Slot Assumburg

Slot Assumburg in Heemskerk stamt uit de vijftiende eeuw, maar onder de grond liggen nog sporen van een dertiende-eeuwse voorganger. Over dit prachtige kasteel met zijn baroktuin doen twee spannende spookverhalen de ronde. Zo zou er nog altijd een schat in de grond zitten, een grote kist met munten die door de geest van een krankzinnige vrouw bewaakt wordt. Deze vrouw was ooit de echtgenote van de heer van Assumburg. Hij had haar ontmoet toen hij tijdens zijn studie in een herberg in de Franse plaats Orleans verbleef. De vrouw was de dochter van de herbergier. Ze werden op slag verliefd en trouwden, maar de vrouw bleek alleen op geld belust. Terug op Assumburg spande ze samen met het personeel om ’s nachts in de kelder valse munten te maken, een misdaad waarop de doodstraf stond. Toen de heer van Assumburg erachter kwam, veroordeelde hij haar tot de brandstapel. Maar de valse munten had ze op tijd kunnen begraven bij het kasteel. Deze zouden tot op de dag van vandaag in de grond zitten, bewaakt door het spook van de hebzuchtige vrouw.

De Franse vrouw is echter niet het enige spook dat rondwaart op Slot Assumburg. Als we de volksverhalen mogen geloven, dwaalt er elke nacht om klokslag middernacht een geest door de zalen, zolders en kelders van het oude kasteel. Het spook heeft al vele bewoners de stuipen op het lijf gejaagd. Sommigen beweren dat het heer Aernt van Assendelft is, anderen schijnen zeker te weten dat het om een arme zwerver gaat, die ook de naam Aernt draagt. Aernt de vagebond zat enkele eeuwen geleden opgesloten in de kerkers van het kasteel, als straf voor het zwerven. Weliswaar werd hij weer vrijgelaten, maar hij kreeg een brandmerk en er werd hem een stuk van zijn oor afgesneden. Daarna werd hij uit de streek verbannen. Mocht hij ooit weer terugkomen, dan zou men hem direct aan zijn verminkte oor herkennen en ophangen. Na zijn overlijden keerde zijn geest terug naar Heemskerk, om rond te spoken in het kasteel dat hem zo veel leed had aangedaan.

Kasteel Radboud

Over de Friese koning Radboud (voor 670-719), naamgever van Kasteel Radboud in Medemblik, bestaan veel legendes. Zo zou hij ooit met zijn paard de rivier de Eems zijn overgesprongen, op weg naar Oost-Friesland. Zijn paard zette zich zo krachtig af, dat er op die plek een gat in de grond ontstond dat vol water liep. Dit gat is men later het ‘Hengstegat’ gaan noemen. Ook zou de heidense koning zich op een dag tot christen laten dopen in het Westfriese dorp Hoogwoud. Hij stond al met één been in de doopvont, toen hij zich toch bedacht. De doopvont brak op slag in tweeën en de goddeloze koning Radboud zou nog lang in het dorp rondspoken als de ‘Tientôn-elfrib’: een boeman die kleine kinderen ontvoerde. Althans, als we de verhalen mogen geloven.

Op de plek van het dertiende-eeuwse Kasteel Radboud zou koning Radboud zijn eerste versterking hebben gebouwd. De heidense koning voerde destijds een hevige strijd tegen de christenen. Christelijke gevangenen nam hij mee naar zijn kasteel in Medemblik, waar hij ze door een valluik in een put met ongebluste kalk liet vallen. Hoewel de huidige burcht uit latere tijden stamt, zou het ijzingwekkende gekerm van de vervolgden hier nog altijd te horen zijn. Een interessante toevoeging aan het verhaal stelt dat de dochter van koning Radboud de gevangenen te hulp zou zijn gekomen, als een daad van christelijke barmhartigheid. Toen haar vader haar betrapte, werd ze met een doornenkrans op haar hoofd in de kelder gestopt. Nadat ze weer vrijkwam, ging ze een gouden kapje dragen om de littekens van de doornen te verbergen. De andere Westfriese vrouwen namen deze trend over en zo ontstond de bekende gouden kap van de Westfriese klederdracht.

Slot Schagen

De verhalen over Slot Schagen dateren van later tijd en hebben alles te maken met de gruwelen van de Tachtigjarige Oorlog. In het kasteel van Schagen verbleef destijds de beruchte geuzenleider Diederik Sonoy (1529-1597), die een belangrijke rol speelde in de strijd tegen de Spanjaarden. Zijn overwinningen tijdens het Beleg van Alkmaar en de Slag op de Zuiderzee werden echter overschaduwd door zijn schrikbewind ten opzichte van katholieken. Zestien jaar lang liet hij in naam van Oranje onder meer martelaren in Alkmaar en Ransdorp vermoorden, de Abdij van Egmond verwoesten en willekeurige katholieke boeren ter dood veroordelen. In de torens van Slot Schagen verrichte Sonoys ‘bloedraad’ de meest onmenselijke martelingen op hen.

De twee hoektorens staan nog steeds overeind, hoewel de rest van het slot de tand des tijds niet overleefd heeft. Het bouwvallige kasteel werd in 1820 afgebroken, maar is onlangs herbouwd. In de nieuwbouw, die het oude kasteel niet geheel imiteert maar wel mooi bij de oude architectuur aansluit, is tegenwoordig Slothotel Schagen en de lokale VVV gevestigd. Wie niet terugdeinst voor het spookachtige gejammer van Sonoys veroordeelden op de pijnbank, is welkom om een nachtje door te brengen in de hotelkamers op de bovenverdieping van het kasteel.

Het Muiderslot

Ook in de ruim 700 jaar geschiedenis van het Muiderslot is veel gebeurd. Het statige kasteel in Muiden werd rond 1285 gebouwd door Floris V, graaf van Holland en Zeeland. Er was in die tijd veel onrust in onze streken. Omdat Floris een bondgenootschap was aangegaan met de Frankrijk, maakte de Engelse koning plannen om hem te ontvoeren naar Engeland. Tijdens een valkenjacht werd Floris gevangengenomen en in het Muiderslot opgesloten. Toen burgers en boeren hier lucht van kregen, gingen ze op weg naar het kasteel om de vrijlating van hun graaf te eisen. De ontvoerders wilden Floris meenemen naar een andere plek, maar stuitten onderweg op gewapende burgers. In paniek vermoordden ze graaf Floris.

Er is lang gedacht dat de moord in het Muiderslot plaatsvond. De schrijver Constantijn Huygens (1596-1687), lid van de mythische Muiderkring, beweerde de geest van Floris V eeuwen later nog te ‘voelen’ in het kasteel. En in de negentiende eeuw werd op de tweede etage van een van de torens steevast de ‘bloedvlek van Floris V’ getoond aan onwetende bezoekers.

Kort na de moord op graaf Floris V zou er vervolgens een zeemeermin in Muiden aangespoeld zijn. Zij vertelde de bewoners dat het dorp, als straf voor wat er gebeurd was, met het slot zou vergaan. Haar gezongen vervloeking klonk als volgt:

‘Muiden zal Muiden blijven,
Muiden zal nooit beklijven.
Een groter wasdom blijft alleen,
Aan IJ en Amstelstad verpand.’

Nadat ze het lied gezongen had, verdween ze weer in de golven. De mensen lachten en vergaten de vloek al snel weer, maar het einde van de bloeitijd van Muiden kwam langzaam in zicht. Toen Amsterdam, de ‘Amstelstad aan het IJ’, opbloeide, besefte men te laat dat de voorspelling van de meermin was uitgekomen. Het machtige Muiderslot raakte zodanig in verval, dat men het in 1825 kon kopen om het af te laten breken. Er schijnt ‘s avonds een spottend gelach uit het water te horen zijn geweest. Gelukkig wisten enkele burgers voor de afbraak een stokje voor te steken, waardoor het Muiderslot nu nog steeds bestaat. En de zeemeermin? Die is, samen met een meerman, als schilddrager vereeuwigd in het wapen van Muiden.

Tekst: Sarah Remmerts de Vries
Omslagfoto: Peter Herrmann, via Unsplash.

Bronnen:

• Anton van Oirschot, Spoken en kastelen in Nederland (1974).
• J.W. Teding van Berkhout, Barlemanje en andere volksverhalen uit Noord-Holland (2004).
• H.J. Holthuizen-Seegers, Gooise legenden (1988).
• Volksverhalenbank van de Lage Landen, Meertens Instituut.

Publicatiedatum: 14/03/2024