3 min

Herehuizinge met vinkebaan

De oudste vermelding van Leyduin vinden we in 1596 toen het nog een hofstede was. Opeenvolgende  eigenaars hebben het landgoed uitgebreid en verfraaid. Er werd door de Van Loons rond 1755 voor het eerst een vinkenbaan aangelegd op het latere Vinkenduin. De baan is nu nog te herkennen aan hoge aarden wallen die rond een veldje met lindebomen liggen.

Als de buitenplaats in 1797 wordt verkocht wordt het omschreven als ‘een heerenhuizing met koetshuis, stalling, tuinmanswoning, wagenhuis, billiard, coepels, sallon, menagerie, vinkehuis, hermitage, beek en cascade’. De familie van Lennep komt in 1808 in het bezit van Leyduin.  Zij laten aardappelakkers aanleggen en gebruiken het water uit de beek voor de drinkwatervoorziening van Amsterdam.

Het nieuwe Vinkenduin, gelegen aan de Vogelenzangseweg 39 te Vogelenzang, 1998. Collectie Noord-Hollands Archief.

Een tijdverdrijf voor de elite

‘Steek 10 vinken aan een speetje (een klein spit), zout ze en braad ze met stukjes spek, of bak ze in een koekepan met ruim boter. Zij moeten zeer croquant gebakken of gebraden worden op een fel vuur.’ Aldus een recept van de Haagse kok Francois Blom uit 1910. Het vangen van vinken voor onder andere consumptie is eeuwenlang een wijd verbreid gebruik geweest, tot de Vogelwet uit 1912 dit verbood.

Op de vinkenbaan is een hut. Hier ontving de eigenaar van de buitenplaats gasten om samen deel te nemen aan de vinkenvangst. Voor de hut zijn twee aarden wallen die parallel aan elkaar liggen. Langs de aarden wallen lagen aan beide zijden netten, de zogenaamde druip. Deze netten werden naar elkaar toe dicht getrokken. Het beste seizoen voor de vinkenvangst was het najaar. In september en oktober waren de topmaanden. Het gezang van lokvinken moest soortgenoten aantrekken. Om dat te bereiken werden de lokvogels maanden in het donker gehouden en hun ogen werden dichtgebrand. Wanneer ze dan in de herfst naar buiten werden gebracht dachten ze dat het voorjaar was en zongen ze als of het een lieve lust was.

Op een vinkenbaan werden per jaar een paar duizend vinken gevangen. Nadat het vinken vangen eenmaal verboden was werden veel vinkenbanen ingezet voor de wetenschap. Nog steeds worden vinkenbanen gebruikt bij het vangen en ringen van vogels. Leuk om te weten is dat veel uitdrukkingen uit onze taal afkomstig zijn uit de vogelarij. ‘Een goede slag slaan’ , ‘de kop indrukken’ en ‘op het vinkentouw zitten’, zijn hier een paar voorbeelden van.

Het inrijhek van het oude Vinkenduin, gelegen aan de Vogelenzangseweg 39 te Vogelenzang, 1999. Collectie Noord-Hollands Archief.

Zelfstandig verder

In 1919/1920 wordt het terrein van Leyduin in drieën gesplitst in het huidige Leyduin, Vinkenduin en Koekoeksduin. De nieuwe eigenaresse, mejuffrouw Prins, laat de Heemsteedse architect A. de Maaker een plan maken voor de inrichting van Vinkenduin. Hij ontwerpt voor Vinkenduin eenzelfde huis als op Leyduin en ontwerpt ook het toegangshek, een bospaviljoen en de dienstwoning. Tuinarchitect Leonard Springer ontwerpt de tuin bij het nieuwe huis, waar helaas weinig meer van over is.

Bronnen:

• Landschap Noord-Holland
• Cultureel Erfgoed
• Albers, L.H. Landgoederen van Zuid-Kennemerland, 1984
• Bertram, Christian, Noordholland Arcadia, 2005
• Matthey, Ignaz, Vincken moeten vincken lokken, vijf eeuwen vangst van zangvogels en kwartels in Holland, 2002
• Oldenburger-Ebbers, Carla S., Anne Mieke Backer en Eric Blok. Gids voor de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, Deel West
• Sterck-Proot, J.M. Leyduin, 1940

Publicatiedatum: 30/04/2012