Medembliks bier van Stadsbrouwerij Radboud
Maar liefst vijf stadsbrouwerijen telde Medemblik in de Gouden Eeuw. Dat is niet veel als je je bedenkt dat het gouden gerstenat vaak mee ging als proviand aan boord van grote handelsschepen.
>Gouden Eeuw
Handel, kunsten en wetenschap kwamen tot bloei in de zeventiende eeuw. Vele sporen uit deze tijd zijn nog terug te zien: de koopmanswoningen, grachten, kerken, stadswallen en havens brengen de geschiedenis tot leven. Ook in musea is kunst uit deze periode te bewonderen van de Hollandse Meesters: Rembrandt, Hals en Vermeer. Sommige plekken, zoals de Amsterdamse Grachtengordel, zijn wereldberoemd en worden in één adem genoemd met de zeventiende eeuw. Maar ook de West-Friese havensteden Hoorn, Enkhuizen en Medemblik waren van onmisbaar belang: schepen voeren af en aan en de visvangst maakte een belangrijk onderdeel uit van de handel. Niet iedereen profiteerde van deze welvaart. Voor arme stadsbewoners, migranten, bedienden, wezen en plantagearbeiders was de zeventiende eeuw allesbehalve een bloeitijd. In dit thema belichten we ook de keerzijde van deze ‘gouden’ medaille.
Verhalen
In afwachting van straf: de Stadsgevangenis van Enkhuizen
Een puntgevel met zadeldak van rode dakpannen, hoge muren en ramen van glas in lood: dit pand verraadt niet meteen waar het in de Gouden Eeuw voor gebouwd is. Dit sprekende gebouw is de oude stadsgevangenis van Enkhuizen.
>Het Statenlogement van Hoorn
Hoorn heeft aan de Tachtigjarige Oorlog een prachtig staaltje van bouwkunst uit de Hollandse Renaissance te danken: het Statenlogement. Dit pand uit 1613 werd gebouwd om onderdak te bieden aan de Gecommiteerde Raden van het Noorderkwartier en Westfriesland.
>Hollands classicisme in Enkhuizen
Griekse en Romeinse bouwkunst in Enkhuizen? Jazeker! Het stadhuis kenmerkt zich door de statige blik van het Hollands classicisme dat geïnspireerd was op de oudheid. Tijdens de late Gouden Eeuw was deze stijl erg populair voor panden voor bestuursfuncties.
>Het Sint Pietershof: 17e-eeuwse liefdadigheid
Het Sint Pietershof in Hoorn is het resultaat van een staaltje Gouden Eeuwse liefdadigheid. In de zeventiende eeuw werd besloten om dit pand, dat oorspronkelijk werd gebouwd als klooster, in te richten als een tehuis voor ouden van dagen en een tucht- of werkhuis voor bedelaars en krankzinnigen.
>Klassiek én modern: het stadhuis van Medemblik
Het Stadhuis van Medemblik is klassiek en modern tegelijk. Gebouwd in 1940 heeft het de uitstraling van een zeventiende-eeuws grachtenpand. Het huidige stadhuis staat precies op de plek van het oude Raadhuis, dat stamde uit 1548.
>Onder de Wester: Enkhuizer monument gered
In een pittoresk woonhuis met een rode bakstenen trapgevel in een van de belangrijkste en oudste straatjes van Enkhuizen vind je restaurant Onder de Wester. Lekker eten in het sfeervolle pand was echter niet zo vanzelfsprekend, in 2012 werd het monument nog gered uit een vervallen situatie.
>Het Oost-Indisch Huis: de VOC in Hoorn
Al lang voor de Gouden Eeuw was Hoorn een belangrijke handelsstad. De inwoners van de stad waren actief in de haringvisserij, de Oostzeehandel en de handel op Frankrijk en Portugal.
>De Koepoort: visitekaartje van Enkhuizen
Een groot monumentaal stenen bouwwerk lijkt de weg in Enkhuizen te versperren, maar niets is minder waar. De Koepoort te Enkhuizen heeft lang gediend als toegangspoort aan de westzijde van de stad en was deel van de vestingwerken om de stad heen tijdens de middeleeuwen en Gouden Eeuw.
>Meelmolen De Herder maakt Medemblikse waren
De welvaart van de Gouden Eeuw zorgde voor allerhande molens in het oude Medemblikse stadsgezicht. Er stonden onder andere fraaie watermolens en houtzaagmolens. Al sinds 1555 vond je de Wester- en Zuidermeelmolen in Medemblik, die de groeiende bevolking voorzagen in het dagelijks brood.
>Het Kleine Weeshuis te Enkhuizen
Achter een groot smeedijzeren hek aan de westkant van de Rooms Katholieke Sint-Franciscus Xaveriuskerk, bevindt zich Het Kleine Weeshuis te Enkhuizen. Bij dit relatief recent opgetrokken gebouw, kan men zo de Gouden Eeuw van Enkhuizen binnen stappen.
>De Waag aan de oude Kaasmarkt
Rond 1600 werd Hoorn een van de belangrijkste VOC-steden. Ter bevordering van de handel kreeg de stad een waag, waar al eeuwenlang kaas gewogen wordt.
>Toonbeeld van macht: de Hoornse Oosterpoort
Een toonbeeld van macht en ontzag: de Oosterpoort, uit 1578. In 1601 werd er een klein huisje voor de poortwachter bovenop geplaatst.
>De Westerkerk: historisch hart van Enkhuizen
De Westerkerk wordt gerekend tot de 100 mooiste rijksmonumenten van Nederland en is te vinden in het historische hart van Enkhuizen.
>De Oosterkerk: schipperskerk van Hoorn
In een stad die zo verbonden met het water is als Hoorn, kan een kerk voor schippers en vissers niet ontbreken. De Oosterkerk heeft al eeuwenlang deze speciale functie.
>De Enkhuizer Waag: geloof, hoop en liefde
Waaggebouwen zijn in veel Nederlandse steden te vinden. Oorspronkelijk diende de Waag voor het innen van belasting en het via een weegschaal wegen van goederen zodat er geen conflicten zouden ontstaan tussen koper en verkoper.
>De Nieuwe Doelen en de schutterij van Hoorn
Vandaag de dag kennen we de brandweer, de politie en het leger, maar vanaf de middeleeuwen tot in de negentiende eeuw werden deze taken uitgevoerd door een heel andere instantie: de schutterij. Dit waren lokale milities die steden en dorpen beschermden.
>Kasteel Radboud: burcht van Floris V
Met een verleden als dwangburcht, kerk en ruïne vormt het kasteel een romantisch plaatje. Kasteel Radboud te Medemblik is de enige overgeleverde burcht van Floris V in Noord-Holland.
>Bibliotheek De Librije in de Westerkerk
Er zijn in Enkhuizen veel monumenten te vinden, maar achter dikke stenen muren schuilt een lang verborgen gebleven schat: De Librije in de Westerkerk.
>De Drommedaris waakt over Enkhuizen
Al sinds 1540 waakt de Drommedaris over Enkhuizen, haar haven en de Zuiderzee. De oude gevangenis aan de Paktuinen is tegenwoordig een cultureel centrum.
>