Noord-Holland kent een schat aan industrieel erfgoed. Oneindig Noord-Holland bundelt de verhalen over de historie van fabrieken, scheepsbouw, gemalen, bedrijven en hun personeel – met een nadruk op het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek.
Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie.
>De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.
>Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen; 60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.
>Anthony Fokker werd op 6 april 1890 op Java werd geboren, als zoon van een koffieplanter. Vier jaar later verhuisde hij met zijn familie naar Haarlem. Zijn schooltijd bracht hij echter in Duitsland door, waar hij in 1910 zijn eerste propellorvliegtuigje bouwde, De Spin. Op 31 augustus 1911 maakt hij er een rondje mee boven de Grote Markt van Haarlem.
>De loods gaat op zee aan boord. Bij stormachtig weer wordt hij met een helikopter aan boord gebracht, maar meestal brengt de 'loodstender' (loodsboot) hem. Via de 2 ½ mijl lange pier begeleidt hij het schip naar de sluis. Vervolgens gaat de tocht door het Noordzeekanaal naar de havens van IJmuiden, Beverwijk, Zaandam of Amsterdam. 80% van de schepen zijn tankers, die vaak benzine vervoeren, die vervolgens door Amsterdamse havenbedrijven aan de wensen van de klant wordt aangepast.
>De Lassiefabriek is 123 jaar oud. In 1893 gingen de eerste palen de grond in voor wat aanvankelijk de eerste stoomgortpellerij van de Zaanstreek was. Al vrij snel werd er ook rijst gepeld en naast Lassie verrezen er meer rijstpellerijen aan de Zaan, zoals Batavia, Hollandia en Saigon. In die tijd werd de prijs van rijst op de wereldmarkt in de Zaanstreek bepaald, vertelt Robert Kop, productieleider bij Lassie. De pellerijen vestigden zich aan de Zaan, omdat ze op die manier goed door schepen bevoorraad konden worden.
>Achter de naam Tata Steel zit het voormalige staalconcern Hoogovens, dat al bijna een eeuw in IJmuiden is gevestigd. In de loop der jaren drukte het bedrijf zijn stempel op de omgeving, maar gaf het ook wat terug aan de omwonenden: werkgelegenheid, scholing en een wereldberoemd schaaktoernooi.
>De Westergasfabriek is een begrip in Amsterdam: het terrein is een bruisende plek voor festivals, creatieve ondernemers en andere initiatieven. De geschiedenis van het terrein is bij velen echter iets minder bekend. En wist je bijvoorbeeld dat er tegelijk met de Wester- ook een Oostergasfabriek werd gebouwd?
>Toen het Noordzeekanaal werd gegraven werden er meteen plannen gemaakt voor een sluis bij het toen nog niet bestaande IJmuiden. Door de groei van de schepen bleek de sluis al snel te klein en een nieuwe grotere sluis volgde. Dit herhaalde zich tot op de dag van vandaag enkele keren waardoor er een waar sluizencomplex is ontstaan. Hieronder zijn de sluizen beschreven, van klein naar steeds groter.
>Amsterdam en omstreken heeft van oudsher een prominente positie in de cacao-industrie. De cacaohaven van Amsterdam is veruit de grootste ter wereld. Jaarlijks komt ongeveer een vijfde van de mondiale oogst, ruim 600.000 ton cacaobonen, via Amsterdam Europa binnen. Deze bonen worden vervolgens verwerkt door de vele ondernemingen van voedingsmiddelengiganten die in Wormer en Zaandam zijn te vinden. Bekende namen als Van Houten, Verkade en De Zaan vinden hun oorsprong in deze regio.
>Puddingfabriek 'De Bij' werd vier jaar na de N.V. Stijfselfabriek 'De Bijenkorf' door Honig opgericht voor het maken van maïsstijfsel en later pudding. Tegenwoordig is de voormalige Honigfabriek een beeldbepalend industrieel gebouw aan de Zaan. Sinds 2011 heeft 'studio puddingfabriek' zich in het fabrieksgebouw gevestigd.
>Ooit voorzien van duizenden draaiende molens, om vervolgens over te gaan op fabrieken aangedreven door stoom en pakhuizen. De Zaanstreek is het oudste industrielandschap van Europa.
>Ruim negen op de tien Nederlanders hebben een product van Honig in huis. Maar wat velen niet weten is dat het bedrijf ooit begonnen is in Koog aan de Zaan met een houten stijfselfabriekje de Bijenkorf. Hoewel anders doet vermoeden, heeft deze Bijenkorf niet van doen met het modeconcern, maar des te meer met de grote voedselproducent. Hoe ontwikkelde dit bedrijf zich en hoe boekte het zoveel succes?
>De rijstpellerij was vanaf midden 19de tot begin 20ste eeuw een belangrijke industriële tak in de Zaanstreek. In 1852 berichtte de gemeente Zaandam dat er een door stoom aangedreven rijspellerij in aanbouw was, naar ontwerp van architect Ludovicus Johannes Immink (1822-1869). Deze eerste stoomrijstpellerij was van het bedrijf D. van Voorst & Zoon in Zaandam en speelde een belangrijke rol in de rijstindustrie van de Zaanstreek.
>De Zaanstreek kan worden beschouwd als een van de oudste industrielandschappen van ons land. De molenindustrie was al in 1600 in volle gang. De industrialisering en de komst van de stoommachine zorgde voor veel verandering. Betekende dit het einde voor de windmolen?
>Na de opening van het Noordzeekanaal ontstond aan de kust al snel een havenplaats. Het was een initiatief van vissers die het kanaal gebruikten om aan te meren, dat leidde tot de aanleg van een haven. De oprichting van de Rijksvisafslag maakte van IJmuiden een vissersplaats van nationaal belang.
>Op de Kalverringdijk 29 in Zaandam staat de ruim vier eeuwen oude verfmolen 'De Kat'. Het uit twee zeventiende-eeuwse molens opgebouwde monument heeft zich gespecialiseerd in het maken van pigmenten voor verf. Er worden nog steeds verfstoffen gemaakt in de molen. En dat maakt De Kat de enige werkende verfmolen in de hele wereld.
>Het beroep van secretaresse werd vaak weggezet als 'eenvoudig tikstertje' of schoonheidskoningin. Onterecht, vond Adolf Adriaan Schoevers. Hij richtte in 1913 zijn huiskamerinstituut aan de Reguliersgracht in Amsterdam op dat zich later ontwikkelde tot de fameuze secretaresseopleiding aan de Van Baerlestraat in Amsterdam-Zuid. Hier leerden vele secretaresses in spé blind en foutloos typen met tien vingers, steno, handelsrekenen, boekhouden en negen verschillende talen spreken en schrijven. Dat secretaresses nog altijd een belangrijke rol spelen in tal van organisaties, bewijzen de volgende 5 punten.
>Op 15 februari 1864 tekende Gerard Heineken voor de overname van stoombrouwerij de Hooiberg in Amsterdam en plantte daarmee het eerste zaadje voor het grootse biermerk Heineken. De oprichter van Heineken en Co was een vooruitstrevend zakenman die met zijn bedrijf grote veranderingen doormaakte. Lange tijd leek zijn bestaan te zijn vergeten, maar de biografie 'Gerard Heineken. De man, de stad en het bier', geschreven door Annejet van der Zijl in 2014, bracht hier verandering in.
>'Kan het niet zo, heren?' opperde koning Willem I in 1816 tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok de koning een streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. 'Onbegonnen werk en veel te duur', stelden zijn ministers.
>