2 min

De taken van een ‘kastelein’

Hendriks kocht zelf veel tekeningen en prenten voor het museum, zowel op Nederlandse veilingen als direct van kunstenaars. Behalve advies geven en objecten kopen moest Hendriks ook de collectie verzorgen, opzetten (vastzetten op kartons voor tekeningenalbums) en, waar nodig, restaureren.

Portret van Wybrand Hendriks en zijn vrouw Agatha Ketel, door Wybrand Hendriks, ca. 1800. Olieverf op paneel; 35,4 x 49 cm. Beeld: Teylers Museum.

Groepsportret van Directeuren van Teylers Stichting met hun secretaris, door Wybrand Hendriks, 1786. Olieverf op doek; 258 x 311 cm. Beeld: Teylers Museum.

Sommige van Hendriks’ eigen schilderijen, bijvoorbeeld De Ovale Zaal en Binnenplaats van het Fundatiehuis (beide collectie Teylers Museum), lijken te zijn gemaakt met optische hulpmiddelen, zoals een groothoeklens en bolle spiegels. Waarschijnlijk heeft Hendriks geprofiteerd van de kennis van Martinus van Marum, Teylers eerste museumdirecteur en een vooraanstaand wetenschapper. Voor Van Marum maakte hij ook wel tekeningen van wetenschappelijke instrumenten, zoals de grote elektriseermachine, en van de fossiele Mosasaurus.

Interieur van de Ovale Zaal, door Wybrand Hendriks, ca. 1800-1820. In de door Leendert Viervant ontworpen zaal is de beroemde elektriseermachine van Martinus van Marum prominent aanwezig. Hij is hier in ingeklapte staat (verpakt in een houten kist) weergegeven. In 1885 is de elektriseermachine verhuisd van de Ovale Zaal naar het zogenaamde ‘Nieuwe Museum’. Olieverf op paneel; circa 1800-1820; 48 x 62 cm. Beeld: Teylers Museum.

Maatschappelijk betrokken

Maar Hendriks was niet alleen conservator en kastelein bij Teylers. Hij was onder meer ook regent (bestuurder) van het Gasthuis, lid van de volksclub die de Bataafse Omwenteling ondersteunde en lid van het Haarlemse stadsbestuur. Uit deze nevenfuncties blijkt wel dat de man maatschappelijk betrokken was en over bestuurlijke gaven beschikte. Na 35 jaar trouwe dienst verhuisde Hendriks in 1819 van het Fundatiehuis naar een pand aan de Oude Gracht in Haarlem. Daar stierf hij in 1831 –zo blijkt uit zijn nalatenschap- als een redelijk welgesteld man.

De Binnenplaats van Teylers Fundatiehuis te Haarlem, door Wybrand Hendriks. Achter Teylers Fundatiehuis is nog net een stuk van het dak van de Ovale Zaal te zien met daarop de sterrenwacht. Enkele mensen staan bij de reling en genieten van het uitzicht. Olieverf op paneel; 51,5 x 43,5 cm. Beeld: Teylers Museum.

Publicatiedatum: 10/06/2011