De sarcofagen van Oosterend, Hippolytushoef en Etersheim

In Noord-Holland zijn drie mysterieuze sarcofagen opgedoken tijdens opgravingen bij Oosterend, Hippolytushoef en Etersheim. Hoewel de oorsprong van de afzonderlijke sarcofagen in nevelen gehuld is, vertellen ze gezamenlijk een verhaal over eeuwenoude tradities rondom dood en begraven.

2 min

Sarcofaag van Oosterend

In 1970 werd een zeldzame kalkstenen sarcofaag opgegraven bij de kerk van Oosterend op Texel. Het deksel ontbrak en hij lag op grote diepte aan de buitenkant van de tufstenen koormuur. Sarcofagen van dit type komen ten noorden van Utrecht verder nergens voor. Zij werden in de vroege middeleeuwen (tussen circa 700 en 1050) gebruikt voor het begraven van mensen van hoge geboorte, hoge kerkelijke leiders en rijke kooplieden. Het is niet bekend wie in de sarcofaag van Oosterend begraven is. Aan het hoofdeind is (van boven naar beneden) een inscriptie: “Bavo me fecit” (Bavo heeft mij gemaakt).

De sarcofaag van Oosterend.

Sarcofaag van Hippolytushoef

De turfstenen delen van de kerk van Hippolytushoef op Wieringen stammen uit het begin van de dertiende eeuw. Andere delen zijn eind dertiende of begin veertiende eeuw gebouwd. Onder de toren bevindt zich een zandstenen sarcofaag die hiervoor lange tijd in de kerk van Westerland heeft gestaan. Op Wieringen zijn meer van dergelijke sarcofagen bekend, al of niet in stukken. Sarcofagen die rond de kerk van Hippolytushoef zijn gevonden bevinden zich nu in het Zuiderzeemuseum.

De sarcofaag van Hippolytushoef.

Sarcofaag van Etersheim

In 2009 werd in het Markermeer nabij Etersheim een sarcofaag (een stenen doodskist) op de waterbodem gevonden. Duikers en archeologen brachten de natuurstenen kist, inclusief het in tweeën gebroken, prachtig versierde deksel boven water. De vondst zou anders een makkelijke prooi voor souvenirjagers en kwetsbaar voor beschadiging door buitenboordmotoren zijn. De media waren ter plaatse toen de twaalfde-eeuwse topvondst boven water werd gehaald en er gespeculeerd kon gaan worden over de vraag wat er nog meer op de bodem zou kunnen liggen: resten van het door de Zuiderzee verzwolgen Middeleeuwse dorp Etersheim. Ook potscherven en skeletresten kwamen naar boven, maar of het dorp verder nog intact aanwezig was zou een raadsel blijven. De sarcofaag werd tijdelijk tentoongesteld in de Grote Kerk van Oosthuizen en ligt nu in archeologiecentrum Huis van Hilde.