Soms zijn ze klein, soms juist heel groot. Soms staan ze aan een plein in een drukke stad, soms in het midden van een klein dorpshart. En in uitzonderlijke gevallen beperkt het zich tot een zoldertje. Geen gebouw zo divers als de kerk.
Volgens een oude prent in de huidige Fenix-kerk werd in 1546 de mooiste dorpskerk van Nederland gebouwd aan de Dorpsstraat in Nieuwe Niedorp (Westfries: ‘Naaie Nierup’). Het was ‘een pracht’ van een gebouw. Na 430 jaar besloten de kerkvoogden en notabelen de kerk af te breken en te vervangen door een nieuwe. Zeer tegen de zin van Rijksmonumentenzorg vond een cultuurhistorische misdaad plaats.
>
2 min
Van buiten een gewoon huis. Van binnen een kerk met een prachtig interieur. Dat achter de eenvoudige voorgevel een kerk uit de 18e eeuw schuil gaat is iets dat je moet weten. Dat is nu zo, maar toen De Hoop gebouwd werd, was dat niet anders.
> 6 min
De luidklok van de Willibrorduskerk in Haringhuizen was al decennia nauwelijks meer te luiden. Een RVU-televisieuitzending in 2005 over klokkenrestaurator Toine Daelmans was de aanleiding om een brief te schrijven aan burgemeester Franc Weerwind van de gemeente Niedorp. Misschien lag hier een mogelijkheid om verandering te brengen in de toestand van de klok.
> 2 min
De voormalige dorpskerk van Den Oever trekt meer kerkgangers dan ooit op zijn nieuwe plek in het buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum.
> 2 min
In 2007 heeft het Westfries Museum dankzij een actie onder de bevolking en het bedrijfsleven en met steun van de gemeente Hoorn op een veiling van Sotheby’s in New York een bijzonder 15e-eeuws Mariabeeld kunnen verwerven. Naar alle waarschijnlijkheid betreft het de ‘Maria van Hoorn’, een beeld dat in de 15e eeuw het middelpunt was van een Mariacultus.
> 3 min
Op 12 september 1984 werd een beeld opgegraven op de plek aan de Amsterdamse Nieuwezijds Voorburgwal waar nu The Convent Hotel staat. In de late middeleeuwen stond hier het Geertruidenklooster met een eigen kapel en een kerkhof. Tussen de graven van de nonnen werd het bovenste deel van een Pietà gevonden, een 74 cm hoog zandstenen beeld van een treurende Maria met haar gestorven zoon in de armen.
> 2 min
Tegenwoordig biedt het gebouw gelegenheid aan jonge ondernemers om hun bedrijf op te starten. Voor de oorlog was er de oud-katholieke kerk gevestigd. Maar tijdens de oorlog was de schuilkerk aan de Kokstraat in Haarlem een centrum van verzetsactiviteiten. Onderduikers vonden er een veilig heenkomen en er stond een radiozender die contacten met Londen onderhield. Vanaf de tweede helft van 1944 was er het hoofdkwartier van district 12 van de Binnenlandse Strijdkrachten ondergebracht. Na de oorlog hield de eigenaar van het pand, Jan Kraakman, er een sociëteit waarin voormalige verzetsstrijders elkaar konden ontmoeten. Het hoogtepunt was op 21 mei 1968 toen Prins Bernhard en zijn schoonzoon Prins Claus op bezoek kwamen.
> 3 min
De Grote of St. Laurenskerk is een grote driebeukige kruiskerk met zijkapellen, een zevenzijdig gesloten koor met kooromgang en een dakruiter. De kerk is gebouwd in de periode 1470 en 1520. Lees meer
> 0 min
De Westzijderkerk in Zaandam, in de volksmond beter bekend als de Bullekerk, dankt zijn naam aan een gruwelijk drama dat in 1647 plaats vond. Een schilderij in de kerk herinnert nog altijd aan die gebeurtenis waarbij een woedende stier een man op de horens neemt en waarbij een vrouw hoog in de lucht zweeft.
> 3 min
De Vader Abt van het klooster in Egmond Binnen woont sinds 1978 in de Adelbert Abdij van Egmond-Binnen.
> 3 min
Op de dekplaat van een van de graven naast de Engelmunduskerk in Velsen-Zuid is deze tekst uitgebeiteld: ‘In memory of John Shaw, foreman of excavators Amsterdam canal works, born at Sheffield, Yorkshire, England, september 5th 1812, died at Velsen april 10th 1867, aged 54 years’.
> 4 min
In het hartje van Bennebroek bevindt zich, sinds 1920, het Luciaklooster van de Zusters Franciscanessen. Het gebouw staat er echter al sinds 1896. In dat jaar bouwden de Soeurs du Sacré Coeur (in het Nederlands: de Zusters van het Heilig Hart) er een ‘pensionaat’. De pastoor van de Bennebroek had deze ‘Soeurs’ naar zijn parochie gehaald voor het verzorgen van katholiek lager onderwijs. De hoofdtaak van de Soeurs lag niettemin op een ander terrein. Hun kloosterorde hield zich in de eerste plaats bezig met het opvoeden van meisjes uit de gegoede katholieke burgerstand. Die opvoeding vond plaats binnen de muren van een kostschool. Zo kreeg Bennebroek niet alleen een katholieke dorpsschool, maar ook een Frans-katholieke dameskostschool.
> 3 min
Wat heeft Bismarck te maken met het voormalig rooms-katholieke ziekenhuis de Mariastichting aan de Kamperlaan? Indirect veel. Bismarck, kanselier van het koninkrijk Pruisen, ontketende in 1871 de zogenaamde ‘Kulturkampf’, in het Nederlands: ‘cultuurstrijd’. Pruisen had in de voorafgaande jaren grote delen van het Duitse rijk aan zich onderworpen. Bismarck wilde de interne eenheid van dit nieuwe rijk versterken. Het doelwit van deze strijd was vooral het katholieke volksdeel. Dit werd ervan verdacht eerder trouw te zijn aan Rome dan aan Berlijn. Nieuwe wetten beperkten de invloed van de katholieke kerk op het openbare leven. Eén slachtoffer daarvan was een franciscaanse zustergemeenschap in het Westfaalse stadje Salzkotten. Die gemeenschap mocht zich niet meer bemoeien met onderwijs en zocht nu een uitwijkplaats voor haar leden. Ze vond die onder andere in Nederland. Na zich eerst in enige andere plaatsen te hebben gevestigd, kwamen de zusters in 1885 ook naar Haarlem. Daar legden ze zich toe op verpleging van zieken.
> 4 min
De Islam is al geruime tijd, na het christendom, de grootste religie in Nederland. In het straatbeeld is dat niet direct te merken. Kerken zien we er genoeg, maar moskeeën zelden. Pas in de laatste jaren verschijnen er in de Nederlandse steden moskeeën die je door hun architectuur direct als zodanig herkent. Maar meestal vinden we een moskee nog terug in een oud gebouw in al even oude stadswijken. Als je niet kijkt naar het naambordje naast of boven de deur, loop je er voorbij zonder er iets van te merken.
> 4 min
In een stille, tamelijk smalle straat, de Witte Herenstraat, ligt achter een gietijzeren hek een pleintje. De westelijke grens van dit pleintje wordt gevormd door de voorgevel van de Evangelisch-Lutherse kerk. De Haarlemse predikant, ds. D. Drijver, beschreef in 1925 de ontstaansgeschiedenis van zijn Lutherse gemeente. De eerste zin van zijn artikel zette de toon: “Evenals, op eene enkele uitzondering na in alle plaatsen van de Noordelijke Nederlanden, zijn ook te Haarlem de Lutherschen oorspronkelijk vreemdelingen geweest.” En zo was het. De ontstaanskern van de latere lutherse gemeenschap bestond uit een kleine groep Vlaamse vluchtelingen die zich na 1590 in Haarlem vestigden. De verdere groei ervan in de eerste tientallen jaren van de zeventiende eeuw kwam bijna geheel voor rekening van Duitse immigranten. Velen van hen waren uit Duitsland gevlucht voor het geweld van de Dertigjarige Oorlog, een uiterst bloedige godsdienstoorlog die pas in 1648 ten einde kwam. Anderen werden aangetrokken door de veel grotere welvaart in Nederland. De lutherse kerk werd een Duitse migrantengemeenschap die langzaam vernederlandste.
> 3 min
Iedere grote stad heeft ze of wil ze hebben: een uitzonderlijk gebouw, een beroemde kunstcollectie, een uniek standbeeld of een wereldberoemde geleerde. Een Olympisch kampioen(e) mag natuurlijk ook. Als we de objecten van Haarlemse stedentrots de revue laten passeren, valt op dat ze vaak scheppingen van migranten blijken te zijn. Denkt u maar aan de wereldberoemde portretschilderijen van de Vlaamse vluchteling Frans Hals en aan de Vleeshal, een creatie van de Vlaamse stadsarchitect Lieven de Key. In de Grote of St. Bavokerk bevindt zich nog zo’n wereldberoemde schepping van een migrant. Tussen 1735 en 1738 bouwde de Duitser Christian Müller daar het nieuwe grote orgel. Müller bouwde meer belangrijke orgels, maar het was het Haarlemse dat hem onsterfelijke roem bracht.
> 3 min
Al meer dan vierhonderd jaar is er elke zondag een Franse preek te horen in de Waalse Kerk op het Begijnhof in Haarlem. De hervormde kerk is in het verleden belangrijk geweest voor twee groepen vluchtelingen die zich in Haarlem vestigden.
> 4 min
De zeventiende-eeuwse Portugese synagoge aan het Amsterdamse Mr. Visserplein illustreert met zijn imposante verschijning de unieke positie die de joodse inwoners in Amsterdam bezaten. Vergeleken met elders ondervonden ze hier een ongekend grote tolerantie.
> 6 min