Bekende Noord-Hollanders

Verhalen

Picasso in Noord-Holland

In de zomer van 1905 verruilt de jonge Pablo Picasso zijn atelier in Parijs voor het Noord-Hollandse platteland, waar hij de voor hem exotische kaasmarkt, molens en boerenmeisjes in schetsboeken vastlegt. In de zomer van 2016 – 111 jaar later – worden de gevierde schilderijen ‘La belle Hollandaise’ uit Australië en ‘Les trois Hollandaises’ uit Parijs herenigd in de focustentoonstelling ‘Picasso in Holland’ in het Stedelijk Museum Alkmaar. De twee imposante gouaches worden vergezeld door zelden getoond documentair materiaal en twee schetsboeken die tevens als creatieve dagboeken fungeren. Ook de op het eerste gezicht onbeduidende stoel waarop hij naar verluidt vaak zat, wordt getoond; doodgewoon en bijzonder merkwaardig.

> 6 min

Dolle mina Wilhelmina Drucker

Bij de uitdrukking ‘dolle mina’ denk je misschien aan de naoorlogse feministische golf en de actiegroep ‘Dolle Mina’ uit de jaren zeventig, aan het verbranden van een korset of aan de leus ‘Baas in eigen buik’. Een dolle mina is een actief strijdster voor de vrouwenemancipatie en wordt in het collectieve geheugen vaak gestereotypeerd als een jonge vrouw met veel durf die in een Bloomer-kostuum (een rokje en wijde broek) ludieke acties uitvoert voor gelijke betaling, abortus, de pil en crèches. Maar de naam ‘Dolle Mina’ is niet een bedenksel van de actiegroep zelf. De naam gaat veel verder terug dan 1970.

> 4 min

Wetenschappelijke herinneringen: Nicolaes Tulp

Ofschoon de onthullende ontleedkunde van Nicolaes Tulp de wetenschap opzienbarende diensten heeft bewezen of niet, Rembrandts Anatomische Les van Dr. Nicolaes Tulp heeft de zeventiende-eeuwse medicus voor altijd op de kaart gezet als een Europese vermaardheid. Tulp heeft echter wel meer gedaan dan het demonstreren van de buigspieren van de vingers van een geëxecuteerde dief in de Waag in Amsterdam. Hij bundelde zijn inzichten, observaties en opgedane kennis van de geneeskunde samen in zijn Observationes Medicae (1641), maar heeft ook als politicus zijn invloed uitgeoefend. En wel als burgemeester van Amsterdam! Wie was Nicolaes Tulp en hoe zag zijn leven als geneesheer en magistraat eruit?

> 5 min

Een modernist in Bergen

Kunstenaar Gerrit Willem van Bladeren (1873-1935) maakte landschappen, stillevens en reisimpressies die licht van kleur waren. Zijn werk was zeer geliefd en hij kon er destijds meer voor vragen dan Piet Mondriaan. Het Stedelijk Museum Alkmaar wijdt een overzichtstentoonstelling aan hem.

> 4 min

De zwerfjaren van Lucebert

‘Alles van waarde is weerloos’. Weet jij van wie deze bekende zin is? Hij wordt nog altijd gezien als één van de grootste dichters van de twintigste eeuw: Lucebert. Hij werd geboren als Lubertus Jacobus Swaanswijk, maar koos later het pseudoniem Lucebert, een samenvoeging van luce en bert, dat allebei ‘licht’ betekent. Het leven van Lucebert is onlosmakelijk verbonden met twee Noord-Hollandse plaatsen: zijn geboortestad Amsterdam en het dorpje Bergen, waar hij in 1953 ging wonen. Met name zijn jeugd in de Jordaan en de zware tijden die hij later in de hoofdstad doormaakte hebben grote invloed gehad op zijn werk.

> 3 min

Zandvoort brengt eerbetoon aan couturier Frans Molenaar

Hoewel hij het grootste deel van zijn leven in Amsterdam woonde, bleef modeontwerper Frans Molenaar zich altijd verbonden voelen met Zandvoort. Het Zandvoorts Museum brengt een eerbetoon aan de couturier die van vele markten thuis was.

> 6 min

“Het ongeluk is, dat ze het nooit met me eens zijn”

In 1911 was het Friese plaatsje Bovenknijpe plots landelijk nieuws. In het kleine kerkje van de doopsgezinde gemeente werd geschiedenis geschreven met de inwijding van de eerste vrouwelijke predikant van Nederland: Anne Zernike. Niet alleen het feit dat zij als vrouw deze functie bekleedde was landelijk nieuws, ook haar overtuigingen zorgden voor veel ophef. Ze hield er een zeer vrije interpretatie van de bijbel op na, was overtuigd pacifist en vegetariër. Wie was Anne Zernike en wat zette haar er toe om predikant te worden?

> 3 min

Breitner: Meisje in kimono

“Het rechte meisje dat vlak tegen de muur zich bekijkt in een klein spiegeltje, met om haar heen een palet van vlekkelooze en bewegingsloze schoonheid, de kleuren van de wand en kleeding. Dat was Breitner”, schreef de dichter en schrijver Albert Verwey in 1901. Dat jaar presenteerde George Hendrik Breitner zijn eerste grote overzichtstentoonstelling. Zeven schilderijen met een meisje in kimono waren bij de Amsterdamse kunstenaarsvereniging Arti et Amicitiae te zien. Nu, ruim honderd jaar later, heeft het Rijksmuseum voor het eerst de hele reeks schilderijen – dertien stuks – samengebracht in de tentoonstelling ‘Breitner: Meisje in Kimono’. Niet alleen kun je de tedere sensualiteit van de iconische werken aanschouwen, je ziet ook de kunstenaar aan het werk.

> 5 min

Een bijzonder testament: Peter Stuyvesant

Peter Stuyvesant: wie kent hem niet? De beroemde bestuurder van de kolonie Nieuw-Nederland in de huidige Verenigde Staten vertrok in 1639 richting Curaçao, om daar als commissaris van de West-Indische Compagnie te werken. Het was een gevaarlijke tocht. De Fries was nog geen dertig jaar oud, maar wist niet zeker of hij de reis zou overleven. Om zijn bezittingen veilig te stellen, liet Stuyvesant een testament opmaken bij de Amsterdamse notaris H. Schaeff.

> 2 min

9 Noord-Hollandse dichters

Al eeuwenlang worden er gedichten geschreven en verschijnen er inspirerende, experimentele komische en filosofische teksten in de meest uiteenlopende dichtvormen en rijmschema’s. Kinderen schrijven rijmpjes voor hun ouders op Vader- of Moederdag, creatievelingen hangen hun haiku’s en sonnetten op aan de muur en boekenwinkels en bibliotheken liggen vol met dichtenbundels variërend van Joost van den Vondel tot Annie M. G. Schmidt. Hieronder negen bekende Noord-Hollandse dichters in willekeurige volgorde. Wie is jouw favoriet?

> 8 min

Lourens Jansz. Coster: een omstreden figuur op de Grote Markt

Welke stad kan er prat op gaan een immens beeld van een omstreden figuur in het hart te hebben gesloten? Op de Haarlemse Grote Markt staat al 160 jaar lang het beeld van Lourens Jansz. Coster, de vermeende uitvinder van de boekdrukkunst. Maar wie heeft het eigenlijk gemaakt?

> 4 min

Karel Appel: drang naar vernieuwing

Speelse voorstellingen in felle kleuren met ogenschijnlijk simpele vormen en dikke lijnen. Wie kent de expressieve werken van Karel Appel niet? Appels unieke beeldtaal en zogenaamde ‘volwassen kinderlijke stijl’, maakte hem een van de bekendste Nederlandse kunstenaars van zijn tijd; vooral na het oprichten van de Cobragroep. In 1997 werd zijn vermogen op bijna dertig miljoen geschat en in 2006 stond hij in Elsevier vierde op de lijst van meest succesvolle kunstenaars. Voor de vele duizenden werken die Appel heeft nagelaten, worden nog steeds tonnen betaald. Hij stierf als een rijke kunstenaar, maar was dat niet altijd geweest. Aanvankelijk kon hij zijn verf nauwelijks betalen en stuitte zijn kunst op veel ophef en kritiek. Dit hield hem echter niet tegen te blijven vernieuwen.

> 5 min

De geschiedenis van Vroom & Dreesmann

Vroom & Dreesmann, de laatste jaren bekend als ‘V&D’, is eind 2015 failliet gegaan. In maart 2015 viel de omzet van de 63 warenhuizen tijdens het traditioneel succesvolle ‘prijzencircus’ al behoorlijk tegen en vervolgens kondigde een aantal leveranciers aan tegen het eind van het jaar te stoppen met het leveren van nieuwe producten. Het was niet de eerste keer dat het bedrijf in zwaar weer verkeerde. In 1991 waren er ook al grote financiële problemen. Vroom & Dreesmann kon toen niet aan betalingsverplichtingen voldoen en vroeg daarom aan het personeel om loon in te leveren. Dat liep uiteindelijk goed af, maar dat gold niet deze keer. Met de ondergang van V&D kwam een einde aan het meer dan 125 jaar geleden ontwikkelde winkelconcept van de zwagers Anton Dreesmann en Willem Vroom dat in 1912 uitgroeide tot het eerste moderne warenhuis in Nederland.

> 3 min

Rembrandt, een korte biografie

De schilderijen van de kunstenaar behoren tegenwoordig tot de meest waardevolle werken ter wereld. Rembrandt van Rijn (1606-1669) is een van de weinige schilders van wie alleen de voornaam al genoeg is. Toch is er nog van alles dat we niet weten over het leven van Rembrandt.

> 7 min

Cornelis Springer maakte Enkhuizen mooier

Cornelis Springer, ‘keizer van de Hollandse stadsgezichten’, aan wie het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen een grote overzichtsexpositie wijdt, mag dan bekend staan om zijn herkenbare tafereeltjes van steden rond de Zuiderzee, honderd procent natuurgetrouw zijn ze niet. Dat blijkt uit een zojuist verschenen, schitterend geïllustreerd boek van Springerkenner Arnold Ligthart.

> 5 min

Fiep Westendorp: meer dan Jip & Janneke

Bij Fiep Westendorp (1916-2004) denken we misschien het eerst aan Jip en Janneke, maar het oeuvre van de tekenares was veel groter dan dat. Tekenen vond ze het leukste wat er was. Ze tekende zelfs zoveel dat na haar dood boekjes en tekenfilms konden worden gemaakt van het door haar gemaakte materiaal. Een overzicht van haar leven vol tekeningen.

> 4 min

Jan Jacob Spohlers ijsvermaak

Romantische wintergezichten met schaatsende figuren op spiegelend ijs en kale bomen op besneeuwde oevers. Dit zijn de bekendste scènes die je op de schilderijen van kunstenaar Jan Jacob Spohler (1811-1866) kunt vinden. Hier een korte geschiedenis over deze negentiende eeuwse schilder van winterse taferelen.

> 2 min

Jan Willem Pieneman (1779-1853)

Jan Willem Pieneman (1779-1853), ook wel beschouwd als grondlegger van de negentiende-eeuwse schilderkunst, kreeg veel lof als schilder van portretten en vooral zijn historische voorstellingen deden het in zijn eigen tijd en ook nu nog goed.

> 3 min

Denkbeeldige stadsbeelden van Adrianus Eversen

De negentiende-eeuwse kunstschilder, Adrianus Eversen (1813-1897), onderscheidt zich van andere landschapsschilders door de vele zonnige stadsgezichten. De typisch Nederlandse sfeerbeelden zijn weliswaar herkenbaar, maar de geschilderde stadsgezichten zijn lastig terug te vinden in steden als Haarlem, Amersfoort, Alkmaar en Amsterdam.

> 2 min

Jozef Israëls (1824-1911)

Jozef Israëls was één van de toonaangevende Nederlandse schilders uit de Haagse school. De Joodse schilder kreeg internationale bekendheid met zijn ingetogen figuurstukken van boeren en visserslieden. De twee bekendste schilderijen van Israëls zijn de ‘Joodse Bruiloft’ en ‘Kinderen der Zee’. Beide zijn te zien in het Rijksmuseum.

> 3 min