2 min

Reeksen buitenplaatsen

De reeksen ten westen en zuiden van Haarlem zijn in grote lijnen herkenbaar gebleven. De reeks ten noorden van Haarlem is doorgesneden en aangetast door de aanleg van het Noordzeekanaal en de drooglegging van het Wijkermeer, maar is nog deels herkenbaar. Veel van de buitenplaatsen kennen een lange geschiedenis van bouw, verbouw, sloop, samenvoegingen en splitsingen. De buitenplaats bestond vaak uit verschillende gebouwen, woongebouwen, maar ook stallen, een orangerie, een boerderij, koetshuis, tuinen en bospercelen etc.

Waar ‘bestaand’ wordt gezegd is over het algemeen sprake van een voornaam gebouw dat bewaard is gebleven. De overige onderdelen van de buitenplaats zijn dikwijls verdwenen of niet meer herkenbaar. In de bodem van buitenplaatsen en landgoederen zijn resten van gebouwen en van het gebruik van het terrein als nuts- of siertuin, akker of bleekveld te verwachten. Een hoge dichtheid aan sporen is vooral te verwachten op het erf, waar zich het hoofdgebouw en bijgebouwen bevonden. De resten kunnen informatie leveren over het gebruik en de ruimtelijke, bouwkundige en tuinarchitectonische ontwikkeling van het terrein, en het dagelijkse leven op de buitenplaats/ het landgoed.

De zuidzijde van Schoonenberg. Foto door Sarah Remmerts de Vries.

Tuinaanleg in landschapsstijl

Van de oorspronkelijke buitenplaats Schooneberg uit 1675 is nog maar weinig terug te vinden. De tuinaanleg in landschapsstijl is voornamelijk negentiende-eeuws. De huidige villa bevat nog wel bouwelementen van het oorspronkelijke huis, maar is in de negentiende eeuw gebouwd en weer verbouwd.

Duitse bunker op het terrein van Schoonenberg. Foto door Sarah Remmerts de Vries.

Commandocentrum

Op het landgoed was tijdens de oorlog het commandocentrum van de Festung IJmuiden gevestigd. Het huis werd zwaar bewaakt en onherkenbaar vanuit de lucht gemaakt. Van hieruit werd Festung IJmuiden (onder meer het forteiland) bestuurd. Het commandopark bestond uit verschillende commandobunkers. Vanwege het belang van dit centrum werden alle bunkers bomvrij uitgevoerd, zodat het personeel te allen tijde veilig was. Vanwege de losse grond waar deze bunkers op werden gebouwd, werden deze ook nog eens voorzien van een massieve betonnen bodemplaat om verzakkingen te voorkomen. Het huis werd beschilderd in camouflagekleuren.

Publicatiedatum: 24/11/2014