3 min

Willem I, de eerste koning van het land, legde hier de eed af. Hij zwoer plechtig trouw aan de grondwet. Na hem zouden alle nieuwe koningen en koninginnen in de Nieuwe Kerk worden ingehuldigd als staatshoofd. Meestal gingen deze momenten gepaard met grote volksfeesten. Een enkele keer moest ternauwernood een aanslag verijdeld worden of braken er heftige rellen uit.

Amsterdam als hoofdstad

Nadat het Franse leger door toedoen van een invasie van Pruisische en Russische legers uit Nederland was verdreven, werd Willem Frederik, de zoon van stadhouder Willem V door de overwinnaars in december 1813 tot soeverein vorst uitgeroepen. Op aandringen van zijn Engelse adviseur werd de nieuwe vorst niet in Den Haag, maar in Amsterdam beëdigd. Dit had een strategische reden omdat steun van de Amsterdamse elite onontbeerlijk was voor de stichting van een monarchie. De opstand tegen de Fransen was in Amsterdam begonnen en gelet op de moeilijke verstandhouding uit het verleden diende de aanstaande oranjevorst de stad te vriend te houden. In de daaropvolgende maanden werd aan het grondwetsartikel over de inhuldiging de bepaling toegevoegd dat deze gebeurtenis diende plaats te hebben in “de stad Amsterdam als hoofdstad”. Zo kwam Amsterdam in de grondwet te staan als de stad van de inhuldiging.

Koning Willem I op weg van het Koninklijk Paleis naar de Nieuwe Kerk Foto: Stadsarchief Amsterdam.

Drie koningen op rij

Sinds de beëdiging van Koning Willem I in 1814 is de Nieuwe Kerk de officiële plaats van inhulding van het staatshoofd. De ligging pal naast het Koninklijk Paleis heeft uiteraard ook bijgedragen aan de nationale functie van de Nieuwe Kerk. Willem I werd in 1840 opgevolgd door zijn zoon die op zijn beurt in 1849 het stokje doorgaf aan zijn zoon, Koning Willem III. Na drie koningen besteeg koningin-regentes Emma als eerste vrouw in 1890 de troon. De tien jaren hiervoor had zij haar man, koning Willem III vanwege zijn slechte gezondheid als regentes vervangen. Deze taak zou zij blijven vervullen totdat haar dochter Wilhelmina – de wettelijk troonopvolgster – in 1898 de volwassen leeftijd van 18 jaar had bereikt en zelf de troon besteeg.

Inhuldiging koningin Wilhelmina in de Nieuwe Kerk Foto: Stadsarchief Amsterdam.

Gouden Koets voor de eerste koningin

Op zes september 1898 was het zover: prinses Wilhelmina werd als nieuwe koningin ingehuldigd. Amsterdam liet zich van haar beste kant zien. In de hoofdstraten en op de Dam wapperden overal vlagen, hingen bloemen en was er feestverlichting geplaatst. De bevolking van de stad bood het nieuwe staatshoofd als geschenk bij haar inhulding de Gouden Koets aan. De kersverse koningin weigerde echter om een kado te ontvangen op deze dag. Vandaar dat Wilhelmina voor het eerst in de Gouden Koets reed tijdens haar huwelijk met prins Hendrik op 7 februari 1901, in Den Haag. Het koninklijk rijtuig is vooral bekend van Prinsjesdag wanneer het staatshoofd er een ritje mee door Den Haag maakt. Sinds de derde dinsdag van september 1912 is het traditie om hier de  Gouden Koets voor te gebruiken.

De Nieuwe Kerk en de Dam in 1898 bij de inhuldiging van Wilhelmina Foto: Stadsarchief Amsterdam.

Dronken volk langs de weg

Daags voor haar inhuldiging ontsnapte Wilhelmina ternauwernood aan een aanslag. Bij Paleis Soestdijk werd haar koets onder vuur genomen door een Engelse anarchist. Slechts een hofdame was licht gewond geraakt. Tijdens de inhulding een paar dagen later was de politie extra waakzaam op buitenlanders. Vanuit Londen en Berlijn waren geluiden binnen gekomen dat internationaal opererende anarchisten een aanslag gepland hadden. Op de dag zelf gebeurde er niets.  Volgens de hofdames hadden de Amsterdammers zich zelden zo fatsoenlijk gedragen. Alleen Wilhelmina had een kritische kanttekening gemaakt bij de festiviteiten: ze had zich behoorlijk geërgerd aan de vele Amsterdammers die tijdens de intocht dronken langs de weg hadden gestaan.

Klik hier om terug te keren naar het route-overzicht.

Publicatiedatum: 30/09/2013