Religie

Van Houtenkerk

Hoewel gebouwd in opdracht van de dames Van Houten - van de Van Houten chocolade, vanwaar de bijnaam ‘Chocoladekerkje’ – als een kerk voor de Nederlandse Protestantenbond, vervulde het gebouw ook een andere functie. Die van centraal punt in het maatschappelijke leven in Weesp. De Van Houten chocoladefabriek was belangrijk voor de stad, een werkgever voor velen werkzaam in die industrie. Dat bracht een gevarieerd cultureel verenigingsleven met zich mee, dat zich deels in de kerk/ gehoorzaal afspeelde. De andere kerken in Weesp hadden die tweede functie niet. “Het is eigenlijk heel bijzonder dat die kerk weer terugkomt in de gemeenschap”, stelt Morel. Het tamelijk rijke culturele leven van de Weespernaren – opvallend voor een stad zo dicht bij Amsterdam vormt de basis voor de te organiseren activiteiten. De Van Houtenkerk moet in Weesp en omgeving weer een centraal punt in de maatschappij worden. Met de (culturele) activiteiten die er al plaatsvonden vóór de restauratie, aangevuld met nieuwe initiatieven. De kerk leent zich goed voor muziek. “Het houten gewelf zorgt ervoor dat de nagalmtijd aanzienlijk korter is dan in veel andere kerken en er is een redelijke spreekakoestiek. Het woord gehoorzaal zegt het eigenlijk al” , zegt Morel. Zo was er in oktober 2012 een concert van het Navarra String Quartet, die er dit jaar in oktober opnieuw zullen optreden. Ook zijn er in samenwerking met de plaatselijk bibliotheek lezingen georganiseerd, waaronder die van Anna Enquist, met Ivo Jansen op de vleugel. De Bechsteinvleugel die er staat is geschonken door mevrouw Katie Somerwil-Ayrton, en is officieel in gebruik genomen tijdens het kamermuziekconcert dat plaatsvond - in de periode dat men nog bezig was met de restauratie van het gewelf - in december 2012. Maar er moet ook kunnen worden gedineerd, gerecipieerd en gecongresseerd. De afdeling Verhuur Bijzondere Locaties van Stadsherstel speelt hierin een belangrijke rol. Op deze manier moet de exploitatie rendabel worden, volgens de rendementsberekening die Stadsherstel voor elk pand – groot of klein - hanteert.

Er lijkt niets te zijn veranderd als je binnenkomt in de inmiddels gerestaureerde kerk. Het resultaat is niet zichtbaar. Dat komt omdat de werkzaamheden nu ze af zijn aan het oog zijn onttrokken. Ook de prachtige kroonluchters hangen er nog steeds. Een opvallend verschil is wel dat de (losse) kerkbanken alleen nog aan de zijkanten staan - ook ter oriëntatie - zodat er in de middenruimte een vrije opstelling is ontstaan. De banken zijn gerestaureerd met behulp van een donatie van de Vrienden van de Van Houtenkerk. En dat is fijn, want er wordt nog wekelijks gekerkt. Het is de restauratiearchitect gelukt om zonder concessies te doen aan het oorspronkelijke gebouw een multifunctionele ruimte te creëren die op alle gebied voldoet aan de eisen van de moderne tijd. In april 2013 was de kerk helemaal gereed en in november van dit jaar werd hij feestelijk heropend tijdens het Chocoladefestival.

Het Chocoladekerkje, een gehoorzaal én kerk in Weesp

De Van Houtenkerk in Weesp - een kerk en stadsgehoorzaal ineen - is zodanig gerestaureerd dat hij voor meerdere doeleinden kan worden gebruikt. De afdeling verhuur bijzondere locaties en Weesp krijgen er een prachtige zaal bij. Maar ook de kerkgemeenschap zal haar eigen ruimte behouden. Na restauratie ziet dit rijksmonument er eigenlijk nog hetzelfde uit als toen Stadsherstel het kocht. Alleen nu wordt er geventileerd, zit er een goede verwarming in, zijn er extra ramen geplaatst om de kou te weren, is het gewelf geïsoleerd en het interieur straalt een nieuwe elan uit.nHet gebouw uit 1906 – ontworpen door architect B.J Ouëndag – is een kerk, maar door de ruimtelijke werking en de verbluffende akoestiek is het meer een zaal, een gehoorzaal. “Het is een prachtige ruimte”, zegt projectleider Paul Morel, “ruimtelijk vormgegeven in architectonische zin en de mooie lichtinval door het glas-in-lood ramen versterkt dat effect.”

Toren van Grote Kerk Muiden baken voor zeevaarders

Wandel langs de Vecht en over het Ravelijnspad in Muiden en je ziet dat hier historie is geschreven. Dat is in de eerste plaats te danken aan deze plek: de monding van de Vecht in het IJsselmeer – destijds nog de Zuiderzee. In deze buurt zouden zich al in de achtste eeuw vissers hebben gevestigd. In de tiende eeuw was in officiële stukken sprake van wat we nu Muiden noemen. Dit dorp mocht zich rond 1120 zelfs stad noemen, omdat het toen bepaalde stadsrechten ontving van de bisschop van Utrecht. En de Duitse keizer erkende deze rechten. Dat was wel zo belangrijk, want de keizer maakte in deze contreien toen de dienst uit.

Het bezoek van Peter de Grote vastgelegd door een Zaanse dominee

In 1697 bracht Tsaar Peter de Grote een bezoek aan Zaandam. Over dit bezoek zijn inmiddels talloze boeken, prenten, schilderijen en verhalen verschenen, maar in de oude archieven van de gemeente Zaandam is maar weinig over het bezoek te vinden. Op zich is dat ook niet zo verwonderlijk, want het was geen officieel staatsbezoek. Nederland was in die tijd een republiek en had de (Spaanse) koning afgezworen en werd daarom door Rusland niet erkend. Toch was Nederland wel interessant als handelspartner, met name voor wapens. Het bezoek van Peter de Grote aan Zaandam was vooral gericht op het leren van de scheepsbouwtechnieken.

Sint Bavokerk: borstbeeld van de koning-koopman

De stad Haarlem was koning Willem I bijzonder dankbaar voor zijn inzet voor de tentoonstelling van Nationale Nijverheid in 1825. Een tentoonstelling die belangrijk was voor de ontwikkeling van de Nederlandse industrie. Een marmeren portret van de koning maakte deel uit van de tentoonstelling en werd later geplaatst in een van de kapellen van de Sint Bavokerk.

De Oude Kerk van Heemstede: dominee Nicolaas Beets, predikant van de Oranjes

In 1840 werd Nicolaas Beets (1814-1903) dominee van de Nederlandse Hervormde Kerk in Heemstede. Op het naamplaatje van de pastorie liet hij schilderen ‘Nicolaas Beets, herder’. De dominee werd regelmatig uitgenodigd om aan het Hof te preken en werd door koningin Wilhelmina beschouwd als een oude vriend. Nicolaas Beets was niet alleen dominee maar ook schrijver en dichter. Hij schreef talrijke gedichten en boeken maar zijn beroemdste boek is toch wel Camera Obscura.

Michaëlskerk in Oosterland

De geheel uit tufsteen opgetrokken Michaëlskerk dateert uit de vroege twaalfde eeuw en is daarmee een van de oudste kerken van Nederland. Voor die tijd stond er op dezelfde plek een houten kerkje dat, zoals op een bord in de kerk te lezen valt, ‘ontwijd werd door de heidensche Noormannen’.

Posthoornkerk: opmars van de katholieke kerkenbouw in Nederland

Na de Franse tijd kregen de Nederlandse katholieken steeds meer ruimte om hun geloof uit te oefenen. De Posthoornkerk getuigt hier nog van.

Mozes en Aäronkerk: Waterstaat zegent de Waterloopleinmarkt

Koning Willem I had graag controle over de kerkbouw. De staat financierde voor een deel de bouw van nieuwe kerkgebouwen, maar deze kwamen tot stand onder supervisie van het ministerie van Waterstaat.

De Nieuwe Kerk: inhuldiging van het staatshoofd in “de stad Amsterdam als hoofdstad”

Niet alleen ‘Naatje’ maakte de Dam tot het nationale plein van Nederland. Ook de aan het plein gelegen Nieuwe Kerk droeg bij aan de symbolische betekenis van deze plek voor het Koninkrijk der Nederlanden.

Grote of Sint Bavokerk – Graf van Frans Hals

Frans Hals werd oud. Hij stierf in 1666, en was toen de 80 ruim gepasseerd. Hij kreeg een graf in de gereformeerde Sint Bavokerk, waarvan hij in 1655 was lid geworden. Frans Hals was van huis uit katholiek. Zowel zijn eerste vrouw Anneke Harmensdr, als zijn tweede vrouw, Liesbeth Reyniers was gereformeerd. Ook zijn kinderen zijn gedoopt in gereformeerde kerk.

De Waalse Kerk – het graf van Dirck Hals

De Waalse Kerk aan het Begijnhof is de oudste kerk van Haarlem. De monumentale kerk stamt uit de 15de eeuw en is oorspronkelijk gebouwd als godshuis voor de katholieke Begijnen. Nadat de Spanjaarden uit Haarlem waren verdwenen confisqueerde het nieuwe protestante stadsbestuur alle katholieke kerken en kloosters. De oude Begijnenkerk werd deels in gebruik gegeven aan de talloze protestanten immigranten uit het katholieke Vlaanderen en Wallonië. Dirck Hals, de jongere broer van Frans, en eveneens schilder, was het eerste kind uit het gezin Hals dat in Haarlem geboren werd. Dirck ligt begraven in de Waalse Kerk.

De enige kerk van Rietveld

Johannes had een visioen van het nieuwe Jeruzalem, een stad waarvan lengte, breedte en hoogte gelijk waren. Toen dominee Holl in juli 1965 voorging in de inwijdingsdienst van "De Hoeksteen" gebruikte hij deze tekst uit het boek Openbaring. De architect van het kerkgebouw was door de tekst over het nieuwe Jeruzalem geïnspireerd en ontwierp een gebouw in de vorm van een kubus.

Rammelende melkbussen verstoren gebed

Een zondagmorgen in 1917 in de Thamerkerk in Uithoorn. De organist zette kordaat psalm 150 in. Halverwege de eerste strofe klonk het geluid van rammelende melkbussen. Verstoord keken de kerkgangers elkaar aan en sommigen raakten van de wijs. De organist trok nog een extra register open, maar daardoor ging de gezongen tekst verloren. De preek van de dominee werd hinderlijk onderbroken door het lawaai van buiten op de steiger. Het was de zoveelste keer dat de nabij gelegen melkfabriek CMC op de Dag des Heren een schip met melkbussen liet lossen gedurende de dienst. Het werd tijd dat de Kerkenraad actie ondernam naar de fabriek en naar de burgemeester.

Durgerdam: ‘witte kapel’ is blikvanger van middeleeuws damdorp

Vooral op plekken waar land- en waterwegen samenkwamen bij een dam ontstond in de middeleeuwen handelsactiviteit. Handelaren, vissers, zeelieden en ambachtslieden gingen zich vestigen bij zo’n dam. Ook Durgerdam kent een soortgelijke ontstaansgeschiedenis. Echter, het oorspronkelijke dorp, vroeger IJdoren of IJdoornickerdam genaamd, is aan de golven ten prooi gevallen.

Sint Jansprocessie, Laren

Op de zondag die het dichtst bij 24 juni ligt, de naamdag van Johannes de Doper, wordt in Laren de Sint Jansprocessie gelopen. In oude, gemythologiseerde verhalen uit de negentiende eeuw werd ook wel gesproken van het zonnewendefeest. Een andere mythe is dat de tocht terug te voeren zou zijn op Willibrord die de Batavieren rond de omgeving van Laren versloeg. De processieroute loopt van de Sint Jansbasiliek naar het Sint Janskerkhof. Op de route zijn speciaal voor deze dag bogen en poorten geplaatst, die voorzien zijn van contemplatieve Bijbelteksten.  Na de liturgische dienst keert de processie terug naar de basiliek. De route voerde door de velden van de Engh. Op foto’s en schilderstukken van toen is goed het verschil te zien met de huidige situatie. Door bebouwing en de verbreding van de snelweg A1, is de route nu minder landelijk dan voorheen.

Ankeveen: Gereformeerde Kerk

Toen er in 1834 een splitsing ontstond tussen de Hervormde- en de Gereformeerde Kerk voelde een klein groepje Ankeveners zich meer verbonden met de Gereformeerde opvattingen. Wekelijks trokken zij over de Dammerkade of het Bergse Pad naar Nederhorst de Berg voor het luisteren naar het Woord. In 1895 bouwden zij op het terrein van de groentekweker N. Holdinga voor een bedrag van fl. 515,-- 'en eenige centen' een eigen 'Huis des Heeren'. Inwendig bestond het uit een ruimte met een tongewelf, kansel, orgel en dertig zitplaatsen. In 1965 werd de kerk verlaten.

Ankeveen: Martinuskerk

De kerk is gebouwd in 1927-28. Het ontwerp was in handen van architect Th. J. van Elsberg uit Almelo. De bouw werd voor een bedrag van fl. 81.000,- uitgevoerd door de Amersfoortse aannemer A. C. Beyer. Het metselwerk is van de gebr. Splinter uit Ankeveen. Op 18 september 1927 vond de eerste steenlegging plaats en op 7 mei 1928 volgde de kerkelijke inzegening. Bekijkt u ook eens de prachtige gevelstenen aan de torenmuur welke vervaardigd werden door de beroemde 17de eeuwse steenhouwer Ingnatius van Logteren.

Ankeveen: Hervormde Kerk

De kerk werd in 1907, naar een ontwerp van architect J. van Dillewijn, gebouwd op dezelfde plaats waar de oude middeleeuwse St. Martinuskerk heeft gestaan. De oude kerk werd in 1593 door de overwegend r.k. gebleven bevolking, overgedragen aan de Gereformeerde gemeente. In het midden van het raam in de westmuur is een klein glas-in-loodraampje geplaatst met een afbeelding van de oude middeleeuwse kerk. De kerk is thans niet meer in gebruik. Sinds 2008 wordt er ijverig gewerkt om het 100 jaar oude gebouwtje om te bouwen tot een 'theaterkerkje' onder de naam van de architect van het gebouw 'De Dillewijn'.

Joods trouwen en feesten in Weesp

De buurgemeenten van Amsterdam waren in trek voor een uitstapje, en vanwege de goedkopere tarieven trouwden joodse Amsterdammers soms in Zaandam of Weesp. Koosjere boter en kaas werd veelal ingevoerd vanuit de 'mediene' - de benaming voor alle plaatsen buiten Amsterdam waar een joodse gemeenschap bestond. Op reis kon men eten en slapen in koosjere kosthuizen en pensions.