Namaak voor gevorderden
De vervalsingspraktijken van Han van Meegeren waren één van de grootste kunstschandalen uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe ging hij te werk?
>De geschiedenis van onze provincie is gevormd door vele bekende en minder bekende mannen en vrouwen. Op Oneindig Noord-Holland zetten wij hun levens en verhalen in de spotlight.
De vervalsingspraktijken van Han van Meegeren waren één van de grootste kunstschandalen uit de Nederlandse geschiedenis. Hoe ging hij te werk?
>Als Harm Alberts (87) deze zomer met zijn camper door Nederland trekt, zal hij waarschijnlijk met een glimlach terugdenken aan die zonnige dinsdag in mei toen hij op Pampus als een popster door cameraploegen werd achtervolgd.
>Omdat het 400 jaar geleden is dat meesterschilder Emanuel de Witte in Alkmaar werd geboren, zet het Stedelijk Museum Alkmaar hem nu in het zonnetje. Emanuel de Witte (1617-1692) werd bekend om zijn kerkinterieurs en wordt als een ‘meester van het licht’ gezien. Hij kon het binnenvallende daglicht laten dansen.
>Hoog scoort Amsterdam nog niet op de lijst van katholieke bedevaartsplaatsen. Maar als het aan de zusters van de kloostergemeenschap Familie van Maria ligt komt daar ooit verandering in.
>Cornelis Johan Honig (1905-1974, roepnaam Cees) staat bekend om zijn sociale bewogenheid. Tussen 1937 en 1957 is Cees een van de drie directeuren van stijfselfabriek De Bijenkorf in Koog aan de Zaan. De andere twee plekken aan de bestuurstafel worden bezet door zijn tweelingbroer George Nicolaas en hun neef Evert. Cees’ bewogenheid uit zich niet alleen in zijn ondernemingsfilosofie, maar ook tijdens de Tweede Wereldoorlog.
>Willem Frederik Selderbeek, geboren in 1884 te Amsterdam, was een rasondernemer. ‘Keep selling’ was niet voor niets zijn lijfspreuk. Hij begon in 1906, net als zijn vader voor hem, als poelier. Hoewel hij zijn leven lang succesvol werkzaam zou blijven in de kippenbusiness, waren wild en gevogelte zeker niet de enige producten waarin hij gehandeld heeft. Van auto’s tot piano’s, Selderbeek wist er wel raad mee. Deze handelsgeest maakte het mogelijk om op nog een ander gebied slag te slaan: de kunstmarkt.
>Het is nog vroeg als een kolonne politiewagens op 15 november 1976 de Vliegweg in Blaricum opdraait. De stoet stopt bij nummer 7. Veel agenten zijn uitgerukt om ondernemer, kunstverzamelaar en multimiljonair Pieter Menten te arresteren.
>Primaire kleuren, wit, zwart, grijs en geometrische vormen. Dat is de manier waarop het gros van de mensen de kunstwerken van de schilder Piet Mondriaan (1872-1944) zullen kennen. Wat je misschien niet meteen bedenkt is dat deze abstracte werken er aan het begin van de carrière van de Nederlandse kunstenaar nog niet waren. Zelf zei hij dat hij is begonnen ‘zoals iedereen’, een beschrijving die vrij breed opgevat kan worden. Maar wat deed Mondriaan dan precies voordat hij zich ging wijden aan zijn beroemde doeken met lijnen en blokken in primaire kleuren? Alvast een tipje van de sluier: de stad Amsterdam en molens zijn een terugkerende factor.
>Zestien en veertien jaar zijn ze als Duitsland Nederland binnenvalt. De zusjes Truus (1923-2016) en Freddie Oversteegen (1925) kunnen niet zwijgzaam toekijken en raken al snel betrokken bij het gewapend verzet. Daar leren ze Hannie Schaft (1920-1945) kennen en samen vormen ze voor de rest van de Tweede Wereldoorlog een drie-eenheid. Ze voeren verschillende acties uit, waaronder sabotages en zelfs liquidaties. Na de oorlog worden ze alleen niet als helden ontvangen…
>Domineesdochter, theologe en schrijfster van een kinderbijbel en andere kinderboeken. Op het eerste gezicht is Johanna Kuiper (1896-1956) naar de standaarden van de eerste helft van de 21ste eeuw een prototype voor de vrouw. Johanna heeft echter ook een heel andere kant. Ze is socialiste, feministe, voorvechtster van de vrije liefde en een bewust ongetrouwde moeder van twee kinderen van verschillende mannen. Maar daarnaast is ze, zeker niet in de laatste plaats, ook een verzetsheldin.
>Na de Tweede Wereldoorlog krijgt de familie van Willem Arondeus (1894-1943) een verzetskruis toegestuurd. Willem heeft zijn familie dan al dertig jaar niet meer gezien. Na een uit de hand gelopen ruzie is hij op zijn achttiende van huis vertrokken en nooit meer teruggekeerd. Willem is in Amsterdam terechtgekomen, waar hij in 1943 samen met medeverzetslieden door de Duitsers is opgepakt.
>In 2014 verkocht het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis zijn locatie aan de Prinsengracht. Na 157 jaar kwam er een einde aan de hospitaalfunctie van het gebouw. Het Prinsengrachtziekenhuis was in 1857 opgericht door enkele Amsterdamse artsen en notabelen, onder wie Jan Pieter Heije (1809-1876). Zijn naam leeft nog voort dankzij de naar hem vernoemde Amsterdamse straat, maar verder is hij bijna vergeten. Dat is jammer, want het Prinsengrachtziekenhuis was lang niet de enige verdienste van deze dokter en dichter.
>Het schildersgeslacht Beerstraten is omgeven door verwarring en mysterie. Verschillende leden van de familie hebben met stadsgezichten, winterlandschappen en zeeslagen naam gemaakt als schilder in de zeventiende eeuw. Maar wie is wie en welke Beerstraten schilderde wat?
>In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw heeft een groot aantal oude gevels op de hoek van de Haarlemse Gierstraat en Verwulft plaats moeten maken voor de Vroom & Dreesmann, op één klein monumentaal pand na. Omringd door de hoge muren van het inmiddels failliete warenhuis, prijkt de authentieke drogisterij A. J. van der Pigge. Haarlemmers kunnen hier al sinds 1849 terecht voor een zalfje of puntzak met lekkere drop. Als je onder de kenmerkende gaper door naar binnen loopt, lijkt het even alsof je een stap terug in de tijd zet. Op eigenzinnige wijze heeft Van der Pigge zich weten te wapenen tegen grote concurrenten en financiële problemen. Hoezeer de omgeving ook veranderde, Van der Pigge bleef bij het oude. Wat is zijn geheim?
>Fantastische berglandschappen en onmetelijke panorama’s, schilderachtige bossen en overwoekerde paden. Meester van het landschap, Hercules Segers, bezat een scherpe opmerkingsgave en zeldzame verbeeldingskracht waarmee hij hele landstreken op wonderbaarlijke wijze zichtbaar maakte in zijn schilderijen en prenten. Waar bekende landschapsschilders in de zeventiende eeuw de werkelijkheid zo goed mogelijk vastlegden, drong Segers door tot de essentie van het landschap en gaf deze op fantastische wijze weer. Hij experimenteerde en bereikte met zelf uitgevonden technieken en wonderlijke kleurcombinaties een bijna mythische status onder de kunstenaars van zijn tijd. Tegenwoordig is hij echter vrij onbekend. Wie was Hercules Segers? Wat bracht hem tot zijn keuzes en hoe verhield hij zich tot tijdgenoten?
>‘Een schilder om verliefd op te worden; een schilder die verleidt en verrast.’
>“De Rover Klaas Compaen, heeft op den Oceaan, zich zelven rijk gestolen; Maar in zijn ouderdom, behoeftig, mank en krom, moest hij om brood noch doolen. Gestolen goed gedijd niet, Een goed gemoed benijd niet”, werd na het overlijden van de beruchte zeevaarder, Claes Compaen, gerijmd. Hij was al jong als volwaardig bemanningslid op een schip te vinden en maakte succes als koopman en later Kaapvaarder. Verontwaardigd over een oneerlijke opbrengst van een veroverde prijs, besloot de Zaanse schipper alleen nog voor eigen rekening de zee op te gaan.
>Voetbal: de populairste sport van Nederland. Maar dat is lang niet altijd zo geweest. Waar komt dat voetbal eigenlijk vandaan? Het spel is niet heel oud, pas in de negentiende eeuw kwam het overwaaien uit Engeland.
>De uitdrukking ‘kenau’ werd in de jaren zeventig geleidelijk een geuzennaam voor een sterke en onafhankelijke vrouw, maar menig woordenboek heeft het nog over een ‘bazig manwijf’, een vrouw die zich onvriendelijk en zogenaamd ‘onvrouwelijk’ gedraagt. De naam gaat terug tot in de zestiende eeuw, toen de zeer mannelijke vrouw Kenau Simonsdochter Hasselaer, zich heldhaftig inzette tegen Alva’s leger tijdens het Beleg van Haarlem.
>De man die de wereld koffie leerde drinken. Wie was deze Alfred Peet, de persoon die in Amerika wordt gezien als een van de belangrijkste koffieondernemers allertijden? Dit is een verhaal voor koffieliefhebbers!
>