2 min

Religieuze hanger

Tijdens werkzaamheden aan het rioolstelsel in verschillende straten in Enkhuizen in 2010, zijn er veel sporen en vondsten aangetroffen. De dempingslaag in de Kaasmarkt en de Nieuwstraat van circa 1544 leverde veel metaalvondsten op, de meeste uit een deel van de haven. Eén van de unieke vondsten is een kleine religieuze hanger met zeer gedetailleerde voorstellingen. Op de ene zijde is Maria met Kind te zien, met rondom de tekst AVE MARIA GRACIA PLE(na), Latijn voor ‘Wees gegroet Maria, vol van genade’. Op de andere zijde is de verrijzenis van Christus afgebeeld, Christus staat op uit een grafkist. Om hem heen zie je passiewerktuigen. Dat zijn voorwerpen die horen bij de lijdensweg van Christus, waarmee hij gemarteld en bespot werd in de laatste uren voor zijn dood. Onder andere de doornenkroon, hamer, nijptang en de drie spijkers zijn afgebeeld. De hanger is gemaakt van een lood-tinlegering en heeft een diameter van 17 mm. De hanger wordt gedateerd in de periode 1475-1525.

Hanger van lood/tin uit ca. 1475-1525. Aangetroffen in de dempingslaag in de Kaasmarkt en Nieuwstraat van 1544. Diameter 17 mm.

Waterrijk Enkhuizen

De Noorder Havendijk, de Kaasmarkt en de Nieuwstraat vormden samen met de Zuider Havendijk de oudste binnenhaven van Enkhuizen, die al in 1362 was aangelegd. In de loop der tijd is het grootste deel van de haven gedempt, waardoor er tegenwoordig alleen nog water aanwezig is in de Zuider Havendijk. Van de oudste haven is de eikenhouten kadebeschoeiing teruggevonden in de Kaasmarkt en in de Nieuwstraat. Uit historische bronnen blijkt dat dit deel van de haven rond 1544 is gedempt om een marktplaats aan te leggen. Voor het dempen van een haven, gracht of sloot is veel grond nodig. Hiervoor gebruikte men vaak een mengsel van klei en huisafval, zodat grond eerder ‘gevuld’ is en de bodem steviger is. In deze lagen wordt dikwijls aardewerk en metaal gevonden.

Bakstenen brug

De hoofdstraat van Enkhuizen, de Westerstraat, kruiste de haven, en op die plek zijn de resten van een bakstenen brug tevoorschijn gekomen. Misschien zelfs de eerste bakstenen brug van de stad! Rond 1600 werd de houten beschoeiing van de haven in de Noorder Havendijk vervangen door een bakstenen kademuur, waar later in de zeventiende eeuw een nieuwe muur tegenaan werd gezet. Van deze kademuur waren nog grote delen in de bodem aanwezig.

Uitsnede van de kaart van Frederik de Wit uit circa 1698. Goed zichtbaar is dat het water tussen de ‘Zuyder haven Dyck’ en de ‘N. Havendyck’ gedempt zijn voor ‘De Visch Marckt’. Bron: Kaartencollectie Provinciale Atlas.

Bronnen

Dit verhaal is gebaseerd op de teksten van C. Schrickx en D. Duijn van Archeologie West-Friesland, in: De archeologische kroniek van Noord-Holland 2010, Provincie Noord-Holland, Haarlem en De archeologische kroniek van Noord-Holland 2012, Provincie Noord-Holland, Haarlem en West-Friese Archeologische Rapporten 46, Huis en haven onder de straat. Archeologisch onderzoek tijdens rioolwerkzaamheden van de Noorder Havendijk tot de Compagniesbrug in Enkhuizen, Hoorn, 2012.

Publicatiedatum: 17/04/2014