Het Koggehuis van Venhuizen
Het oude Koggehuis was van 1662 tot 1932 in gebruik als gemeentehuis van Venhuizen. Zo'n vijftig jaar later werd haar historische functie weer in ere hersteld.
>Gouden Eeuw
Handel, kunsten en wetenschap kwamen tot bloei in de zeventiende eeuw. Vele sporen uit deze tijd zijn nog terug te zien: de koopmanswoningen, grachten, kerken, stadswallen en havens brengen de geschiedenis tot leven. Ook in musea is kunst uit deze periode te bewonderen van de Hollandse Meesters: Rembrandt, Hals en Vermeer. Sommige plekken, zoals de Amsterdamse Grachtengordel, zijn wereldberoemd en worden in één adem genoemd met de zeventiende eeuw. Maar ook de West-Friese havensteden Hoorn, Enkhuizen en Medemblik waren van onmisbaar belang: schepen voeren af en aan en de visvangst maakte een belangrijk onderdeel uit van de handel. Niet iedereen profiteerde van deze welvaart. Voor arme stadsbewoners, migranten, bedienden, wezen en plantagearbeiders was de zeventiende eeuw allesbehalve een bloeitijd. In dit thema belichten we ook de keerzijde van deze ‘gouden’ medaille.
Verhalen
Het Raadhuis van Schellinkhout
Het Raadhuis van Schellinkhout is een bijzonder achttiende-eeuws gebouw, dat vroeger ook dienst deed als waag. Tegenwoordig heeft het de functie van bibliotheek gekregen.
>De Grote Molen van Schellinkhout
De Grote Molen te Schellinkhout werd tijdens de Gouden Eeuw gebouwd om water weg te pompen naar de Zuiderzee. De molen is tegenwoordig nog steeds in gebruik.
>Het dorpsgezicht van Twisk
Negentiende-eeuwse woonhuizen en oude stolpboerderijen die de lange Dorpsstraat markeren met hun piramidevormige daken: dat is het traditionele West-Friese dorp Twisk. Het is één van de plekken waar je nog veel stolpboerderijen kunt vinden.
>Tabo, een zwarte jongen in het Hoorn van de Gouden Eeuw
Bedienden waren er genoeg in de Gouden Eeuw, maar hoe was het om als zwarte jongen tussen rijke dames en heren rond te lopen? De Hoornse verhalenverteller Julian Wijnstein kruipt in de huid van zo’n donkere bediende.
>Hoe wapengekletter uiteindelijk tot de Gouden Eeuw leidde
450 jaar geleden brak de tachtigjarige oorlog uit. Het Rijksmuseum wijdt er een grote tentoonstelling aan, maar Reno Raaijmakers van Amsterdam City Walks biedt deze zomer al een wandeling door Amsterdam aan over de strijd tegen de Spanjaarden.
>Discussie rond J.P. Coen leidt tot nieuwe VOC-presentatie Westfries Museum
Met een vernieuwde VOC-zaal, die zaterdag 21 april 2018 werd geopend, is een langgekoesterde wens van het Westfries Museum in Hoorn in vervulling gegaan.
>Grote Geus leidt de Opstand
De Nederlandse edelen stonden in de jaren zestig van de 16e eeuw voor een dilemma. Want moesten ze doen? Trouw blijven aan de eigen politiek van tolerantie tegenover de protestanten? Of trouw blijven aan de Spaanse koning Philips II die met zijn Inquisitie de protestanten vervolgde? Terwijl Willem van Oranje twijfelde, ontpopte een andere edelman zich tot leider van het gewapend verzet: Hendrik van Brederode.
>Sinterklaasfeesten op doek
Vol verwachting klopt menig kinderhart; Sinterklaas is in aantocht. De verjaardag van de goedheiligman houdt de gemoederen van kinderen al eeuwenlang bezig, maar was ook een bron van inspiratie voor Hollandse schilders. Wie kent het beroemde Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen niet? Op het schilderij dat in de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam hangt, waan je je in een knus Nederlands huishouden dat Sinterklaas viert. Het topstuk van Steen is een van de meest herkenbare en mooiste voorstellingen van een Sint-Nicolaasfeest, maar niet het enige doek met het kinderfeest als onderwerp.
>Straatnamen verklaard: verdwenen beroepen
Kloveniersburgwal, Voldersgracht en Lijnbaansgracht, weet jij waar deze straatnamen vandaan komen? Veel straatnamen herinneren aan verdwenen beroepen en vertellen daarmee veel over de ambachten die in plaatsen zoals Amsterdam, Haarlem en Alkmaar werden uitgevoerd.
>Kenau
De uitdrukking 'kenau' werd in de jaren zeventig geleidelijk een geuzennaam voor een sterke en onafhankelijke vrouw, maar menig woordenboek heeft het nog over een 'bazig manwijf', een vrouw die zich onvriendelijk en zogenaamd 'onvrouwelijk' gedraagt. De naam gaat terug tot in de zestiende eeuw, toen de zeer mannelijke vrouw Kenau Simonsdochter Hasselaer, zich heldhaftig inzette tegen Alva's leger tijdens het Beleg van Haarlem.
>Pinkster Drie, Bokkiesdag
De dinsdag na Pinksteren is in de Zaanstreek en Purmerend traditioneel de dag waarop derde pinksterdag of Pinkster Drie wordt gevierd; ook wel 'Bokkiesdag'. Mensen uit verschillende plaatsen in de provincie trokken sinds oudsher op deze dag naar Purmerend om een bokje (geit) te kopen.
>Wetenschappelijke herinneringen: Nicolaes Tulp
Ofschoon de onthullende ontleedkunde van Nicolaes Tulp de wetenschap opzienbarende diensten heeft bewezen of niet, Rembrandts Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp heeft de zeventiende-eeuwse medicus voor altijd op de kaart gezet als een Europese vermaardheid. Tulp heeft echter wel meer gedaan dan het demonstreren van de buigspieren van de vingers van een geëxecuteerde dief in de Waag in Amsterdam. Hij bundelde zijn inzichten, observaties en opgedane kennis van de geneeskunde samen in zijn Observationes Medicae (1641), maar heeft ook als politicus zijn invloed uitgeoefend. En wel als burgemeester van Amsterdam! Wie was Nicolaes Tulp en hoe zag zijn leven als geneesheer en magistraat eruit?
>Waarom staan gevels scheef?
Is het jou wel eens opgevallen dat grachtenpanden in Amsterdam vaak naar voren hellen? Of heb je wel eens een pand gezien dat, vreemd genoeg, naar achteren leunt? Eigenlijk staan de meeste grachtenpanden schots en scheef. Dat is niet omdat de huizen verzakt zijn, ze zijn bewust zo gebouwd. Maar waarom?
>De tulp: bewogen verleden van een bijzondere bloem
"Als de lente komt dan stuur ik jou, tulpen uit Amsterdam." Wie kan er niet meezingen met dit bekende nummer van Herman Emmink uit 1957. Wist je trouwens dat het lied niet uit Nederland komt maar uit Duitsland? Hetzelfde geldt voor de 'oer-Hollandse' tulpen die niet in het wild uit de Hollandse kleibodem omhoog kwamen. De wortelen van de kleurige bloemen, waarvoor menig toerist naar Nederland afreist, liggen in de bergen van Kazachstan. De tulp heeft een lange weg afgelegd voor deze onlosmakelijk met Nederland werd verbonden en kent een veelbewogen geschiedenis.
>Opgraving grafkelder Brederodes
Drie gemeenten, Vianen, Velsen en Heerhugowaard zijn verbonden door de familie Van Brederode. Samen gingen zij op zoek naar de invloed en betekenis van de Brederode-dynastie door de eeuwen heen.
>Met de kous op het hoofd (of de kop) thuiskomen
De Hoornse zeeman, Willem Corneliszoon Schouten kwam in 1617 na een lange zeereis 'met de kous op het hoofd' thuis.
>Een bijzonder testament: Peter Stuyvesant
Peter Stuyvesant: wie kent hem niet? De beroemde bestuurder van de kolonie Nieuw-Nederland in de huidige Verenigde Staten vertrok in 1639 richting Curaçao, om daar als commissaris van de West-Indische Compagnie te werken. Het was een gevaarlijke tocht. De Fries was nog geen dertig jaar oud, maar wist niet zeker of hij de reis zou overleven. Om zijn bezittingen veilig te stellen, liet Stuyvesant een testament opmaken bij de Amsterdamse notaris H. Schaeff.
>Door de Straat Le Maire en langs Kaap Hoorn
Zeeman Willem Cornelisz. Schouten heeft aan het begin van de zeventiende eeuw meerdere reizen naar Zuidoost-Azië gemaakt en ontdekte, samen met Jacob Le Maire, zoon van de Amsterdamse koopman Isaac Le Maire, de Straat Le Maire en Kaap Hoorn in de zoektocht naar een nieuwe westelijke route naar Indië; een enerverende reis. Maar wie mag met de eer strijken? Le Maire of Schouten?
>Gouden Eeuw zorgde voor bloeiende scheepsbouw
De Gouden Eeuw betekende zowel een hoogtepunt voor de handel als voor de scheepsbouw. Schepen die zowel in Hoorn, Edam, Zaanstreek als in Amsterdam werden gebouwd.
>