Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie

Haarlem

Een kanarie uit de Gierstraat Herbergen in de Haarlemmerhout De Haarlemmerhout: van wildernis tot wandelpark Bijzondere foto’s van Haarlem in de oorlog De onbezongen heldin van de Bataafse Revolutie: Wilhelmina van Pruisen Stichting Historisch Schoten: Van boerenoord tot Haarlem-Noord 8x yoga in Noord-Hollandse monumenten De vier seizoenen volgens Maarten van Heemskerck Gevelstenenboek bundelt boeiende verhalen over Haarlem Met de Blauwe Tram naar zee De vrouw achter Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) Expositie over ‘umheimliche’ bunkers in Kennemerduinen Vrouwen in Verzet: Hendriek Breukelaar-Verburg Het Topstuk van Arthur van Dijk: ‘Zonder verleden geen toekomst’ De vulpen, een allesbehalve inktzwarte geschiedenis Zoetje Gerbrants: portret van een vergeten literaire heldin Koninginnedag: van gondeltocht tot ballonvaart De Haarlemse klopjes: borduren en bidden Frits van Eeden, de wandelende museumdirecteur Kent u deze oude kersttradities nog? Royals in de schoolbanken: hoe een Javaanse kroonprins op het lyceum in Haarlem belandde Kabaal in de kathedraal: dit zagen, roken en hoorden middeleeuwse kerkgangers De lotgevallen van de christelijke school voor de werkende stand in de Barteljorisstraat Portret Paviljoen Welgelegen terug naar Paviljoen Welgelegen Herrie maken en uitslapers plagen Bevrijdingspop door de ogen van Fotopersbureau De Boer Schrijven voor Oneindig Noord-Holland: Arnoud van Soest vertelt Vrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers Museum Johan, Volkje en de kinderen: hoofden op historische huizen Weesjongens als kind van de rekening Bier en baardmankruiken Haarlem heeft méér te bieden dan alleen hofjes Tesselschade kijkt al 150 jaar om naar de ander Misdadigers in Holland: deze straffen kreeg je in de zeventiende eeuw Molentaal: wat de stand van de wieken ons vertellen De eerste trein van Nederland Aan tafel in Huis Barnaart Atlantische slavernij in beeld Eerste maand als directeur van het Noord-Hollands Archief: “Ik moet mijzelf af en toe nog even knijpen” Zo kwam Haarlem op het Monopolybord terecht De Opstand in 1572 Heksen en toverij Bijzondere (bij)namen: Kennemerland en IJmond Godfried Bomans: een heer uit Haarlem Wie was de oudste Haarlemmer? Let it snow! Winterse taferelen uit de Provinciale Atlas Pieter Teylers Huis is enorme aanwinst voor zijn museum Acrobaat en goochelaar Alice bleef haar publiek verrassen De Hollandiabron: Spa in de polder In bed met Lodewijk Napoleon Kunstige klanken: kamermuziek op Paviljoen Welgelegen De Groene man Pelgrimstocht naar Spanje begint in de Hagestraat 'Heren, zit toch niet eeuwig aan je sigaar te lurken' Het Hofje van Staats en de Haarlemse textielindustrie Teylers Museum is nu een kleurrijke vogelvolière De coureur die de weg (on)veilig maakte Het Noord-Hollandse landschap in beeld Stemmig in het zwart: Rouwkleding in Noord-Holland Siervuurwerk was altijd een grote bron van vermaak 775 jaar Haarlem in Teylers Museum Haring als hoofdmoot Bij De Zijlpoort vertrokken de trekschuiten naar Leiden Haarlemmerhout was plek met heilzaam bronwater Of je worst lust 'De ervaring van de geschiedenis oproepen is een uitdaging' De corona-app van de zeventiende eeuw De 10 best gelezen verhalen van Oneindig Noord-Holland De archivaresse van Haarlem Noord-Hollandse archieven werken aan corona-archief Dino’s: van koeien uit het Krijt tot razendsnelle monsters Collectie Joh. Enschedé: 'De aandacht die het verdient' Een podium voor lokale geschiedenis Stemt vrij: de Boerenpartij Met Jan Feith aan zee (1933) Met Jan Feith door de Kennemerduinen (1933) De Oerkap: Haarlemse hotspot in oude fabriek Digitale kaart Oer-IJ ontsluit een verborgen landschap Het Dolhuys in vogelvlucht Bewaard Verhaal: foto opening grafkelder Historie, kunst én politiek in Welgelegen Hope en Welgelegen Teylers toont monsters die wél en niet bestaan Het puffende treintje uit Hoofddorp Schaatser Klaas Pander niet meer vergeten Bakenesserkerk krijgt tweede leven Jong in het gewapend verzet Teylers presenteert de ‘galante zwier’ van Watteau De vertrouwde receptuur van A. J. van der Pigge Molen De Adriaan Fotoburo De Boer Achter slot en grendel in het Haarlems verzet Haarlemse sportpionier begint voetbalclub Kenau Vijf verdwenen gebouwen in Haarlem Van Marskramer tot Muisklik: 800 jaar winkelen in Haarlem Haarlemse bijnamen: muggenzifters of Malle Babbe Teylers Museum belicht luchtballon van alle kanten Waar komt de naam Haarlem vandaan? De kogel is door de kerk Drie tentoonstellingen zetten ‘onbekende meester’ in het zonnetje Lourens Jansz. Coster: een omstreden figuur op de Grote Markt Zo ging Haarlem gekleed, van korset tot minirok Buitengewoon monument aan de Leidsevaart "Kijk dat keiharde zwarte ijs nou toch eens!" Overwinteren in het pakijs en andere ‘ijspret’ in het Teylers Jan Jacob Spohlers ijsvermaak De toren van het stadhuis De Stadhuistoren van Haarlem De kogel is door de (Sint Bavo)kerk Adriaen van Ostade (1610-1685) Philips Wouwerman (1619-1668) William Merritt Chase Pieter Frederick van Os Judith Leyster (1609-1660) Anthony Fokker Haarlemmerolieflesjes De Romantiek van Frederik Marinus Kruseman Anton Mauve Prominente bespelers van het Müllerorgel Stadsorganist: een typisch Nederlands beroep Het Müllerorgel in de Grote of Sint Bavokerk te Haarlem Dominee Jeronimo de Vries Keizerlijk bezoek aan Teylers Museum Hofleverancier Jan Monnikendam: feestartikelenmagazijn in Haarlem Hofleverancier: Faber Schoenen Station Haarlem: de eerste spoorlijn van Nederland Sint Bavokerk: borstbeeld van de koning-koopman Ripperda Kazerne: de verdediging van het Koninkrijk Paviljoen Welgelegen: zetel van kunst, koninklijke macht en provinciaal bestuur Kenaupark: monument voor vrouwelijk symbool van verzet Grote Markt: Oranjegezinden nu en patriotten toen Joh. Enschede: huisdrukker van de staat Frans Hals op de Grote Houtbrug Sint Jorisschutterij: een schilder met een musket Het voormalig tuchthuis in Haarlem Cluveniersdoelen Huis van Isabella Coymans en Stephanus Geraerdts Grote of Sint Bavokerk - Graf van Frans Hals Rederijkerskamer De Wijngaardranken De Waalse Kerk - het graf van Dirck Hals Woonhuis van Isaac Massa Het beeldje van Malle Babbe Het Prinsenhof in Haarlem Stadhuis van Haarlem Eerste huis van Frans Hals Huis van Michiel de Wael Voormalig St. Elisabeth Gasthuis Frans Hals Museum in voormalig Oudemannenhuis Vooroorlogse huizenjacht Proef! Eten en drinken in het Teylers Museum Jopen Bier doet oude tijden herleven Haarlemmertrekvaart Vlietzorg Buitenrust Eindenhout Duinvliet Paviljoen Welgelegen Buitenplaats Vredenhof Spaer en Hout Uit den Bosch Zomerlust Een kijkje achter de schermen bij het Noord-Hollands Archief Anno 1689 : Vuursteken in Haarlem voor stadhouder Willem III Het Frans Hals Museum dankt zijn ontstaan aan een rederijkersfeest Een kopje ‘mevrouw Blom’ Hannie Schaft: het meisje met het rode haar Haarlem ontvangt keizer Napoleon Het Hoornse Taartarrest: de Banketbakkerij Het Hodshonhuis: Jonge erfgename bouwt stadspaleisje Huis Barnaart: parel uit de Franse tijd Paviljoen Welgelegen ontvangt keizer en keizerin Keizerin beluistert orgelconcert in Haarlem Napoleon bezoekt Teylers Museum Scholing voor ‘een volk van metselaars en timmerlieden’ Wees nuttig: Napoleon in Teylers Museum ‘Spaanse Brabanders’ maakten Haarlemse Gouden Eeuw Anthony Fokker met zijn zelfgebouwde vliegtuigje De Spin een spectaculaire vlucht boven zijn woonplaats Haarlem.">Anthony Fokker draaide rondjes om de Bavo Centraal Station te Haarlem De Groote Braak, een litteken van water Een bezoek aan Teylers Museum Teylers Museum en de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen Kunst stimuleren: Teylers Stichting Boudewijn de Groot: Haarlems troubadour De Velserdijk Een 'ongemeen groote' elektriseermachine Wybrand Hendriks (1744-1831) De inrichting van de Ovale Zaal van Teylers Museum Prijsvragen van wetenschappelijke genootschappen De wil van Pieter Teyler Zorg voor het Blokshofje Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) Koe gesloken, doop geweigerd Mevrouw Jut in ‘De Liefde’ Oom Gips en de uitvinding van het gipsverband De familie Zocher: voor uw park- en tuinontwerpen Haarlemse Kenau stond haar mannetje Provinciale Staten: van ridders te paard tot democratisch gekozen bestuurders Het volkslied van de provincie Noord-Holland Frans konijn kiest provinciehuis Provinciale Atlas: 100.000 beelden van Noord-Holland Verzetslieden voor vuurpeloton Feestvierende mensen bij bevrijding Haarlem Graf van zeven meisjes Houtkap in de Hongerwinter Hongertocht in de winter van 1944-1945 Haarlemse dwangarbeiders in Duitsland Trein met Rotterdamse dwangarbeiders op station van Haarlem Het lijk van Fake Krist op de Westergracht Schuilkerk werd centrum van Haarlems verzet Het Huis met de Beelden Evacués op de Rijksstraatweg bij Haarlem september 1944 Monument voor Hannie Schaft in het Kenaupark Het Corrie ten Boom Museum in Haarlem Verwoestingen in de Amsterdamse Buurt in Haarlem Jan Kievit: Haarlemmer ter dood veroordeeld Aangetreden Jeugdstorm op de Gedempte Oude Gracht Een sigarenwinkel aan de Oostvest en het Englandspiel De aanslag op het Prinsen Bolwerk De ondergrondse pers in Haarlem 1940-1945 Illegale Haarlemse bladen tijdens de bezetting Machinefabriek Figee en de Februaristaking Onderduiken in Haarlem Haarlemse joden naar Kamp Westerbork S.L.A. Plekker: NSB-burgemeester van Haarlem en de jodenvervolging Marcherende WA-mannen Brood op de bon Duitse militairen voor het stadhuis van Haarlem Kroniek van bezet Haarlem: de meidagen Bier en water Het Spaarne Haarlem mobiliseert Met de Blauwe Tram naar Zandvoort Jos de Klerk, een Belgische vluchteling in Haarlem Belgische vluchtelingen aan de Leidsevaart te Haarlem Instituut Pollatz in Haarlem Mariastichting (Haarlem) Krelage's Bloemhof Turkse Moskee in Haarlem Cajanus in het Proveniershuis De Lutherse Kerk in Haarlem Grand Café Brinkmann: ondergang van een imperium Müllerorgel: Duits orgelspel in Haarlemse St. Bavokerk De eerste Turkse gastarbeiders bij Droste Waalse Kerk in Haarlem: waar vluchtelingen terecht konden Casa Nostra: een stukje Italië in Haarlem Sporthelden uit Kennemerland

Rederijkerskamer De Wijngaardranken

Frans Hals werd in 1616 lid van de rederijkerskamer ‘De Wijngaardranken’, gezeteld achter de Sint Bavo aan het Klokhuisplein. Rederijkers waren amateur-dichters en voordrachtkunstenaars die bij elkaar kwamen om gedichten, verhalen en toneelstukken voor te dragen. Rederijkamers ontstonden tijdens de late Middeleeuwen in Vlaanderen. Onder invloed van de vele Vlaamse immigranten die aan het eind van de 16de eeuw naar de Noordelijke Nederlanden waren gevlucht, schoten rederijkamers als paddenstoelen uit de grond in de Hollandse steden. 

> Book 1 min

De Waalse Kerk – het graf van Dirck Hals

De Waalse Kerk aan het Begijnhof is de oudste kerk van Haarlem. De monumentale kerk stamt uit de 15de eeuw en is oorspronkelijk gebouwd als godshuis voor de katholieke Begijnen. Nadat de Spanjaarden uit Haarlem waren verdwenen confisqueerde het nieuwe protestante stadsbestuur alle katholieke kerken en kloosters. De oude Begijnenkerk werd deels in gebruik gegeven aan de talloze protestanten immigranten uit het katholieke Vlaanderen en Wallonië. Dirck Hals, de jongere broer van Frans, en eveneens schilder, was het eerste kind uit het gezin Hals dat in Haarlem geboren werd. Dirck ligt begraven in de Waalse Kerk.

> Book 2 min

Woonhuis van Isaac Massa

Hier woonde Isaac Massa, koopman, historicus en topograaf. Hij is meer dan eens door Hals geschilderd. De familie Massa was oorspronkelijk net als de familie Hals, afkomstig uit Antwerpen. Maar Isaac is geboren en getogen in Haarlem. Hij werd in 1586 gedoopt in de Sint Bavo, en is in 1643 daar begraven. Isaac reisde als 13 jarige jongen met zijn leermeester en werkgever naar Rusland. Hij leerde Russische spreken, iets wat hem later van pas kwam bij zijn vele Russische handelsreizen en diplomatieke missies. Ook onderhield hij contacten met Zweden; hij kreeg van de Zweedse koning zelfs een adellijke titel. Het woonhuis van Isaac Massa stond  bekend als “In den Moscoviter”. Een gevelsteen boven de winkelpui herinnert nog aan de beroemde naamgever van het pand. 

> Book 1 min

Het beeldje van Malle Babbe

In de Barteljorisstraat staat halverwege aan de linkerkant een beeldje dat ‘Malle Babbe’ voorstelt. Het beeldje is geïnspireerd op één van Frans Hals’ beroemdste werken: het schilderij van ‘Malle Babbe’, in die tijd een bekende losbandige meid in Haarlem. Het bronzen beeld van Malle Babbe werd in 1978 gemaakt door Kees Verkade. Haarlem is de geboorteplaats van deze bekende Nederlandse beeldhouwer. 

> Book 3 min

Het Prinsenhof in Haarlem

De westvleugel van het stadhuis werd rond 1590 verbouwd tot logement voor de stadhouder en staat sindsdien bekend als het Prinsenhof. De vleugel behoorde oorspronkelijk tot het voormalige Predikherenklooster, het klooster van de Dominicanen, dat achter het stadhuis lag. In het Prinsenhof kregen schilderijen die na de reformatie eigendom waren geworden van de stad Haarlem een plaats. Zo hingen hier de zijluiken van het Drapeniersaltaar, die afkomstig waren uit de Grote of Sint Bavokerk, en geschilderd waren door Maerten van Heemskerck.

> Book 2 min

Stadhuis van Haarlem

Haarlem was in de 17de eeuw echt een kunststad, met belangrijke en invloedrijke schilders. Veel van deze beroemde schilders kwamen uit Vlaanderen. Ook Frans Hals, Haarlems’ beroemdste schilder uit de Gouden Eeuw, was op jonge leeftijd met zijn familie vanuit Antwerpen naar Haarlem gekomen. Daarnaast vonden veel Vlamingen emplooi in de textiel. Zij vonden in Haarlem een goede voedingsbodem, want vanaf de middeleeuwen was hier ook al een bloeiende textielindustrie. Zowel de linnen- als de wolnijverheid kregen door hun komst een extra impuls.

> Book 2 min

Eerste huis van Frans Hals

Uit oude archiefstukken zijn diverse woonadressen van Frans Hals bekend. Aan het begin van zijn carrière woonde hij hier, in de Peuzelaarssteeg. Het adres staat genoemd op de aankondiging van zijn ondertrouw, met Liesbeth Reyniers op 15 januari 1617: Frans Hals, weduwnaer van Antwerpen, woonende in de Peuselaersteege met Lysbeth Reyniers van Haerlem, woonende in de Smeestraet’. Uit andere archiefbronnen blijkt dat Frans Hals later woonde aan het Groot Heiligland (maart 1636), in de Lange Begijnestraat (mei 1640), in de Kleine Houtstraat (september 1642), aan de Oude Gracht (november 1643 en 1650) en in de Ridderstraat (januari 1654).

> Book 1 min

Huis van Michiel de Wael

In dit hoekhuis woonde Michiel de Wael (1596-1659). Hij was een rijke bierbrouwer en eigenaar van twee bierbrouwerijen, De Son en ’t Roode Hart. Hij was ook commissaris van de Kleine Bank van Justitie en bekleedde tussen 1625 en 1657 diverse officiersfuncties in de Haarlemse schutterijen. Bierbrouwers behoorden tot de machtigste burgers van de stad. Veel bierbrouwers hadden functies in het stadsbestuur, of officiersfuncties in de schutterijen. Van de 10 officieren met wie Michiel de Wael in 1627 door Frans Hals werd geportretteerd, waren er maar liefst zes bierbrouwer!

> Book 2 min

Voormalig St. Elisabeth Gasthuis

Op nummer 47 staat de poort van het voormalige Sint Elisabeths Gasthuis. Op de steen boven de deur is te zien hoe een zieke wordt vervoerd in een grote draagmand. Het St-Elisabeth Gasthuis was het ziekenhuis voor de armen. De rijke bovenlaag werd thuis verpleegd.

> Book 2 min

Frans Hals Museum in voormalig Oudemannenhuis

Het gebouw waarin het Frans Hals Museum is gevestigd heeft al een lange geschiedenis. Het werd gebouwd als Oudemannenhuis, een tehuis waar mannen van boven de 60 hun laatste dagen konden slijten.

> Book 2 min

Vooroorlogse huizenjacht

Staan er tegenwoordig talloze huizen in Haarlem te koop, in het laatste jaar voor de oorlog stonden er wel ca. 2000 woningen te huur. Aangezien mijn ouders in april 1939 zouden trouwen, waren zij in de maanden ervoor op zoek naar een betaalbare huurwoning. In Haarlem, omdat mijn vader daar woonde (nog thuis) en er zijn werk had, bij het Haarlems Dagblad, dat toen nog gevestigd was in de Grote Houtstraat.

> Book 2 min

Proef! Eten en drinken in het Teylers Museum

Ieder jaar wordt op 25 maart, de geboortedag van Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778), een bijzondere avond georganiseerd in Teylers Museum. Net als in de tijd van Pieter Teyler mag dan een select gezelschap genodigden genieten van een speciaal voor hen samengestelde kunstbeschouwing. Aan de hand van een specifiek thema worden de mooiste tekeningen uit de collectie van Teylers Museum getoond. In 2011 was het thema ‘eten en drinken’.

> Book 2 min

Jopen Bier doet oude tijden herleven

Het zal voor de liefhebber van religieus erfgoed een beetje verwonderlijk zijn: in een voormalig godshuis in het centrum van Haarlem is een volledig operationele bierbrouwerij gevestigd. In de Jopenkerk, sinds 2010 de thuisbasis van het Jopen Bier, kunnen de gasten het brouwproces nauwgezet volgen.

> Book 3 min

Haarlemmertrekvaart

Het is nu groot nieuws wanneer een planbureau becijferd dat de helft van de Nederlanders in een stedelijke omgeving woont. Maar in de zeventiende eeuw was dat ook zo! Het inwonertal van Amsterdam verdubbelde zelfs bijna tussen 1622 en 1660, van 105.000 inwoners naar 200.000. Tussen de steden was sprake van een enorme hoeveelheid goederen- en personenvervoer en er was voortdurend behoefte aan verbetering van de verbinding tussen de steden.

> Book 2 min

Vlietzorg

Ingeklemd tussen het Spaarne, de Buitenrustlaan en nieuwe bebouwing ligt de buitenplaats Vlietzorg. Van deze buitenplaats zijn het huis en het koetshuis of bollenschuur (gezien vanaf de straat, rechts van het huis gelegen) overgebleven. De tuinen die reikten tot Welgelegen zijn nu volgebouwd met woningen.

> Book 2 min

Buitenrust

In 1727 koopt de Lakenkoopman Jan Hooft het terrein dat bij een boedelscheiding wordt omschreven als tuin ‘met opstal, getimmerte, bepotinge en beplantinge’. In 1777 koopt Jan Ananias Willink de buitenplaats. In de koopakte wordt gesproken over de naam ‘Buitenrust’.

> Book 2 min

Eindenhout

Grenzend aan de zuidwesthoek van de Haarlemmerhout in Haarlem ligt het huis Eindenhout. Dankzij haar prominente ligging is dit bij velen een bekend huis. Het huis en een stuk van de tuin is particulier bezit. De rest van de 4,5 hectare grote buitenplaats is sinds 1962 eigendom van de gemeente Haarlem. Het huis is rijksmonument. Het park is deels toegankelijk en deels vogelreservaat. De buitenplaats kent een lange geschiedenis.

> Book 4 min

Duinvliet

Duinvliet: ooit een buitenplaats en nu resten alleen nog de Duinvlietsweg, een rijksmonumentaal toegangshek en enkele bijgebouwen. Duinvliet is een van de buitenplaatsen die de tand des tijds niet heeft doorstaan.

> Book 1 min

Paviljoen Welgelegen

Het huidige rijksmonumentale provinciehuis van Noord-Holland ligt ingebouwd tussen kantoorgebouwen en woningen, met aan de achterzijde stadspark de Haarlemmer Hout. Eens heette dit Paviljoen Welgelegen en was gebouwd in opdracht van de bankier Henry Hope.

> Book 3 min

Buitenplaats Vredenhof

Vredenhof is met zijn erker boven de stoep waarschijnlijk één van de meest herkenbare buitenhuizen aan de Wagenweg. Het buitenhuis is gelegen naast de buitenplaats Eindenhout en tegenover buitenplaats Uit den Bosch. De omgeving van Vredenhof is buiten de verkeersdrukte op de Wagenweg niet veel veranderd in de loop van de geschiedenis.

> Book 2 min