Noord-Holland was lange tijd rijk aan buitenplaatsen. De welvaart van de stedelijke elite gaf in de zeventiende en achttiende eeuw een enorme impuls aan de aanleg van buitenhuizen, tuinen, parken en bossen. De buitenplaatsen die de tand des tijds overleefden, worden nu bijna allemaal beschermd door de monumentenstatus. Een aantal is bezit geworden van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten, maar een groot deel van de buitenplaatsen is (weer) in privébezit gekomen.
Meer informatie over bestaande buitenplaatsen is te vinden op de website van stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL).
Berg en Vaart is een van de kleinere buitenplaatsen in de provincie. Dit rijksmonumentale complex van huis met tuin, bijgebouw en interieur is bijna onveranderd sinds de bouw van het huis. Ook al wordt de omgeving tegenwoordig gedomineerd door kleinere huizen en nieuwe buitens, de uitstraling van Berg en Vaart naar de Cannenburgerweg is onveranderd.
>
2 min
De buitenplaats heeft deel uitgemaakt van de Heerlijkheid Bergen die in 1642 door Anthonis Studler van Zurck is gekocht en die in de 19e eeuw in handen kwam van de familie Van Reenen. De Van Reenens hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van Bergen door onder andere de stichting van de badplaats Bergen aan Zee en de ontwikkeling van villawijk ‘Van Reenenpark’. De huidige eigenaar van de buitenplaats is de gemeente Bergen. De zeventiende-eeuwse structuur is nog vrij gaaf en duidelijk te onderscheiden.
> 3 min
De Wagenweg waarlangs buitenplaats Zomerlust is gelegen was de doorgaande straatweg van Haarlem naar Leiden. Langs deze weg waren diverse herbergen en tapperijen gelegen. Zomerlust, een afsplitsting van de buitenplaats Bos en Vaart, is gelegen op het terrein van zo’n voormalige herberg.
> 1 min
Vinkenduin is tot 1919 een onderdeel geweest van de buitenplaats Leyduin. De nieuwe eigenaresse laat op de voormalige vinkenbaan een nieuw hoofdhuis met bijgebouwen bouwen door architect A. de Maaker. Het huis vormt samen met de bijgebouwen een goed voorbeeld van een vroeg twintigste-eeuwse buitenplaats.
> 3 min
Het landgoed Ter Coulster midden in Heiloo kent een lange geschiedenis die zeker teruggaat tot de 14e eeuw. In 1404 wordt het Huis ter Coulster voor het eerst genoemd. Het is dan in het bezit van een zekere Willem van der Coulster. Een eeuw later laat Gerrit van Zuylen van Nijevelt een nieuw en luisterrijk huis bouwen nadat het oude is verbrand. In de 18e eeuw raakt het kasteel in verval en in 1788 wordt het gesloopt. In 1808 laat een nieuwe eigenaar op de grond van Ter Coulster een landhuis bouwen maar ook dit bestaat niet meer, het wordt halverwege de 19e eeuw afgebroken. Landgoed Ter Coulster is nu een landschappelijk parkbos met twee boerderijen. In het voorjaar geven de bloeiende stinsenplanten het bos een kleurig aanzien.
> 3 min
Een buitenplaats is van oudsher een plek waar welgestelde families uit de stad kunnen ontsnappen aan de stank en de drukte van de grote stad. Op landgoed Sperwershof wordt die mogelijkheid nu geschapen voor een groter publiek. In de ommuurde moestuin vinden we een theetuin, bloembinderij en een natuurvoedingswinkel. Op het achterste gedeelte van de buitenplaats zijn volkstuinen gekomen en de eigenaresse van Huize Sperwershof biedt Bed and Breakfast aan.
> 2 min
Diep verscholen in het hout tussen boompartijen en rododendrons ligt aan het eind van een lange oprijlaan met beuken het huis van de buitenplaats Spanderswoud. Het landgoed, dat sinds 1957 het eigendom is van Natuurmonumenten, is vooral bekend vanwege het wandelbos met waterpartijen en kronkelende paden.
> 3 min
Haarlemse stedelingen bedwongen in de 18de eeuw circa 130 ha. Bloemendaals stuifzand. De opeenvolgende eigenaren plantten er helmgras en (Schotse) grove dennen en lieten er Merino schapen grazen. Ook bouwden ze er enkele landhuizen en legden ze er lanen aan. Onder meer het huidige Duinlustpark, Schapenburg, Caprera, Klein Wildhoef, Euphrasia en Dennenheuvel staan in het gebied dat in de 18de eeuw even een enkele eigenaar kende.
> 3 min
De Linnaeushof staat bekend als de grootste speeltuin van Europa. De Linnaeushof is van oorsprong onderdeel van de buitenplaats De Hartekamp en veranderde in de loop der tijd van overplaats van een buitenplaats, via een bloemenpark à la Keukenhof uiteindelijk tot speeltuin.
> 2 min
Leyduin is gelegen in de binnenduinrand op de grens van strandwal en weilanden. Het landgoed is lange tijd in handen geweest van de familie Van Lennep en heeft een belangrijke rol gespeeld in de watervoorziening van Amsterdam. Nu is het een bos met wandel- en fietsroutes waar je en grote kans hebt een groep reeën tegen te komen.
> 3 min
In de 17e eeuw gebruiken de bewoners van de buitenplaatsen langs de Herenweg in Aerdenhout een grote strook binnenduinbos en weilanden als hun jachtgebied. Als in 1657 de Leidsevaart wordt gegraven worden op de jachtdomeinen zelfstandige buitenplaatsen aangelegd. Eén van die buitenplaatsen is Koekoeksduin. Op de buitenplaats staat een 17eeeuws jachthuis dat ooit nog in gebruik is geweest als schuilkerk.
> 1 min
Een paar elementen van de achttiende-eeuwse buitenplaats Hoogergeest resteren nog: de hekpijlers, de toegangsweg en een hele oude taxusboom. Hoogergeest is nu een openbaar toegankelijk bosgebied grenzend aan de buitenplaatsen Beeckestijn en Waterland en Schoonenberg.
> 1 min
Het Bennebroekbos is een restant van de buitenplaats Het Huis te Bennebroek. Op de plek van het huis zelf is een serviceflat verrezen. In het bos, waar in het voorjaar vooral de vele stinzenplanten te bewonderen zijn, is de aanleg van het bos in landschapsstijl deels nog goed herkenbaar en ook de structuur van het park is nog grotendeels aanwezig.
> 3 min
Buitenplaats Ananas is, samen met Het Wildrijk één van de twee laatste buitenplaatsen in de Zijpe. Eens was het zomerverblijf van de bekende familie Van Strijen. Nu is het een natuurbos en is er een zuivelboerderij en minicamping gevestigd.
> 1 min
Rond boerderij Strandvlied hangt nog de chique sfeer van de buitenplaats die hier ooit stond. De geschiedenis van de hoeve gaat terug tot 1682. Gijsbert de David Strantwijk, regent van het aalmoezeniershuis in Amsterdam, kocht toen aan de Amstel een stuk grond en een boerderij. Hij noemde de hoeve naar zichzelf: Strandvlied. Wijk betekent hetzelfde als vlied, namelijk een plaats om toevlucht te zoeken.
> 2 min
Karssenhof en Zorgvlied hebben een verleden gemeen. Beide begraafplaatsen waren in een vorig bestaan namelijk fraaie buitenplaatsen. Van Karssenhof is een kleurrijke prent bewaard gebleven uit 1793. Je ziet een imposant gebouw, half verscholen achter een groene haag. Aan de Amstel prijkt een elegante theekoepel met veranda. Terwijl de hoge heren en hun dames daar aan hun thee nipten, zagen ze de trekschuiten passeren.
> 1 min
Tulpenburg was de naam van een nu niet meer bestaande buitenplaats aan de Amstel. In het begin van de 17e eeuw bouwden veel rijke kooplieden uit Amsterdam een fraai buiten aan de Amstel. Volgens de overlevering verbleef Benedictus de Spinoza hier enige tijd, nadat hij 1656 uit Amsterdam was verbannen. Iets voorbij de banpaal en buiten het rechtsgebied van de stad Amsterdam: dat mocht nog net.
> 1 min
Een juweeltje om te zien is de buitenplaats Oostermeer. Het statige gebouw is nu bijna 300 jaar oud. De tuin is begin 1900 gereconstrueerd door tuinarchitect Leonard Springer. Hij combineerde daarbij symmetrische Franse elementen met landschappelijke Engelse stijlkenmerken.
> 2 min
Voor 1612 stroomde er water door de Beemster. De kleine rivier de Bamestra groeide in de Middeleeuwen uit tot een ware binnenzee die in verbinding lag met de toenmalige Zuiderzee. Aan het begin van de Gouden Eeuw vatte de rijke koopman Dirk van Os, samen met zijn broer Hendrik, het plan op om de Beemster droog te leggen, om deze vruchtbare grond te bebouwen. Hiervoor was toestemming nodig van een aantal burgemeesters en kooplieden. In 1607 gaven de Staten van Holland en West-Friesland groen ligt voor de inpoldering. Ook een aantal rijke kooplieden waren hierbij betrokken, waaronder Jacob Poppen. In totaal bestond de groep uit vijftien man uit Amsterdam en Den Haag.
> 7 min