2 min

Twee bouwfasen in de 13e eeuw

Het onregelmatig ronde kasteel van Egmond, voorzien van een weergang op kolommen en door een gracht omgeven, zou zijn gebouwd na verwoesting door Lodewijk van Loon van een ouder kasteel van Wouter van Egmont tijdens de Loonse Oorlog in 1204. Hoewel niet in verband gemetseld, zou de donjon aan de zuidzijde in dezelfde tijd als de ringmuur zijn aangelegd. De bouw van een stenen burcht met donjon kan bedoeld zijn om de aanspraken op de advocatie (voogdij) van de naburige abdij te versterken. De tweede grote bouwfase van het kasteel betreft de rechthoekige burcht met een grote hoofdtoren, waarschijnlijk vanaf circa 1285/1290. Gelijktijdig met het grootste deel van de rechthoekige hoofdburcht, dus nog in de 13e eeuw, verrees een rechthoekige voorburcht met een zuidwestelijke hoektoren en een vierkante toren, de latere rentmeestertoren, die de oorspronkelijke poorttoren van deze voorburcht zal zijn geweest.

Ruïne muur Kasteel van Egmond.

Archeologisch onderzoek

Het terrein waar het slot van Egmond had gestaan was in 1933 door de provincie Noord-Holland voor de N.V. PWN aangekocht, met de bedoeling om de grachten uit te graven in het kader van de werkverschaffing (1934-1936). De werkzaamheden werden secuur uitgevoerd en door archeoloog Braat (Rijksmuseum voor Oudheden) werden enkele binnen de funderingen gelegen vlakken ingemeten en gedocumenteerd. Daarbij werden vooral bewoningssporen uit het begin van de jaartelling aangetroffen. Door kastelenarcheoloog Renaud werden de funderingen bestudeerd en geïnterpreteerd. De werkwijze ademt een voor die tijd grote zorgvuldigheid, wat mede ingegeven zal zijn door de directe belangstelling van de PWN-directie, die na afloop de funderingen heeft laten consolideren.

Consolidatie

De consolidatie is uitgevoerd door het optrekken van de teruggevonden funderingen tot ongeveer 30 à 40 cm boven het oude maaiveld. Het middeleeuwse muurwerk, met soms nog hard eikenhout daaronder, is daarbij intact gelaten. Hierop werd een kern van beton gemaakt, bekleed met de oude teruggevonden bakstenen, aangevuld met nieuw gebakken handvormstenen. Prachtige bodemvondsten, die bij het uitbaggeren van de slotgracht naar boven zijn gehaald, bevinden zich nu in het Provinciaal Archeologisch Depot.

Slotkapel

Direct ten westen van de slotgracht staat nog steeds de slotkapel van het kasteel van Egmond. Door Willem I van Egmont werd de kapel in 1229 gesticht ter ere van Sint Catharina. Rond 1400 zou de kapel zijn vergroot, waarna hij omstreeks 1430 door Jan II vernieuwd werd om een kapittel te stichten. De kapel werd in 1633 door de Staten van Holland hersteld; latere restauraties dateren van 1913 en 1964. Een bijzonderheid is een wapensteen van Jan van Egmont, de ‘stichter’ van de kapel uit 1430, waarbij het wapen van Egmont wordt vastgehouden door twee klimmende leeuwen ter weerszijden en een tekstband op de rand.

Publicatiedatum: 28/05/2014