Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Verfmolen De Kat

Op de Kalverringdijk 29 in Zaandam staat de ruim vier eeuwen oude verfmolen 'De Kat'. Het uit twee zeventiende-eeuwse molens opgebouwde monument heeft zich gespecialiseerd in het maken van pigmenten voor verf. Er worden nog steeds verfstoffen gemaakt in de molen. En dat maakt De Kat de enige werkende verfmolen in de hele wereld.

Het begin van De Kat

In 1646 werd er een verfmolen opgericht, waar een windbrief voor werd verleend aan Adriaen Gerritsz. van Someren, die hem het recht gaf met de molen wind te ‘vangen’. De molen werd rond 1689 tot oliemolen verbouwd en ging een kleine honderd jaar later door een brand verloren. Hierna werd de molen in 1782 in korte tijd weer opgebouwd. In 1904 verkocht de familie Honig de molen aan de firma Vis Pz. en werd het bouwerk tot stellinghoogte afgebroken. De onderbouw en schuur van de molen werden gebruikt als opslag- en droogplaats voor krijt.

Verfmolen De Kat

Verfmolen De Kat Zaanse Schans, verfmolen De Kat gezien vanaf het bruggehoofd, april 2008. Bron: Wikimedia Commons, Quistnix

Een stukje van de De Duinjager

In 1960 kwam er een achtkantige bovenkruier boven op de in 1904 achtergebleven stelling en werd de molen weer tot verfmolen ingericht. Deze bovenachtkant van verfmolen ‘De Kat’ kwam van een andere molen, namelijk molen ‘De Duinjager’ die in 1696 door Adam Jansz. Duijn als snuifmolen aan het Oostzijderveld was gebouwd. Net als De Kat ging de Duinjager in 1781 in vlammen op om vervolgens weer te worden opgebouwd. Toen De Duinjager in 1959 moest wijken voor stadsuitbreiding, werd de bovenkant naar De Kat verplaatst.

Opbouw verfmolen De Kat

Zaandam, Zaanse Schans, Kalverringdijk Opbouw Verfmolen “De Kat” in 1959. Bron: Zaanstad Gemeentearchief, collectie Houten R van Koog aan de Zaan

Een wereldberoemde verfmolen

Beide molens waar de huidige ‘De Kat’ uit is opgebouwd, deden lange tijd dienst als verfmolen. De Kat is daarnaast een tijd ingericht geweest voor de productie van plantaardige oliën en in De Duinjager werden achtereenvolgens verfhout, krijt en brokken steenkool vermalen. Na de verbouwing werd de molen in 1969 tijdelijk gebruikt voor het zeven van zaagsel, waarna het toerisme een grote rol kreeg en de molen onder Sjors van Leeuwen en Piet Kempenaar weer gebruikt werd voor verfstoffen en krijt. Kunstenaars en andere geïnteresseerden uit binnen- en buitenland komen voor deze producten naar De Kat, die zich inmiddels heeft gespecialiseerd in de productie van hoogwaardige verf.

Verfmolen De Kat 1980

Verfmolen de Kat, links molenaar Piet Kempenaar en rechts George van Leeuwen. Bron: Zaanstad Gemeentearchief, collectie Houten R van Koog aan de Zaan

Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

Publicatiedatum: 15/04/2015

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.