Koninginnedag: van gondeltocht tot ballonvaartDe Haarlemse klopjes: borduren en biddenFrits van Eeden, de wandelende museumdirecteurKent u deze oude kersttradities nog?Royals in de schoolbanken: hoe een Javaanse kroonprins op het lyceum in Haarlem belanddeKabaal in de kathedraal: dit zagen, roken en hoorden middeleeuwse kerkgangersDe lotgevallen van de christelijke school voor de werkende stand in de BarteljorisstraatPortret Paviljoen Welgelegen terug naar Paviljoen WelgelegenHerrie maken en uitslapers plagenBevrijdingspop door de ogen van Fotopersbureau De BoerSchrijven voor Oneindig Noord-Holland: Arnoud van Soest verteltVrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers MuseumJohan, Volkje en de kinderen: hoofden op historische huizenWeesjongens als kind van de rekeningBier en baardmankruikenHaarlem heeft méér te bieden dan alleen hofjesTesselschade kijkt al 150 jaar om naar de anderMisdadigers in Holland: deze straffen kreeg je in de zeventiende eeuwMolentaal: wat de stand van de wieken ons vertellenDe eerste trein van NederlandAan tafel in Huis BarnaartAtlantische slavernij in beeldEerste maand als directeur van het Noord-Hollands Archief: “Ik moet mijzelf af en toe nog even knijpen”Zo kwam Haarlem op het Monopolybord terechtDe Opstand in 1572Heksen en toverijBijzondere (bij)namen: Kennemerland en IJmondGodfried Bomans: een heer uit HaarlemWie was de oudste Haarlemmer?Let it snow! Winterse taferelen uit de Provinciale AtlasPieter Teylers Huis is enorme aanwinst voor zijn museumAcrobaat en goochelaar Alice bleef haar publiek verrassenDe Hollandiabron: Spa in de polderIn bed met Lodewijk NapoleonKunstige klanken: kamermuziek op Paviljoen WelgelegenDe Groene manPelgrimstocht naar Spanje begint in de Hagestraat'Heren, zit toch niet eeuwig aan je sigaar te lurken'Het Hofje van Staats en de Haarlemse textielindustrieTeylers Museum is nu een kleurrijke vogelvolièreDe coureur die de weg (on)veilig maakteHet Noord-Hollandse landschap in beeldStemmig in het zwart: Rouwkleding in Noord-HollandSiervuurwerk was altijd een grote bron van vermaak775 jaar Haarlem in Teylers MuseumHaring als hoofdmootBij De Zijlpoort vertrokken de trekschuiten naar LeidenHaarlemmerhout was plek met heilzaam bronwaterOf je worst lust'De ervaring van de geschiedenis oproepen is een uitdaging'De corona-app van de zeventiende eeuwDe 10 best gelezen verhalen van Oneindig Noord-HollandDe archivaresse van HaarlemNoord-Hollandse archieven werken aan corona-archiefDino’s: van koeien uit het Krijt tot razendsnelle monstersCollectie Joh. Enschedé: 'De aandacht die het verdient'Een podium voor lokale geschiedenisStemt vrij: de BoerenpartijMet Jan Feith aan zee (1933)Met Jan Feith door de Kennemerduinen (1933)De Oerkap: Haarlemse hotspot in oude fabriekDigitale kaart Oer-IJ ontsluit een verborgen landschapHet Dolhuys in vogelvluchtBewaard Verhaal: foto opening grafkelderHistorie, kunst én politiek in WelgelegenHope en WelgelegenTeylers toont monsters die wél en niet bestaanHet puffende treintje uit HoofddorpSchaatser Klaas Pander niet meer vergetenBakenesserkerk krijgt tweede levenJong in het gewapend verzetTeylers presenteert de ‘galante zwier’ van WatteauDe vertrouwde receptuur van A. J. van der PiggeMolen De AdriaanFotoburo De BoerAchter slot en grendel in het Haarlems verzetHaarlemse sportpionier begint voetbalclubKenauVijf verdwenen gebouwen in HaarlemVan Marskramer tot Muisklik: 800 jaar winkelen in HaarlemHaarlemse bijnamen: muggenzifters of Malle BabbeTeylers Museum belicht luchtballon van alle kantenWaar komt de naam Haarlem vandaan?De kogel is door de kerkDrie tentoonstellingen zetten ‘onbekende meester’ in het zonnetjeLourens Jansz. Coster: een omstreden figuur op de Grote MarktZo ging Haarlem gekleed, van korset tot minirokBuitengewoon monument aan de Leidsevaart"Kijk dat keiharde zwarte ijs nou toch eens!"Overwinteren in het pakijs en andere ‘ijspret’ in het TeylersJan Jacob Spohlers ijsvermaakDe toren van het stadhuisDe Stadhuistoren van HaarlemDe kogel is door de (Sint Bavo)kerkAdriaen van Ostade (1610-1685)Philips Wouwerman (1619-1668)William Merritt ChasePieter Frederick van OsJudith Leyster (1609-1660)Anthony FokkerHaarlemmerolieflesjesDe Romantiek van Frederik Marinus KrusemanAnton MauveProminente bespelers van het MüllerorgelStadsorganist: een typisch Nederlands beroepHet Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk te HaarlemDominee Jeronimo de VriesKeizerlijk bezoek aan Teylers MuseumHofleverancier Jan Monnikendam: feestartikelenmagazijn in HaarlemHofleverancier: Faber SchoenenStation Haarlem: de eerste spoorlijn van NederlandSint Bavokerk: borstbeeld van de koning-koopmanRipperda Kazerne: de verdediging van het KoninkrijkPaviljoen Welgelegen: zetel van kunst, koninklijke macht en provinciaal bestuurKenaupark: monument voor vrouwelijk symbool van verzetGrote Markt: Oranjegezinden nu en patriotten toenJoh. Enschede: huisdrukker van de staatFrans Hals op de Grote HoutbrugSint Jorisschutterij: een schilder met een musketHet voormalig tuchthuis in HaarlemCluveniersdoelenHuis van Isabella Coymans en Stephanus GeraerdtsGrote of Sint Bavokerk - Graf van Frans HalsRederijkerskamer De WijngaardrankenDe Waalse Kerk - het graf van Dirck HalsWoonhuis van Isaac MassaHet beeldje van Malle BabbeHet Prinsenhof in HaarlemStadhuis van HaarlemEerste huis van Frans HalsHuis van Michiel de WaelVoormalig St. Elisabeth GasthuisFrans Hals Museum in voormalig OudemannenhuisVooroorlogse huizenjachtProef! Eten en drinken in het Teylers MuseumJopen Bier doet oude tijden herlevenHaarlemmertrekvaartVlietzorgBuitenrustEindenhoutDuinvlietPaviljoen WelgelegenBuitenplaats VredenhofSpaer en HoutUit den BoschZomerlustEen kijkje achter de schermen bij het Noord-Hollands ArchiefAnno 1689 : Vuursteken in Haarlem voor stadhouder Willem IIIHet Frans Hals Museum dankt zijn ontstaan aan een rederijkersfeestEen kopje ‘mevrouw Blom’Hannie Schaft: het meisje met het rode haarHaarlem ontvangt keizer NapoleonHet Hoornse Taartarrest: de BanketbakkerijHet Hodshonhuis: Jonge erfgename bouwt stadspaleisjeHuis Barnaart: parel uit de Franse tijdPaviljoen Welgelegen ontvangt keizer en keizerinKeizerin beluistert orgelconcert in HaarlemNapoleon bezoekt Teylers MuseumScholing voor ‘een volk van metselaars en timmerlieden’Wees nuttig: Napoleon in Teylers Museum‘Spaanse Brabanders’ maakten Haarlemse Gouden EeuwAnthony Fokker met zijn zelfgebouwde vliegtuigje De Spin een spectaculaire vlucht boven zijn woonplaats Haarlem.">Anthony Fokker draaide rondjes om de BavoCentraal Station te HaarlemHoofdwerkplaats Nederlandse SpoorwegenDe Groote Braak, een litteken van waterEen bezoek aan Teylers MuseumTeylers Museum en de Hollandsche Maatschappij der WetenschappenKunst stimuleren: Teylers StichtingBoudewijn de Groot: Haarlems troubadourDe VelserdijkEen 'ongemeen groote' elektriseermachineWybrand Hendriks (1744-1831)De inrichting van de Ovale Zaal van Teylers MuseumPrijsvragen van wetenschappelijke genootschappenDe wil van Pieter TeylerZorg voor het BlokshofjePieter Teyler van der Hulst (1702-1778)Koe gesloken, doop geweigerdMevrouw Jut in ‘De Liefde’Oom Gips en de uitvinding van het gipsverbandDe familie Zocher: voor uw park- en tuinontwerpenHaarlemse Kenau stond haar mannetjeProvinciale Staten: van ridders te paard tot democratisch gekozen bestuurdersHet volkslied van de provincie Noord-HollandFrans konijn kiest provinciehuisProvinciale Atlas: 100.000 beelden van Noord-HollandVerzetslieden voor vuurpelotonFeestvierende mensen bij bevrijding HaarlemGraf van zeven meisjesHoutkap in de HongerwinterHongertocht in de winter van 1944-1945Haarlemse dwangarbeiders in DuitslandTrein met Rotterdamse dwangarbeiders op station van HaarlemHet lijk van Fake Krist op de WestergrachtSchuilkerk werd centrum van Haarlems verzetHet Huis met de BeeldenEvacués op de Rijksstraatweg bij Haarlem september 1944Monument voor Hannie Schaft in het KenauparkHet Corrie ten Boom Museum in HaarlemVerwoestingen in de Amsterdamse Buurt in HaarlemJan Kievit: Haarlemmer ter dood veroordeeldAangetreden Jeugdstorm op de Gedempte Oude GrachtEen sigarenwinkel aan de Oostvest en het EnglandspielDe aanslag op het Prinsen BolwerkDe ondergrondse pers in Haarlem 1940-1945Illegale Haarlemse bladen tijdens de bezettingMachinefabriek Figee en de FebruaristakingOnderduiken in HaarlemHaarlemse joden naar Kamp WesterborkS.L.A. Plekker: NSB-burgemeester van Haarlem en de jodenvervolgingMarcherende WA-mannenBrood op de bonDuitse militairen voor het stadhuis van HaarlemKroniek van bezet Haarlem: de meidagenBier en waterHet SpaarneHaarlem mobiliseertMet de Blauwe Tram naar ZandvoortJos de Klerk, een Belgische vluchteling in HaarlemBelgische vluchtelingen aan de Leidsevaart te HaarlemInstituut Pollatz in HaarlemMariastichting (Haarlem)Krelage's BloemhofTurkse Moskee in HaarlemCajanus in het ProveniershuisDe Lutherse Kerk in HaarlemGrand Café Brinkmann: ondergang van een imperiumMüllerorgel: Duits orgelspel in Haarlemse St. BavokerkDe eerste Turkse gastarbeiders bij DrosteWaalse Kerk in Haarlem: waar vluchtelingen terecht kondenCasa Nostra: een stukje Italië in HaarlemSporthelden uit Kennemerland
Wel eens op de kermis op de ‘Kop van Jut’ geslagen? Wie was die Jut eigenlijk? Waarom fungeert hij als zondebok? In de Haarlemse Ridderstraat is in de gevel van nummer 22 de gevelsteen ‘De Liefde’ aangebracht. In een huis met zo’n steen mag je ervan uitgaan, dat er in dit pand veel liefde heerst. Maar dat is niet altijd zo geweest.
Van scheuren in de Bavokerk en gebroken kippenpoten tot een ‘weldaad voor het menschdom’. De Nederlands militair geneeskundige, Antonius Mathijsen, werd in de negentiende eeuw internationaal gerenommeerd toen hij het gipsverband uitvond en daarmee een nieuwe snelle manier om botbreuken te genezen. Bij de Haarlemmers leeft Mathijsen voort als ‘Oom Gips’. Het was ook in Haarlem, waar hij werd geïnspireerd door bouwvakkers die scheuren in de Sint Bavokerk aan het repareren waren. Maar hoe bracht dit Oom Gips tot het idee van een gipsverband?
Wat hebben de Haarlemmerhout, de vuurtoren van Egmond aan Zee, het Amsterdamse Vondelpark en de tuinen van Paleis Soestdijk gemeen? Ze werden ontworpen door de beroemde Haarlemse familie Zocher.
Bij de verkiezing van ‘Grootste Nederlander aller tijden’ haalde ze plaats 73. Op flinke afstand van Anne Frank en koningin Juliana, maar ruim vóór filmster Monique van de Ven en wereldkampioene kunstschaatsen Sjoukje Dijkstra. De Haarlemse Kenau Simonsdochter Hasselaer staat te boek als heldhaftige vrijheidsstrijdster uit de Tachtigjarige Oorlog. Haar naam is synoniem geworden voor een potige vrouw met haar op de tanden. Was de echte Kenau ook werkelijk een kenau?
Wie op 2 maart het stembiljet voor de Provinciale Statenverkiezingen invult, staat er misschien niet bij stil dat hij/zij stemt voor een instelling met een eerbiedwaardig verleden. Een verleden dat veel verder teruggaat dan dat van de Tweede Kamer en de gemeenteraden. En dat alles te maken heeft met onze strijd voor onafhankelijkheid tijdens de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje.
Vraag een Groninger, Fries of Limburger naar zijn volkslied, en goede kans dat hij zonder haperen losbarst in ‘Grönnens Laid’, ‘De âlde Friezen’ of ‘In’t bronsgroen Eikenhout’. Maar hoe staat het met de lied-vastheid in Noord-Holland? Wie zingt met de hand op het hart spontaan de volgende regels mee?
In Haarlem zetelen de vertegenwoordigers in de Provinciale Staten. De statenleden kiezen de gedeputeerden (de bestuurders of ‘ministers’ van de provincie). De statenleden en gedeputeerden werken en vergaderen in het mooie provinciehuis aan de Dreef in Haarlem: een gebouw met een bewogen geschiedenis. En met bijzondere bewoners.
De oudste, handgekleurde plattegrond van Enkhuizen. Een zeldzame tekening van Broek in Waterland uit 1760. Samen met ruim 100.000 andere prenten, tekeningen, kaarten en foto’s van Noord-Holland maken ze deel uit van de Provinciale Atlas, de ‘papieren schatkamer’ van de provincie.
Op de Jan Gijzenkade en de Dreef in Haarlem herinneren beelden, gemaakt door de Haarlemse beeldhouwers Theo van Reijn en Mari Andriessen, aan de schokkende gebeurtenissen die daar plaatsvonden. In februari en maart 1945 hadden de Duitse bezetters op de Jan Gijzenkade en de Dreef respectievelijk acht en vijftien mannen doodgeschoten op klaarlichte dag. Toevallige voorbijgangers moesten gedwongen toekijken hoe de bezetters zo wraak namen voor verzetsdaden. De aanleiding voor de Duitse wraakzucht in februari is duidelijk, maar over de vraag waarom vijftien Nederlandse mannen in maart doodgeschoten moesten worden op de Dreef bestaat nog steeds enige onzekerheid.
Op vrijdagavond 4 mei 1945 om ongeveer kwart voor negen was het nieuws te horen op Radio Herrijzend Nederland. Het Duitse leger zou de volgende morgen capituleren. De oorlog was voorbij.
Het kindergraf met gedenksteen op de Algemene Begraafplaats aan de Kleverlaan in Haarlem is een bijzonder monument dat aan het tragische levenseinde van zeven jonge kinderen herinnert.
In de winter van 1944-1945 “veranderde het Zaanenbosch in een Zaanenplantsoen” aldus de kroniekschrijver van het Haarlemse jaarboek. Er stonden nog maar een paar bomen overeind in het bos in Haarlem-Noord. De rest was gekapt.
Tegenwoordig brengen we de Tweede Wereldoorlog vooral in verband met de jodenvervolging. Maar in de eerste twintig jaar na de oorlog dachten Hollanders in de eerste plaats aan de Hongerwinter.
In de namiddag en vroege avond van woensdag 6 december 1944 vertrokken vanaf het station Haarlem twee treinen naar Amsterdam. In de wagons zaten bijna 1300 mannen uit Haarlem, Bloemendaal en Heemstede. ’s Morgens hadden ze de schrik van hun leven gehad. In hun brievenbussen troffen ze een ‘Bevel’ aan, bestemd voor alle mannen in de leeftijdscategorie 17 t/m 40 jaar, om ogenblikkelijk op straat te gaan staan, voorzien van warme kleding en voeding. Ze zouden naar Duitsland afgevoerd worden om daar voor de vijand te gaan werken.
De bekendste aanslag van het Haarlemse verzet op een landverrader vond plaats op 25 oktober 1944. Even na half negen ’s morgens vuurde de verzetsman Gommert Krijger de kogels af die een einde maakten aan het leven van Fake Krist. Deze keer was het gelukt.
Tegenwoordig biedt het gebouw gelegenheid aan jonge ondernemers om hun bedrijf op te starten. Voor de oorlog was er de oud-katholieke kerk gevestigd. Maar tijdens de oorlog was de schuilkerk aan de Kokstraat in Haarlem een centrum van verzetsactiviteiten. Onderduikers vonden er een veilig heenkomen en er stond een radiozender die contacten met Londen onderhield. Vanaf de tweede helft van 1944 was er het hoofdkwartier van district 12 van de Binnenlandse Strijdkrachten ondergebracht. Na de oorlog hield de eigenaar van het pand, Jan Kraakman, er een sociëteit waarin voormalige verzetsstrijders elkaar konden ontmoeten. Het hoogtepunt was op 21 mei 1968 toen Prins Bernhard en zijn schoonzoon Prins Claus op bezoek kwamen.
De voormalige buitenplaats’Eindenhout’, het ‘Huis met de Beelden’, was tijdens de bezetting getuige van enige opmerkelijke gebeurtenissen. Meestal speelden die zich af in de achter het huis gelegen bossen. Het Haarlemse verzet executeerde daar Duitse bezetters. Hoeveel precies, is niet bekend. Aan de straatkant van het Huis vond ook een executie plaats. Daar beroofden een paar Duitsers de Heemsteedse verzetsman ir. H. van Tongeren van het leven. Wellicht was daarbij zelfs de ‘Slager van Lyon’, Klaus Barbie, betrokken.
“Het is werkelijk een droevig gezicht al die mensen die nu op het laatste moment moeten evacueren. Die nu nog have en goed in de steek moeten laten om elders een onderdak te zoeken”, noteerde F.F. Klein-Schiphorst in zijn dagboek. Hij was ooggetuige van een grootscheepse evacuatie van Haarlemse burgers die plaatsvond op last van de Duitse bezetters. Op 19 september 1944 was bekendgemaakt dat alle bewoners hun huis moesten verlaten die woonden in Haarlem ten noorden van de Jan Gijzenvaart, ten westen van de Delft, ten noorden van het IJsclubterrein, in de Van Riebeecklaan en omgeving en ten slotte in het Ramplaankwartier. Sinds 17 september waren geallieerde luchtlandingstroepen bij Arnhem in een slag verwikkeld met de Duitsers. Zij poogden daar de brug over de Rijn te veroveren en zo de bevrijding van noordelijk Nederland mogelijk te maken. Die poging zou uiteindelijk mislukken, maar het niet-bevrijde gedeelte van Nederland werd wel in staat van verdediging gebracht. Dat hield in dat burgers sommige gebieden dienden te verlaten.
In de voorbije vijfhonderd jaar heeft Haarlem twee keer zwaar geleden onder een vijandelijke bezetting. In de zestiende eeuw veroverden de Spanjaarden de stad en tussen mei 1940 en mei 1945 heerste de Duitse bezetter. Aan die tragische perioden zijn de namen verbonden van twee vrouwen die zich tegen de vijand verzetten: Kenau Simons en Hannie Schaft. Sinds 3 mei 1982 zijn deze namen in Haarlem op symbolische wijze met elkaar verbonden. Toen onthulde prinses Juliana het standbeeld van Hannie Schaft. Het staat in het Kenaupark.
