2 min

Geschiedenis

Door bewaarde bouwrekeningen weten we dat Berg en Vaart gebouwd is tussen 1779 en 1782, in opdracht van de Amsterdamse wijnhandelaar P.J. Eyma. In 1779 kocht hij voor fl 1.478,- dit stukgrond van Jan Dedel, de eigenaar van het aan de overzijde gelegen Boekestein.

Eyma ging voortvarend te werk. In hetzelfde jaar dat hij de grond koopt, wordt acht gulden betaald voor het leggen van de eerste steen. De grootste kostenpost is het timmerwerk. Jan Luyten en zijn collega ontvangen respectievelijk fl 6.216,- en fl 1.966,- van Eyma. In de rekeningen wordt niet gesproken over een architect, waardoor het goed mogelijk is, dat Jan Luyten ook de bouwmeester is geweest.

Het dorp Ankeveen, 1792. Collectie Noord-Hollands Archief.

Het huis

Jan Luyten en zijn collega bouwen huis Berg en Vaart geheel in baksteen op een L-vormige plattegrond. Het gebouw is twee bouwlagen (begane grond en eerste verdieping) hoog en heeft een schilddak.

De voorgevel is vijf traveeën breed. Een travee is een rij van ramen en/of deuren boven elkaar. In de middelste travee is de hoofdentree geplaatst, omlijst met Dorische pilasters en een kroonlijst. De ramen hebben schuifvensters.

De zij- en achtergevels zijn onregelmatiger ingedeeld met deuren en ramen. Tot in de jaren 1950 bevond zich tegen de achtergevel een 19e-eeuwse gietijzeren wintertuin.
In het interieur is de indeling sinds de bouw van het huis bijna niet meer veranderd. Daardoor zijn de stucplafonds uit 1800 nog aanwezig en is ook de kamerindeling bewaard gebleven.

Berg en Vaart. Via sKBL.

De tuin

Gelijktijdig met de bouw van het huis wordt de tuin aangelegd. Eyma betaalt 280 gulden aan spitloon. Ook voor de aanleg van de tuin zijn geen kosten voor een architect opgenomen.

Aan de achterzijde van het huis is een zicht-as aangelegd. Het park wordt bepaald door heesters en boomgroepen die gezamenlijk met de wandelpaden een verscheidenheid in perspectiefgezichten biedt. Het voorplein heeft een geometrische aanleg met een halfronde oprit naar het huis en het achterliggende koetshuis. Dat koetshuis is een eenvoudig bakstenen rechthoekig gebouw met een zadeldak met topgevels aan de voor- en achterzijde. Via een monumentale dubbele toegangsdeur reden de koetsen het koetshuis in.

De buitenplaats Berg en Vaart is privé bewoond. Berg en Vaart is opengesteld voor groepen (min. 10 – max. 20 personen) op aanvraag. Rondleidingen worden gegeven door de bewoners zelf. De gehele tuin/park, ook rond het huis, is te bezichtigen.

Cultuurcompagnie Noord-Holland

Literatuur:

• Tromp, H., Historische buitenplaatsen in particulier bezit’, Zwolle 1991
• www.berg-en-vaart.nl

Publicatiedatum: 30/04/2012