De bodem van Noord-Holland geeft regelmatig schatten prijs: een 800 jaar oude sarcofaag, een zwaard uit de 1e eeuw, de resten van een oud kasteel, maar ook kleinere zaken als potten, pannen, munten. De provincie heeft de taak deze archeologische vondsten goed te bewaren en te beheren, en wil de inwoners van Noord-Holland graag betrekken bij de historie. Alle vondsten worden opgeslagen en tentoongesteld in archeologiecentrum Huis van Hilde te Castricum.
Bij terpen denk je vast aan Friesland en Groningen, maar ook in Noord-Holland komen ze voor. Terpen zijn opgehoogde stukken land die in eerste instantie dienden als vluchtheuvels tegen hoogwater, maar waar mensen later hoog en droog gingen wonen.
>Soms kom je in de archeologie vondsten tegen die op zichzelf een heel verhaal vertellen. Bij opgravingen in Krommenie in 2011 kwam zo’n vondst tevoorschijn. Ontdek hoe één lepel veel informatie geeft over Noord-Hollandse tradities.
>Toen archeologen bij opgravingen in Velsen een stuk scheepstouw aantroffen tussen de resten van een Romeins fort verwonderden zij zich daarover. 'Hebben we een stuk touw van tweeduizend jaar oud gevonden?' Onderzoek wees uit dat dit inderdaad het geval was. Het unieke stuk touw is gevonden tijdens het archeologisch onderzoek tussen 1964 en 1966 en wordt nu goed bewaard in Huis van Hilde.
>In 1994 is bij de buitenplaats Kostverloren aan de Amstel in Amstelveen drie maanden lang archeologisch onderzoek uitgevoerd. Archeologen waren verrast toen zij exotische schelpen vonden uit de Caraïben, Afrika en Brazilië. Dankzij tuinarcheologie komt de rijkdom van de buitenplaatsen nog meer tot leven.
>Het glooiende landschap van Wieringen wordt gekenmerkt door twee stuwwallen die 150.000 jaar geleden tijdens de voorlaatste ijstijd, het Saalien, werden gevormd. Deze stuwwallen bestaan uit keileem, keien, grind, zand en leem. Westerklief ligt aan de westzijde van een stuwwal, waar door erosie van de zee in de tijd dat Wieringen nog een eiland was, een klifkust was ontstaan. Zowel Westerklief als het iets oostelijker gelegen Oosterklief danken hun naam hieraan.
>Veel oude veenpolders in Nederland hebben niet meer hun oorspronkelijke verkavelingsstructuur. Herinrichting van het landschap en grootschalige ruilverkavelingen in de jaren '50 en '60 maakten het land geschikt voor moderne machines en een efficiënte bedrijfsvoering. Een uitzondering hierop is het gebied tussen Middelie en Hobrede. Met name vanuit de lucht zijn de kronkelige veenstromen en het oude verkavelingspatroon goed zichtbaar. Maar ook op het land zelf is nog het een en ander te zien uit de vroegste ontginningsperiode, zoals daliebulten en restanten van veenterpen.
>Binnen het vroegmiddeleeuwse koninkrijk Frisia had Noord-Holland een bijzondere plaats. Door zijn ligging terzijde van de handelsroutes gingen de volksverhuizingen aan het gebied voorbij. Archeologisch onderzoek van het aardewerk toont dit aan.
>Bij toeval vond een ervaren amateur-archeoloog in december 2012 een bijzondere gouden munt op het strand van Texel. Enkele weken later – in februari 2013 – ontdekte hij een gouden munt die nog zeldzamer is. Zo was Noord-Holland in korte tijd twee bijzondere archeologische vondsten rijker: een Engelse gouden nobel uit de 14e eeuw en een Frankische gouden tremissis uit de 7e eeuw.
>De akkers in het Corversbos bij Hilversum vertellen een bijzonder verhaal over de eerste bewoners van het Gooi – en daarmee van Noord-Holland. Zo’n 120.000 jaar geleden was de Neanderthaler de allereerste mens die voet zette in het Gooi en overal zijn sporen achterliet.
>De archeologische collectie van het voormalige Goois Museum – nu Museum Hilversum – gaat naar het archeologische depot van de provincie Noord-Holland. Na jaren van omzwervingen vindt de Gooise collectie nu een definitief onderkomen in het provinciale depot. De gemeente Hilversum droeg de collectie op 28 maart 2013 officieel over.
>Dankzij een schenking van archeologische vereniging Naerdincklant is het archeologisch depot van de provincie Noord-Holland in het bezit gekomen van vuurstenen werktuigen uit de prehistorie. Sommige vondsten zijn ongeveer 120.000 jaar oud en behoren tot de oudste ooit in Noord-Holland gedaan.
>Oudkarspel, Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, Broek op Langedijk en Sint Pancras vormen samen de gemeente Langedijk. Verscholen tussen de huizen en de bebouwing van Langedijk liggen een aantal kleine musea en bezienswaardigheden te wachten om ontdekt te worden.
>Op 1 april 2013 gaat de eerste paal voor het nieuwe Archeologisch Informatie Centrum de grond in. Dat verwacht architect Fons Verheijen: “Iedereen is enthousiast over het plan, alle procedures lopen. Als de eerste paal in april wordt geslagen, kan het Archeologisch Informatie Centrum in de tweede helft van 2014 zijn deuren openen.
>Tot 10 december 2012 is op de tentoonstelling ‘Expeditie Noordkop’ een 18e-eeuws musketplaatje te zien dat onlangs opdook bij werkzaamheden voor een Life-project in de Noordduinen bij Den Helder. Het musketplaatje wordt samen met andere recente archeologische vondsten tentoongesteld.
>In Noord-Holland is voor het eerst een graf uit de Franse tijd wetenschappelijk onderzocht. Tijdens het onderzoek kwamen zeer belangwekkende gegevens naar voren over een vergeten episode uit de vaderlandse historie.
>Was de vondst van de vroegmiddeleeuwse waterputten bij Heiloo al een verrassing, nadere beschouwing van de archeologische vindplaats heeft nog een unieke vondst opgeleverd. Uit een van de putten kwam de kop van een houten afgodsbeeld tevoorschijn.
>Met de verhuizing naar het nieuwe provinciale Archeologisch Informatie Centrum te Castricum begin 2015 in het verschiet, zijn medewerkers van het archeologisch depot in Wormer begonnen om de opgeslagen dozen te openen en het archeologische materiaal opnieuw te verpakken. Daarbij doen ze verrassende vondsten.
>Bij archeologisch onderzoek in Zuiderloo, een nieuwe wijk aan de zuidkant van Heiloo bij Limmen, kwamen vroegmiddeleeuwse waterputten naar boven. Er werden drie boerderijerven gevonden. "Een verrassende vondst die werd gedaan dankzij goed archeologisch speurwerk", vertelt Rob van Eerden provinciaal archeoloog Noord-Holland en projectleider bij Huis van Hilde.
>Het synagogencomplex aan het Jonas Daniël Meijerplein, nu het Joods Historisch Museum, vormde vanaf de 17e eeuw het hart van de joodse religieuze gemeenschap in Amsterdam. Voor een uitbreiding van het museum in 2007 werd de kruipruimte van de Nieuwe Synagoge verdiept. Om meer te weten te komen over de indeling en het gebruik van het gebouw, heeft Bureau Monumenten en Archeologie er archeologisch onderzoek uitgevoerd. Daarbij werd een mikwe, een bad voor rituele reiniging ontdekt.
>Ook Wijdenes draagt de sporen van Floris V. Op 25 juni 1282 verbleef hij op het kasteel ter plaatse. Dat weten we, omdat hij op die datum vanuit Wijdenes een oorkonde uitvaardigde.
>