Kasteel Radboud: burcht van Floris V
Met een verleden als dwangburcht, kerk en ruïne vormt het kasteel een romantisch plaatje. Kasteel Radboud te Medemblik is de enige overgeleverde burcht van Floris V in Noord-Holland.
>Kastelen en buitenplaatsen
Noord-Holland was lange tijd rijk aan buitenplaatsen. De welvaart van de stedelijke elite gaf in de zeventiende en achttiende eeuw een enorme impuls aan de aanleg van buitenhuizen, tuinen, parken en bossen. De buitenplaatsen die de tand des tijds overleefden, worden nu bijna allemaal beschermd door de monumentenstatus. Een aantal is bezit geworden van natuurorganisaties als Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten, maar een groot deel van de buitenplaatsen is (weer) in privébezit gekomen.
Meer informatie over bestaande buitenplaatsen is te vinden op de website van stichting Kastelen Buitenplaatsen Landgoederen (sKBL).
Verhalen
Een bedrijvige buitenplaats: kamferindustrie in Heemstede
Buitenplaats Leeuw en Hooft in Heemstede was in de 18de eeuw in gebruik als kamferstokerij. Een slimme zet van een Amsterdams koopmansechtpaar, in een tijd dat een 'buiten' toch vooral een statusobject was.
>Historie, kunst én politiek in Welgelegen
Simone Memel is sinds 2012 conservator bij Paviljoen Welgelegen. Welgelegen begon als een hofstede, werd verbouwd tot een enorme buitenplaats en is nu naast provinciehuis ook museum. Het heeft verschillende markante bewoners gekend, die allen sporen hebben nagelaten. Hoe ga je als conservator met zo’n rijksmonument om?
>Hope en Welgelegen
De steenrijke koopman-bankier Henry Hope koopt in 1769 een buitenverblijfje aan de Dreef in Haarlem. Maar daar blijft het niet bij. Hope koopt alle omringende tuinen en huizen en hij begint aan een ongekend groot project: de bouw van Paviljoen Welgelegen.
>Tsaar bezoekt Petersburg aan de Vecht
Alleen een straatnaambordje naast een weggetje in de weilanden tussen Nederhorst den Berg en Nigtevecht herinnert aan de buitenplaats Petersburg. Ooit tot in Siberië en Moskou bekend. Deze buitenplaats lag vlakbij de Vecht, zodat je er van Amsterdam makkelijk heen kon varen. Tsaar Peter de Grote heeft op het naar hem genoemde buiten gelogeerd.
>‘Bommelstein’ op den Berg
Kasteel Nederhorst mag oorspronkelijk uit de dertiende eeuw dateren, het is vorige eeuw vooral bekend geworden als 'Bommelstein'. Het oude kasteel raakte bij een brand in 1971 grotendeels verwoest, kort na een ingrijpende restauratie. Het is echter fraai herrezen en staat te pronken op de berg. Omdat striptekenaar Marten Toonder er zijn studio’s had waar de populaire verhalen van Tom Poes en Olie B. Bommel vorm kregen, werd het kasteel gekscherend wel Bommelstein genoemd.
>Slot Purmersteijn
Een enorm kasteel met forse donjons op de hoeken en grote zalen: dat was het middeleeuwse Slot Purmersteijn, dat in 1410 werd gebouwd. Het was een belangrijk bestuurlijk en militair centrum. Toch wist het grote bouwwerk de tand des tijds niet te doorstaan. Inmiddels zijn de overblijfselen van Purmersteijn blootgelegd door archeologen en uitgebreid geanalyseerd. Wat zijn de onderzoekers allemaal te weten gekomen over het kasteel bij Purmerend?
>Landgoed Schoonenberg bij Velsen
Kenmerkend voor Zuid-Kennemerland is het voorkomen van een groot aantal historische buitenplaatsen. Vanaf de 17e eeuw werd het natuurschoon van Kennemerland ontdekt door de stedelijke elite, vooral die van Amsterdam en Haarlem. Men liet in de 17e en 18e eeuw in de binnenduinrand en op de oude strandwallen landgoederen en buitenplaatsen aanleggen. Vooral aan de rand van het voormalige Wijkermeer kunnen we nog altijd een groot aantal buitenplaatsen vinden. Er ontstonden reeksen ten noorden, westen en zuiden van Haarlem.
>Kasteel Oud Haerlem
Door het voorraam van mijn ouders bekeek ik als kind de wereld, mijn leefwereld, Heemskerk. Daar waar ik woon, naar school ging en speelde. Waar vroeger paarden stonden, staat nu een flat, daarnaast een rotonde met een weg naar de nieuwbouwwijk. Even verderop een groot weiland, dat deel van het uitzicht is mijn hele jeugd onbebouwd gebleven. Als ik langs dit weiland over 'de dijk' wandel met onze hond, vliegen de zwaluwen en reigers laag over. Je hoort er het gekwaak van de kikkers en de koeien staan tevreden te grazen. De tijd lijkt er stil te staan.
>De verdwenen buitenplaats Petersburg aan de Vecht
Na een jarenlang verblijf in Rusland kwam de koopman Christoffel (van) Brants in 1704 terug naar Nederland, waar hij zich in Amsterdam vestigde. Zoals vele rijke Amsterdamse kooplieden en regenten zocht ook hij een terrein aan de Vecht voor de aanleg van een representatieve buitenplaats. Zijn keus viel op 'Huis ten Ham' aan de Vecht bij Nederhorst den Berg.
>De laatste buitenplaats van Amsterdam
In de achttiende eeuw telde Amsterdam zo'n tachtig buitenhuizen voor de rijke burgerij. In de zomer kon men zo de stank van de grachten ontvluchten. Van al die buitenhuizen is er nog maar één over: Huize Frankendael, in de Watergraafsmeer. Een huis dat verbonden is met een lange geschiedenis en vele kleurrijke bewoners. Het huis is prachtig gerestaureerd en sinds 2008 toegankelijk voor publiek! Tegenwoordig wordt in de oude stijlkamers prachtige hedendaagse kunst tentoongesteld: een heel bijzondere combinatie. Vier keer per jaar wisselt de expositie.
>Archeologisch onderzoek naar Slot Purmersteijn
Willem Eggert, heer van Purmerend, Purmerland en Ilpendam, bouwde tussen 1410 en 1413 Slot Purmersteijn ter plaatse van het huidige Slotplein in Purmerend. Het werd als een vierkant opgetrokken met vier achthoekige torens op de hoeken. De relatief dunne muren van het slot, slechts één meter dik, waren niet bestand tegen kanonschoten.
>De ruïne van het Kasteel van Egmond
Het kasteel is in de 13e eeuw gesticht door de heer van Egmond, voogd van de Abdij. Het kasteel groeide uit tot één van de grootste van Holland. De bekendste eigenaar was graaf Lamoraal van Egmont, die in 1568 op de Grote Markt in Brussel werd onthoofd. Het kasteel werd in 1573 door de geuzen verwoest om te voorkomen dat het in handen van de Spanjaarden zou vallen. Dezen waren in aantocht om Alkmaar te belegeren. De ruïne bleef tot 1798 bestaan. Toen werden de resterende delen verkocht en afgebroken. Een klein stukje van de rentmeestertoren bleef overeind.
>De verdwenen buitenplaatsen van de Beemster
De Amsterdamse kooplieden beschouwden grondbezit in de Beemster als meer dan alleen een goede investering. Zij zagen de nieuwe droogmakerij ook als een rustoord voor in de zomermaanden. Op begaanbare afstand van de stad bouwden een reeks grotere en kleinere buitenplaatsen. Deze buitens verdwenen één voor één in de achttiende en negentiende eeuw, vrijwel zonder een spoor achter te laten...
>Paviljoen Welgelegen: zetel van kunst, koninklijke macht en provinciaal bestuur
Het imposante Paviljoen Welgelegen kent een bijzondere geschiedenis. Nu zetelt er het provinciebestuur. Maar voordat het de functie van provinciehuis kreeg, was het een buitenverblijf, paleis en waren er meerdere musea in het gebouw gevestigd. Koning Lodewijk Napoleon en de moeder van koning Willem I, prinses Wilhelmina van Pruisen, hebben hier gewoond. Menigmaal zocht de koning zijn moeder hier op.
>Landgoed Woestduin: gevierd schrijver zorgt voor eerste waterleiding in Nederland
Tussen 1832 en 1845 woonde Jacob van Lennep (1802-1868) op de buitenplaats Woestduin. Van Lennep is vooral bekend als schrijver, maar als politicus en advocaat heeft hij eveneens zijn sporen verdiend op maatschappelijk gebied. Als rijksadvocaat onderhield hij sterke banden met de regering en het koninklijk huis. Hij stond aan de basis van de oprichting van de Amsterdamse Waterleiding Maatschappij, het eerste systeem van waterleidingen in Nederland.
>Landgoed Elswout: steenrijke weduwe redde de Nederlandse Bank
Met hulp van het Russische en Pruisische leger kwam in 1813 een einde aan de Franse bezetting. De Nederlandse handel en nijverheid hadden zware klappen opgelopen en de schatkist was leeg. Aan de nieuwe vorst, koning Willem I, de taak om het land er weer bovenop te helpen.
>Ankeveen: Buitenplaats Berg en Vaart
In 1779 kocht de Amsterdamse wijnhandelaar P.J. Eyma voor fl. 1.478, - en tien stuivers, twee morgen land van Jan Dedel wiens familie in die tijd de aan de overzijde gelegen buitenplaats 'Boekesteyn' bezat. Er ging direct een halve morgen af 'om te beweyen', waarna in de oosthoek op de overblijvende anderhalve morgen het tegenwoordige huis verrees. Het is twee bouwlagen hoog en heeft een vijf travees brede voorgevel, gericht naar de 's-Gravelandse Vaart. Het huis kreeg uiteindelijk een L-vormige plattegrond doordat men het gedeeltelijk naar de tuinzijde uitbouwde. In 1952 werd het in oorspronkelijke stijl gerestaureerd. De voortuin is aangelegd in de geometrische stijl, naar Daniel Marot.
>Het Muiderslot en de Hollandse Waterlinies
Het Muiderslot bestond al eeuwen voordat de forten van de Stelling van Amsterdam werden aangelegd. Muiden lag op een strategisch belangrijke plek: aan de monding van de Vecht en langs de oude Zuiderzeedijk, eeuwenlang de enige weg over land tussen Amsterdam en Naarden.
>Wonen op buitenplaats Vreedenhorst
In de prachtige Vechtstreek zijn veel mooie buitenplaatsen te vinden. Kees Beelaerts van Blokland woont samen met zijn gezin op zo’n buitenplaats. Zijn Vreedenhorst is gelegen bij het dorp Vreeland, 700 meter de provincie Utrecht in. Het wonen op een buitenplaats is toch wel heel erg anders dan in een gewoon huis. Het neemt veel verantwoordelijkheid met zich mee. Verantwoordelijkheid richting de toekomst, maar vooral richting het verleden.
>