Waarom Noord-Holland méér dan een eeuw bijna leeg was
Méér dan een eeuw was Noord-Holland zo goed als verlaten, zo blijkt uit het pas verschenen naslagwerk over de eerste duizend jaar van de provincie Noord-Holland.
>Archeologie
De bodem van Noord-Holland geeft regelmatig schatten prijs: een 800 jaar oude sarcofaag, een zwaard uit de 1e eeuw, de resten van een oud kasteel, maar ook kleinere zaken als potten, pannen, munten. De provincie heeft de taak deze archeologische vondsten goed te bewaren en te beheren, en wil de inwoners van Noord-Holland graag betrekken bij de historie. Alle vondsten worden opgeslagen en tentoongesteld in archeologiecentrum Huis van Hilde te Castricum.
Verhalen
Een vliegende penis en andere topvondsten in binnenstad Alkmaar
Een middeleeuws insigne met daarop de afbeelding van een penis met vleugeltjes en een tegel met het wapen van de graven van Holland, het zijn maar twee van de voorwerpen die dit voorjaar in de Alkmaarse Boterstaat werden gevonden. Stadsarcheologen Nancy de Jong-Lambregts en Niels Tuinman vertellen er meer over.
>Met de Romeinen op stap in Spaarnwoude Park
De Romeinen hebben in de eerste vijftig jaar van onze jaartelling havenforten gebouwd in Velsen. Het is alleen jammer dat daar niets meer aan herinnert, reden voor Recreatieschap Spaarnwoude om twee Romeinse audiotours aan te bieden.
>Keramiekverzamelaar schenkt deel van zijn collectie aan Huis van Hilde
Veertig jaar verzamelde Sjek Venhuis uit Santpoort-Noord schotels, kommen en vuurklokken uit de zestiende en zeventiende eeuw. Het is keramiek met een hoge museale waarde, maar omdat ook Sjek niet het eeuwige leven heeft, schonk hij een groot deel van zijn collectie aan archeologisch museum Huis van Hilde in Castricum.
>Conservator is bijna ‘verliefd’ op toiletset uit Palmhoutwrak
De driedelige documentaire over de zeventiende eeuwse jurk die Texelse sportduikers in 2014 uit het Palmhoutwrak haalden (en de andere vondsten), zorgen waarschijnlijk voor het drukste jaar in de geschiedenis van het Texelse museum Kaap Skil. Reden voor een terugblik met conservator geschiedenis Alec Ewing.
>Textiel uit Hollandse Bodem
Tijdens een onderzoek naar textiele archeologische vondsten, die in de jaren 1980 zijn opgegraven bij het Waterlooplein (Vlooienburg) in Amsterdam, bleek dat er veel materiaal nog niet geïnventariseerd was. Archeologe Marijn Stolk en kostuumhistorica Martine Teunissen zagen de ontelbare verborgen schatten in het depot. Bijzondere vondsten die (nog) niet online te vinden zijn via de websites van de erfgoedinstellingen. Daarom besloten zij om een project op te zetten: Textiel uit Hollandse bodem, om archeologisch textiel uit de zeventiende en achttiende eeuw te ontsluiten en te onderzoeken. Martine Teunissen vertelt ons meer over het onderzoek, de bijzondere archeologische vondsten en de voortgang van het project.
>Schatten uit de Waddenzee: de zilveren japon uit het Palmhoutwrak
Weet u nog hoe een 17e-eeuwse japon zeven jaar geleden het wereldnieuws haalde? Duikers vonden in een scheepswrak bij de kust van Texel een kist vol kostbare kledingstukken. Het pronkstuk uit deze bodemschat was een roodbruine zijden japon. Vorig jaar werd onthuld, dat nóg een bijzondere japon de schipbreuk overleefd heeft.
>Tegeltje, tegeltje aan de wand
Wie is het mooiste van het land? Dat moeten haast wel de zeventiende-eeuwse tegels zijn uit het huis aan de Sint Annastraat 27 in Alkmaar. Tijdens een archeologische opgraving in 2021 werden er hier een enorme hoeveelheid tegels en scherven gevonden. Archeologen Nancy de Jong-Lambregts, Rob Roedema en Peter Bitter stonden versteld van de kleurenpracht en de bijzondere voorstellingen. In deze periode werden met name plinten, vuurplaatsen en keukens betegeld. Dat maakt de vindplaats, in een kleine kelder onder een bedstede, extra raadselachtig…
>Het gele goud van het piskruikenwrak
Wat we tegenwoordig door de wc spoelen, was vroeger goud waard. Menselijke urine werd gebruikt voor het wassen en vilten van kleding en was daarmee eeuwenlang een onmisbaar onderdeel van de textielindustrie. Het zogenaamde ‘piskruikenwrak’ voor de kust van Texel, dat ooit honderden kruiken vol met urine bevatte, vormt het levende bewijs voor deze geurige geschiedenis.
>Bier en baardmankruiken
Bier is al eeuwenlang een populaire volksdrank, die veel werd gebrouwen in Haarlem. In de zestiende en zeventiende eeuw werd bier het liefst gedronken uit een baardmankruik. Maar hoe werden deze kruiken gemaakt en wie moesten die baardmannen eigenlijk voorstellen?
>Steentijd: de eerste boeren in Noord-Holland
De eerste boeren die zich in de Nieuwe Steentijd in Noord-Holland vestigden, kwamen terecht in een drassig landschap dat permanent onder invloed stond van de getijden. Op de strandwallen van Kennemerland en de kreekoevers van West-Friesland wisten ze akkers aan te leggen en met succes gewassen zoals emmertarwe en gerst te verbouwen, waardoor de leefwijze van de mens voorgoed zou veranderen.
>Koloniaal scheepswrak bevat zoveel meer dan scherven
Ruim twintig jaar geleden trof garnalenkotter Emmie een mysterieuze houten kist met kapmessen in haar net. Deze vondst vormde het begin van een lang onderzoek naar het zogenaamde ‘Schervenwrak’, dat in 1822 op de Rede van Texel verging. Het schip, dat met gereedschap en luxegoederen op weg was naar een suikerplantage in de koloniën, is nu onderwerp van een nieuwe tentoonstelling in archeologiemuseum Huis van Hilde.
>Kleuren in de middeleeuwen
In de middeleeuwen werden kleurstoffen uit planten gebruikt om gekleurd textiel te maken. Archeologische vondsten laten zien dat al vanaf de bronstijd schapenwol werd geverfd. De meest gebruikte kleuren waren blauw, rood, geel, bruin en groen.
>Wie was de oudste Haarlemmer?
De huidige Grote of St. Bavokerk was niet het eerste godshuis in het hart van de middeleeuwse stad Haarlem. Onder de zerkenvloer van de kerk werd onlangs voor de tweede keer het tufstenen muurwerk van een voorganger blootgelegd. Met daarbij een deel van een skelet, het oudste dat tot nu toe is gevonden in Haarlem. Wie was deze Haarlemmer en wanneer leefde hij?
>De rijke bagger van de Wilhelminasluis
In het oude centrum van Zaandam is in maart 2020 de Wilhelminasluis uitgebaggerd en vergroot. Het onderzoeksbureau Hollandia Archeologen kreeg van de Provincie Noord-Holland de opdracht om het archeologisch onderzoek hierbij uit te voeren. De gemeente Zaanstad schreef het Programma van Eisen waaraan het onderzoek moest voldoen, begeleidde de werkzaamheden, sorteerde de vondsten en conserveerde en determineerde een deel daarvan. Ook (Zaanse) amateurarcheologen, vrijwilligers en studenten van diverse opleidingen hielpen een handje mee. Dat tijdens de werkzaamheden ruim 400.000 vondsten uit de 15e tot en met de 18e eeuw gevonden zouden worden, overtrof alle verwachtingen.
>Hoe de mythes van Etersheim werden doorgeprikt
Etersheim, een verdronken dorpje voor de kust van het huidige Etersheim in Waterland, kent verschillende mythes. Dat er een goudschat zou liggen, of dat er toch op zijn minst onder water nog kerkmuren overeind zouden staan. Maar die mythes zijn nu - helaas - doorgeprikt.
>Nieuwe canon voert je mee in de Noord-Hollandse geschiedenis
Wie meer wil weten over de vroegste geschiedenis van Noord-Holland, en dan vooral over de tijd dat mensen het schrift nog niet machtig waren, kan sinds kort bij de ‘Canon van de Noord-Hollandse archeologie’ terecht.
>Suiker in de koffie: genotsmiddelen uit Oost en West
Tijdens de zeventiende eeuw maakten Nederlanders kennis met allerlei exotische voedingswaren, zoals koffie, thee, suiker en specerijen. Deze goederen werden uit het verre Oost- en West-Indië aangevoerd door de VOC en de WIC, die de overzeese handel beheersten. Het waren echte luxeproducten, die alleen welgestelde Nederlanders zich konden veroorloven.
>Nieuwe ‘bewoners’ in Huis van Hilde: een zeventiende-eeuwse Amsterdamse koopman en vrouw
In Huis van Hilde is een nieuwe vaste tentoonstelling geopend over de zeventiende eeuw. Er zijn bijzondere archeologische vondsten te zien. Speciaal voor deze nieuwe expositie zijn twee mensfiguren gemaakt: een Amsterdamse koopman en vrouw. De figuren zijn gemaakt door Mieneke van Gogh en de bijbehorende historische kleding is gemaakt door Suzanne Spruijt van Het Atelier van Toen.
>Archeologisch minimuseum De Waterwolf in Etersheim
In de Etersheimer Braakpolder staat een bijzonder museum. Hier wordt met archeologische vondsten en verrassende tentoonstellingen het verhaal verteld van het verdronken dorp Etersheim, de strijd tegen de zee en de vorming van het landschap. Op vrijdag 18 juni opent Minimuseum De Waterwolf voor het eerst haar deuren. De redactie van Oneindig Noord-Holland sprak voor de opening met Jetty Voermans, Secretaris van de Stichting Etersheimerbraak, projectleider en één van de initiatiefnemers.
>