de Wilhelminabrug de verkeersopstoppingen in Zaandam niet opgelost. Verkeer moest zich nog steeds kruipdoor-sluipdoor via de Damstraat, Dam, Westkade en Wilhelminabrug van de ene naar de andere oever begeven. In 1910 kwam er door demping van de Binnenhaven een rechte verbinding tot stand met het centrum via de Wilhelminastraat die aansloot op de brug.

De Beatrixbrug met sluis en links de Beatrixflat en R.K. Sint Bonifatiuskerk. Foto: Gemeentearchief Zaanstad.

Zaanse ‘Brug der Zuchten’

Na de Tweede Oorlog groeide Zaandam flink aan de oostkant van de stad. De bewoners van de nieuwbouwwijken waren voor vertier en andere zaken aangewezen op de westoever van de Zaan. Dit zorgde voor veel verkeer over de Wilhelminabrug die te smal was voor het moderne verkeer. Om de Zaanse ‘Brug der Zuchten’ te ontlasten, koos het gemeentebestuur in 1954 voor een ingrijpende herziening van de infrastructuur ter plaatse. Het plan ‘Nieuwe Dam’ voorzag in twee nieuwe bruggen aan weerszijden van de Wilhelminasluis: de nieuwe Beatrixbrug, en een bredere Wilheminabrug, beiden met nieuwe toegangswegen. Dit zorgde voor veel breekwerk in de oude binnenstad van Zaandam. Ook de oude Peperbuurt, aan de oostkant van de Zaan werd met de grond gelijk gemaakt ten behoeve van een brede oeververbinding tussen de west- en de oostkant van de Zaan.

Dam te Zaandam met rechts de Damkade en de Damstraat; links de Dam en de Hogendijk. Foto: Gemeentearchief Zaanstad.

Flink gevaarte over de Zaan

In 1957 begon men met de aanleg van de Beatrixbrug en eind 1958 kon de brug feestelijk worden geopend. In juli 1958 had de Koninklijke familie toestemming gegeven om de brug te vernoemen naar prinses Beatrix. Met vier rijbanen voor auto’s, fietspaden en trottoirs was er een gevaarte over de Zaan komen te liggen. Er waren maar liefst 432 betonpalen nodig om de tweehonderd ton wegende en twaalf meter lange basculebrug op zijn plaats te houden.

De oude Wilheminabrug, ‘De Brug der Zuchten’, met rechts het Havenkantoor rond 1950. Foto: Gemeentearchief Zaanstad.

Nu de Beatrixbrug gereed was, werd het zaak de verouderde Wilheminabrug aan te pakken. Maar de vernieuwing van de Wilhelminabrug voltrok zich aanzienlijk minder vlot dan men op het Zaanse gemeentehuis had voorgesteld. Financiering en toestemming van overheidswege bleef lang op zich wachten. Pas in 1965 kwam de nieuwe oeververbinding totstand. Als openingsdatum werd, hoe kan het ook anders, de geboortedag van voormalig vorstin Wilhelmina gekozen: 31 augustus.