4 min

Er zijn twaalf boerderijplattegronden aangetroffen. De bewoners hiervan waren boeren die akkers hadden en vee hielden. Het grootste deel van de vondsten bestaat uit dierlijk botmateriaal, vooral van rund, maar ook van schaap, geit en varken. De boeren zullen daarnaast op klein wild gejaagd hebben, want ook botten van wild zwijn, edelhert, bever, eland, en van allerlei vogels zoals eend en gans komen voor. Verder zijn resten van diverse vissoorten gevonden.

Trechter van een visfuik uit de periode 1400-1190 v.Chr. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 1164.

Een visfuik uit de bronstijd

Uit een waterput kwam een spectaculair voorwerp tevoorschijn: de trechter (het uiteinde) van een visfuik van circa 130 cm lang en 40 cm breed uit de middenbronstijd. Een unieke vondst, omdat er in Nederland geen fuiken uit deze periode bekend zijn. De fuik is gemaakt van wilgentenen, die bij elkaar worden gehouden door touw. De fuik is waarschijnlijk gebruikt bij het vangen van paling. Hij is hersteld en bewerkt zodat hij goed bewaard blijft. De fuik heeft een plaats gekregen in de vaste tentoonstelling van het Huis van Hilde.

Plaat of strip van Hoogkarspel-oud aardewerk met onbekende functie. Het stuk is rechthoekig met in twee hoeken schuine doorboringen met een diameter van 4 en 6 mm. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8943-04.

Aardewerk

Een andere grote categorie vondsten is het aardewerk. De scherven zijn vooral gevonden in greppels die rond de boerderijen gegraven waren om te zorgen dat het gebouw niet onder water kwam te staan. Het aardewerk is onderverdeeld in twee specifieke groepen, namelijk Hoogkarspel-oud aardewerk en Hoogkarspel-jong aardewerk. Dit aardewerk wordt zo genoemd omdat bij een groot onderzoek in Hoogkarspel in 1958 is gebleken dat het unieke regionale kenmerken heeft. De klei, de vorm en de versiering verdeelt het aardewerk in –oud en –jong.

Balletje van Hoogkarspel-oud aardewerk met onbekende functie. Het balletje heeft een ronde vorm met drie iets holle vlakken en een diameter van 3,2 cm. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8943-05.

Hoogkarspel-oud aardewerk

Hoogkarspel-oud aardewerk dateert ongeveer uit de periode van 1500 tot 1200 v.Chr. Het aardewerk is grof en heeft een dikke wand waar soms brokken steen in zitten. De potten zijn vaak ton- en emmervormig. Enkele potten zijn versierd met een rij vingertopindrukken. Aan sommige stukken aardewerk is niet te zien wat voor voorwerp het vroeger was.

Miniatuur-potje of -bekertje van Hoogkarspel-oud aardewerk. Standvlak 7 cm. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8943-06.

Hoogkarspel-jong aardewerk

Het Hoogkarspel-jong aardewerk heeft dunnere wanden en veel meer vormen. Er zijn schalen, bakjes, miniatuurpotjes, lepeltjes, napjes, schijven en kegelvormige stukken. In het Hoogkarspel-jong aardewerk zijn twee fasen te onderscheiden: een vroege fase (ongeveer 1100 tot 950 v.Chr.) en een late fase (ongeveer 950 tot 800 v.Chr.). Het aardewerk uit de vroege fase heeft relatief veel versieringen, in de vorm van vingertop- en nagelindrukken. De latere fase heeft versieringswijzen zoals ingekraste lijnen, maar relatief veel minder. Versiering komt op het Hoogkarspel-jong aardewerk uit de Kadijken nauwelijks voor, dus dit zal vooral uit de latere fase komen.

Randfragmenten van een pot van Hoogkarspel-jong aardewerk. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8966-01.

Twee lepels van Hoogkarspel-jong aardewerk. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummers: 8943-01 en 8943-10.

Grafheuvel

Een van de vroegste sporen was een grafheuvel met een diameter van 14 m en met een sloot eromheen. In de bronstijd komt dit algemeen voor in West-Friesland. Binnen de sloot was ook nog een jongvolwassen (20-25 jaar) man, waarvan het skelet helaas erg verstoord was, begraven in een grafkuil. In deze periode lijken steeds minimaal twee boerderijen gelijktijdig in gebruik te zijn geweest.

Miniatuurpotje van Hoogkarspel-jong aardewerk. Circa 6 x 3,7 cm. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8943-02.

Terpen

Omdat het landschap in West-Friesland tijdens de bronstijd steeds natter werd, zien we dat de boeren in de laatste fase van bewoning terpen opwierpen. Maar dit bleek niet genoeg te zijn om aan de overstromingen te ontkomen. Kort na 800 v.Chr. hebben alle bewoners het gebied verlaten.

Doorboorde schijf van Hoogkarspel-jong aardewerk. Diameter 11 cm, diameter centrale doorboring 1,8 cm. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 8943-03.

Bronnen

Gebaseerd op:
F. Vermue (ADC ArcheoProjecten), Enkhuizen | Kadijken,  in: De archeologische kroniek van Noord-Holland, Haarlem 2011.

http://www.archeologie.nl/projecten/referentieprojecten-referenties/prehistorie/enkhuizen-kadijken.html.

Lees meer over het aardewerk in: Liesbeth Theunissen, Midden-bronstijdsamenlevingen in het zuiden van de Lage Landen: een evaluatie van het begrip ‘Hilversum-cultuur’, Leiden 1999.

Huis van Hilde

Noord-Holland heeft een nieuw archeologisch depot. Huis van Hilde, archeologiecentrum Noord-Holland, werd in opdracht van de provincie Noord-Holland gebouwd in Castricum en ging begin 2015 open. Alle archeologische vondsten en collecties die de provincie in de loop van decennia heeft verzameld worden er opgeslagen. De tentoonstelling in Huis van Hilde laat de archeologische geschiedenis van Neanderthalers tot de Tweede Wereldoorlog zien. De vaste collectie bestaat uit een aantal levensechte mensfiguren, waaronder Hilde en de Steentijdman van Mienakker. Verder staan er veel nooit eerder getoonde archeologische vondsten. Topstukken zijn drie historische kano’s en enkele middeleeuwse sarcofagen. Het centrum verzorgt ook educatieve activiteiten, tijdelijke tentoonstellingen en evenementen. Meer informatie op www.huisvanhilde.nl, facebook en twitter.

Publicatiedatum: 29/05/2014