Archeologische vondsten

Bij de saneringsbegeleiding zijn meer dan vijfhonderd archeologische vondsten uit het water gehaald die allemaal een eigen verhaal vertellen. Over het dagelijks leven lang geleden maar ook over de Tweede Wereldoorlog. Het overgrote deel van de gevonden voorwerpen is hierbij niet meegerekend zoals bakstenen, dakpannen, beton, planken, accu’s, plastic tonnen, fietsen en tuinstoelen.

“Weg met die troep!”

Tegenwoordig proberen we ons water zo schoon mogelijk te houden, maar vroeger kwamen er door allerlei oorzaken spullen in rivieren en sloten terecht. Ze werden ten eerste gebruikt om afval in te dumpen. Niet alleen etensresten of kapotte borden, maar ook gebruiksafval. Door de industrialisatie konden huishoudelijke spullen sneller en goedkoper gemaakt worden. Veel voorwerpen raakten daardoor in onbruik of uit de mode. Een leuk voorbeeld zijn de vele gevonden strijkijzers.

Metalen strijkijzer uit de 19e-20e eeuw.

Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-046.

Metalen strijkijzer uit de 19e-20e eeuw.

Ook dit metalen naamplaatje wijst op industrialisatie. Het is van de Zuivelfabriek Neerlandia (1898-1971), gelegen aan de Achtergracht 70 in Weesp, zo’n 400 m van de Vecht. Zulke plaatjes hebben waarschijnlijk op melkbussen gezeten.

Rechthoekig naamplaatje, waarschijnlijk van een melkbus, uit de Zuivelfabriek Neerlandia Weesp (1898-1971).

Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-010.

Rechthoekig naamplaatje, waarschijnlijk van een melkbus, uit de Zuivelfabriek Neerlandia Weesp (1898-1971).

“Oeps, gevallen!”

Maar spullen komen niet alleen als afval in het water terecht. Veel voorwerpen zijn simpelweg verloren. Bijvoorbeeld doordat iemand ze van een boot, brug of kant heeft laten vallen. Deze duit uit 1716 is na circulatie, handel of scheepvaart in de Vecht terechtgekomen. De duit was namelijk afkomstig uit West-Friesland, zoals de tekst ‘West-Frisiæ’ aangeeft.

Koperen duit uit 1716 met de tekst West Frisiae 1716 (afkomstig uit West-Friesland).

Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-067.

Koperen duit uit 1716 met de tekst West Frisiae 1716 (afkomstig uit West-Friesland).

Er vallen ook spullen in het water die rechtstreeks met mensen verbonden zijn. Deze ring van zilver bijvoorbeeld, die eens gekocht of gekregen is, maar nu misschien al enkele eeuwen in de Vecht heeft gelegen. Een andere persoonlijke bezitting is deze miniatuur haard of bed, gedecoreerd met vogels en gezichtjes op de pootjes. Het zou decoratie kunnen zijn. Of was het misschien speelgoed?

Links: zilveren vingerring uit de periode 1500-1950. Rechts: messing miniatuur haard of bed uit de periode 1500-1950, gedecoreerd met vogels en gezichtjes op de pootjes.

Bron: ring: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-053, miniatuurtje:Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-054.

Links: zilveren vingerring uit de periode 1500-1950. Rechts: messing miniatuur haard of bed uit de periode 1500-1950, gedecoreerd met vogels en gezichtjes op de pootjes.

Uit de 18e en 19e eeuw zijn diverse tabaksdozen gevonden. Ze zijn gemaakt van messing en hebben een met de hand gegraveerde afbeelding en vaak een spreuk. Deze deksel uit de 18e eeuw heeft een religieuze voorstelling en links is ‘Christus hangt aan het kruijs’ bijgeschreven. Rechts is moeilijker leesbaar: ‘de Moeder Maria & … geest …’.

Deksel van een tabaksdoos (1700-1800).

Tekst links: Christus hangt aan het kruijs, tekst rechts: de Moeder Maria & … geest … Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5308-006.

Deksel van een tabaksdoos (1700-1800).

Van enkele gebruiksvoorwerpen is het onduidelijk of deze tot afval behoren of per ongeluk gezonken zijn. Deze ketel is een paar keer gerepareerd met koperplaatjes, dus het zou kunnen dat de ketel nu echt stuk was. Omdat veel spullen in de bodem vervormen kun je dat als archeoloog niet met zekerheid zeggen. Het zou ook kunnen dat iemand de ketel per ongeluk heeft laten zinken toen hij water wilde scheppen.

Koperen ketel uit de periode 1500-1800.

Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5307-04.

Koperen ketel uit de periode 1500-1800.

“Snel, verstop ze!”

Mensen kunnen ook expres spullen in de rivier gegooid hebben. Een mogelijk voorbeeld daarvan zijn enkele Nederlandse legerhelmen. Wellicht hebben Nederlandse soldaten de helmen weggegooid zodat ze niet in Duitse handen zouden komen.

IJzeren militaire helm.

M.16 helm, waarschijnlijk gemaakt tussen 1922 en 1924, maar in gebruik tot 1940. Bron: Huis van Hilde, inventarisnummer: 5307-02.

IJzeren militaire helm.

Dit verhaal is gebaseerd op Waldus, W.B. en Langelaar, J., 2013, Verhalen uit de bodem van de Vecht – Archeologische begeleiding van de sanering fase 1, ADC maritiem rapport 3400, Amersfoort en Esser, K., Jaspers, N.L., Langelaar, J., Melkert, M.J.A. en Nieuwenhuijsen, M.G., 2013, Verhalen uit de bodem van de Vecht – Vondstencatalogus fase 1, Catalogus behorend bij ADC Rapport 3400, Amersfoort.

Huis van Hilde

Noord-Holland krijgt een nieuw archeologisch depot. Huis van Hilde, archeologiecentrum Noord-Holland, wordt in opdracht van de provincie Noord-Holland gebouwd in Castricum en gaat begin 2015 open. Alle archeologische vondsten en collecties die de provincie in de loop van decennia heeft verzameld worden er opgeslagen. De tentoonstelling in Huis van Hilde toont de archeologische geschiedenis van Neanderthalers tot de Tweede Wereldoorlog. De vaste tentoonstelling bestaat uit een aantal levensechte mensfiguren, waaronder Hilde en de Steentijdman van Mienakker. In de tentoonstelling staan veel nooit eerder getoonde archeologische topvondsten. Topstukken zijn drie historische kano’s en enkele middeleeuwse sarcofagen. Het centrum verzorgt ook educatieve activiteiten, tijdelijke tentoonstellingen en evenementen. Meer informatie op www.huisvanhilde.nl, facebook en twitter.

Dit verhaal maakt onderdeel uit van de campagne voor het nieuwe archeologiecentrum Het Huis van Hilde.

Publicatiedatum: 09/05/2014