Handel, kunsten en wetenschap kwamen tot bloei in de zeventiende eeuw. Vele sporen uit deze tijd zijn nog terug te zien: de koopmanswoningen, grachten, kerken, stadswallen en havens brengen de geschiedenis tot leven. Ook in musea is kunst uit deze periode te bewonderen van de Hollandse Meesters: Rembrandt, Hals en Vermeer. Sommige plekken, zoals de Amsterdamse Grachtengordel, zijn wereldberoemd en worden in één adem genoemd met de zeventiende eeuw. Maar ook de West-Friese havensteden Hoorn, Enkhuizen en Medemblik waren van onmisbaar belang: schepen voeren af en aan en de visvangst maakte een belangrijk onderdeel uit van de handel. Niet iedereen profiteerde van deze welvaart. Voor arme stadsbewoners, migranten, bedienden, wezen en plantagearbeiders was de zeventiende eeuw allesbehalve een bloeitijd. In dit thema belichten we ook de keerzijde van deze ‘gouden’ medaille.
De welvaart van Medemblik is door de eeuwen heen altijd gekoppeld geweest aan het water, handel en de zeevaart. De Oosterhaven werd niet alleen de economische spil van Medemblik, maar ook een onmisbaar stadsgezicht.
>
1 min
De Bocht is zonder twijfel één van de meest fotogenieke plekjes van Enkhuizen. De straat maakt een scherpe bocht, waarop de naam geïnspireerd is. De geschiedenis van de panden spreekt tot de verbeelding.
> 1 min
Een mooi voorbeeld van een typisch West-Friese stolpboerderij staat in Westerblokker, gemeente Hoorn: de Barmhartige Samaritaan, genoemd naar de Bijbelse voorstelling in de dorpel boven de deur.
> 1 min
In de Medemblikse Bonifaciuskerk komen heel wat eeuwen geschiedenis samen: een toren uit 1404, schilderingen uit 1602 en gebrandschilderde ramen uit 1671. Een van de meest waardevolle onderdelen van het godshuis is het orgel, dat werd voltooid in de Gouden Eeuw.
> 1 min
Swanenplaats in Venhuizen is een zeventiende-eeuwse stolpboerderij met een element dat uniek is in Holland: een wijngaard.
> 1 min
Tijdens de Gouden Eeuw ging er veel verkeer over het water, maar hoe stak je met een boot de weg over? In de Westerbuurt in Venhuizen kon je gebruik maken van ‘Het Radje over de Westerbuurt’.
> 1 min
Het oude Koggehuis was van 1662 tot 1932 in gebruik als gemeentehuis van Venhuizen. Zo’n vijftig jaar later werd haar historische functie weer in ere hersteld.
> 2 min
Het Raadhuis van Schellinkhout is een bijzonder achttiende-eeuws gebouw, dat vroeger ook dienst deed als waag. Tegenwoordig heeft het de functie van bibliotheek gekregen.
> 1 min
De Grote Molen te Schellinkhout werd tijdens de Gouden Eeuw gebouwd om water weg te pompen naar de Zuiderzee. De molen is tegenwoordig nog steeds in gebruik.
> 1 min
Negentiende-eeuwse woonhuizen en oude stolpboerderijen die de lange Dorpsstraat markeren met hun piramidevormige daken: dat is het traditionele West-Friese dorp Twisk. Het is één van de plekken waar je nog veel stolpboerderijen kunt vinden.
> 1 min
Bedienden waren er genoeg in de Gouden Eeuw, maar hoe was het om als zwarte jongen tussen rijke dames en heren rond te lopen? De Hoornse verhalenverteller Julian Wijnstein kruipt in de huid van zo’n donkere bediende.
> 6 min
450 jaar geleden brak de tachtigjarige oorlog uit. Het Rijksmuseum wijdt er een grote tentoonstelling aan, maar Reno Raaijmakers van Amsterdam City Walks biedt deze zomer al een wandeling door Amsterdam aan over de strijd tegen de Spanjaarden.
> 5 min
Met een vernieuwde VOC-zaal, die zaterdag 21 april 2018 werd geopend, is een langgekoesterde wens van het Westfries Museum in Hoorn in vervulling gegaan.
> 6 min
De Nederlandse edelen stonden in de jaren zestig van de 16e eeuw voor een dilemma. Want moesten ze doen? Trouw blijven aan de eigen politiek van tolerantie tegenover de protestanten? Of trouw blijven aan de Spaanse koning Philips II die met zijn Inquisitie de protestanten vervolgde? Terwijl Willem van Oranje twijfelde, ontpopte een andere edelman zich tot leider van het gewapend verzet: Hendrik van Brederode.
> 5 min
Vol verwachting klopt menig kinderhart; Sinterklaas is in aantocht. De verjaardag van de goedheiligman houdt de gemoederen van kinderen al eeuwenlang bezig, maar was ook een bron van inspiratie voor Hollandse schilders. Wie kent het beroemde Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen niet? Op het schilderij dat in de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam hangt, waan je je in een knus Nederlands huishouden dat Sinterklaas viert. Het topstuk van Steen is een van de meest herkenbare en mooiste voorstellingen van een Sint-Nicolaasfeest, maar niet het enige doek met het kinderfeest als onderwerp.
> 4 min
Kloveniersburgwal, Voldersgracht en Lijnbaansgracht, weet jij waar deze straatnamen vandaan komen? Veel straatnamen herinneren aan verdwenen beroepen en vertellen daarmee veel over de ambachten die in plaatsen zoals Amsterdam, Haarlem en Alkmaar werden uitgevoerd.
> 3 min
De uitdrukking ‘kenau’ werd in de jaren zeventig geleidelijk een geuzennaam voor een sterke en onafhankelijke vrouw, maar menig woordenboek heeft het nog over een ‘bazig manwijf’, een vrouw die zich onvriendelijk en zogenaamd ‘onvrouwelijk’ gedraagt. De naam gaat terug tot in de zestiende eeuw, toen de zeer mannelijke vrouw Kenau Simonsdochter Hasselaer, zich heldhaftig inzette tegen Alva’s leger tijdens het Beleg van Haarlem.
> 3 min
De dinsdag na Pinksteren is in de Zaanstreek en Purmerend traditioneel de dag waarop derde pinksterdag of Pinkster Drie wordt gevierd; ook wel ‘Bokkiesdag’. Mensen uit verschillende plaatsen in de provincie trokken sinds oudsher op deze dag naar Purmerend om een bokje (geit) te kopen.
> 3 min
Ofschoon de onthullende ontleedkunde van Nicolaes Tulp de wetenschap opzienbarende diensten heeft bewezen of niet, Rembrandts Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp heeft de zeventiende-eeuwse medicus voor altijd op de kaart gezet als een Europese vermaardheid. Tulp heeft echter wel meer gedaan dan het demonstreren van de buigspieren van de vingers van een geëxecuteerde dief in de Waag in Amsterdam. Hij bundelde zijn inzichten, observaties en opgedane kennis van de geneeskunde samen in zijn Observationes Medicae (1641), maar heeft ook als politicus zijn invloed uitgeoefend. En wel als burgemeester van Amsterdam! Wie was Nicolaes Tulp en hoe zag zijn leven als geneesheer en magistraat eruit?
> 5 min
Is het jou wel eens opgevallen dat grachtenpanden in Amsterdam vaak naar voren hellen? Of heb je wel eens een pand gezien dat, vreemd genoeg, naar achteren leunt? Eigenlijk staan de meeste grachtenpanden schots en scheef. Dat is niet omdat de huizen verzakt zijn, ze zijn bewust zo gebouwd. Maar waarom?
> 3 min