3 min

Maatschappijkritisch betoog

Een jaar voor zijn benoeming tot predikant in Heemstede, publiceerde Beets onder het pseudoniem Hildebrand zijn roman Camera Obscura. Met dit boek hekelde hij alle geledingen van de maatschappij, van diakenhuismannetje Keesje tot nouveau riche Kegge senior. Hij schreef het grootste deel van het boek in 1837, het laatste jaar van zijn studie Theologie. De verhalen zijn gebaseerd op echte gebeurtenissen en gaan over gewone personen, beschreven door de afstandelijke blik en met de hooghartige humor van een Leidse student.

Het boek was meteen een groot succes en zou vele herdrukken krijgen waar Beets nieuwe afleveringen aan toevoegde. Later is Beets verweten dat hij sinds zijn benoeming als predikant nooit meer die spottende rake humor van Camera Obscura heeft kunnen evenaren. In zijn werk van na 1840 ligt de nadruk op het vaderland, het gezinsleven en het geloof. Toch houdt Beets een grote schare fans, waaronder de leden van het Koninklijk Huis.

Portret van Nicolaas Beets,geboren Haarlem 13 september 1814, overleden Utrecht 4 maar 1903. Vervaardigers: Adrianus Johannes Ehnle (1819-1863) en Dirk Jurriaan Sluyter(1811-1886), 1868-1886. Noord-Hollands Archief / Beeldcollectie van de gemeente Haarlem, Inventarisnummer NL-HlmNHA_1100_53013567.

Hofpredikant

Nicolaas Beets was een graag geziene gast bij de Oranjes. Een paar weken na de geboorte van Wilhelmina, preekte Nicolaas Beets voor het Hof. Na afloop kwam koningin Emma naar hem toe met haar baby en zei ,,Prof. Beets, mag ik mijn kind eens in Uw armen leggen, die al zoveel kleintjes hebben gedragen?” Een meer dan terecht verzoek want hij was immers vader van een kinderrijk gezin. Het onderstreept nog eens de vriendschappelijke band die Beets met het Koninklijk Huis had. Het portretje dat de dominee van koningin Emma kreeg, stond achter een vergrootglas in zijn studeerkamer. Het was het allereerste portretje van het prinsesje en werd gekoesterd door Beets.

Interieur van de Oude Kerk te Heemstede. “Het Kerkje van Nicolaas Beets te Heemstede”. Vervaardiger: Jan Wiegman, 1941. Noord-Hollands Archief / Collectie van prenten en tekeningen van de Provinciale Atlas Noord-Holland, Inventarisnummer NL-HlmNHA_359_1809

’t Koningskind

Na het overlijden van Koning Willem III nam Koningin Emma het bewind over en regeerde totdat Wilhelmina  in 1898 18 jaar werd. Beets schreef vanwege haar 18 jarige verjaardag en de troonsbestijging een gedicht. Het vers bestaat uit 5 coupletten en wordt bewaard in het Letterkundig Museum in Den Haag.

“’t Koningskind telt achttien jaren, ’t Koningskind bestijgt haar troon! Juicht haar toe, verheugde scharen, Toe met liefde-en eerbetoon! Schoonheid, Jeugd, Bevalligheden, De Eenvoud van een lief gemoed, Rijke Deugden, reine Zeden, Zijn haar lijf-en eerestoet”  prees Beets in het tweede couplet de jonge koningin Wilhelmina.

Gedicht van Nicolaas Beets geschreven voor de troonsbestijging van Wilhelmina. Bron: Letterkundig Museum, Den Haag.

Bijzondere band

In 1903 overleed Nicolaas Beets. Bij zijn begrafenis stuurde koningin Wilhelmina een palmtak. Beets had al eerder aangegeven bij zijn begrafenis geen bloemen te willen. De volgende dag kreeg zijn weduwe te horen dat iedereen er stukjes afknipte. Daarop werd de tak haastig in veiligheid gebracht.  Het volgende jaar wordt bij de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, waar Beets lid was van de letterkundige afdeling, het levensbericht voorgelezen. Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik woonden deze bijzondere vergadering bij; een door het staatshoofd laatste, zeer persoonlijke blijk van de bijzondere band tussen Beets en het koninklijk huis.

Publicatiedatum: 25/10/2013