2 min

Twintig palen van bijna 3000 jaar oud

De palen waren gevonden bij sportpark Maalwater aan de westkant van Heiloo dat getransformeerd werd tot woonwijk. De palenkring bleek te dateren uit de ijzertijd (circa 800 v.Chr.) en werd toen vermoedelijk lang gebruikt als rituele plek. Omdat de palencirkel zo bijzonder en raadselachtig was, werd besloten in de directe omgeving vervolgonderzoek te doen in 2007 en 2008. Het Maalwater ligt op de strandvlakte ten westen van de hoge strandwal Limmen-Heiloo-Alkmaar. De strandwal kent een lange bewoningsgeschiedenis. Zowel in Limmen als Heiloo en Alkmaar zijn archeologische vondsten gedaan waarvan de datering teruggaat tot de nieuwe steentijd, de periode waarin de strandwal door de zee werd afgezet.

Rituelen in een nat landschap

Van oudsher menen archeologen dat mensen liever niet in natte gebieden, zoals strandvlakten, woonden. Toch is het onderzoeksgebied bij Maalwater in de prehistorie gebruikt, in ieder geval voor rituele activiteiten. Ondanks het feit dat een groot deel van het terrein verstoord was tijdens de aanleg van de sportvelden, leverde het onderzoek in 2007/2008 meer kennis op over het landschap en het gebruik daarvan. Langs de palencirkel werden paden met voetsporen van dieren gevonden. De hoefindrukken waren vooral afkomstig van runderen, maar ook van kleinere dieren zoals schapen of geiten. Het lijkt te gaan om een loopzone van dieren die vlak langs de palencirkel liep. Nadere bestudering maakte overigens duidelijk dat de dieren er niet allemaal ten tijde van de palencirkel liepen, maar vooral in de periode daarna, in de Romeinse ijzertijd (tussen 60 v.Chr. en 20 n.Chr.).

De nieuwe palencirkel.

Woodhenge als grafmonument

Archeoloog Silke Lange die de palen in 2005 ontdekte, constateerde dat de cirkel op een duintje, rondom een grafheuvel, stond. Recent zijn in een vergelijkbaar gebied elders in Heiloo ook resten van een palencirkel gevonden. Heel bijzonder waren de crematieresten die in die andere cirkel werden aangetroffen. Silke vermoed dat de palenkransen rituele plekken waren, waar de gemeenschap hun overleden leiders eerden. Door de grond rond de palencirkel van Maalwater met een microscoop te onderzoeken, konden de archeologen aan de hand van stuifmeel en zaden aantonen dat de palenkrans in een zeer open landschap stond dat periodiek overstroomde. De cirkel zal dus goed zichtbaar zijn geweest.

Monument zichtbaar gemaakt

Dat is tegenwoordig ook weer het geval. In 2011 zijn op de plek van de ijzertijdcirkel weer palen te zien. De moderne 21 palen – per ongeluk één meer dan de palencirkel die de archeologen vonden – zijn als een soort monument vlakbij de vindplaats opgericht.

Publicatiedatum: 02/06/2014