Noord-Holland kent een schat aan industrieel erfgoed. Oneindig Noord-Holland bundelt de verhalen over de historie van fabrieken, scheepsbouw, gemalen, bedrijven en hun personeel – met een nadruk op het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek.
Al bijna 150 jaar geleden werd ‘Holland op z’n Smalst’ doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.
>
4 min
De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.
> 4 min
Aan het eind van de negentiende eeuw loopt de vraag naar lijnolie en zeildoek sterk terug. De opmars van petroleum als brandstof en de opkomst van stoomschepen vormen een gevaar voor het voortbestaan van de rolrederij voor zeildoek en de lijnoliemolen van de familie Kaars Sijpestein. Een Schotse uitvinding betekent echter de redding voor de familieonderneming. Honderdzestien jaar later verlaten nog dagelijks enorme rollen linoleum de Forbo Flooring fabriek in Assendelft.
> 5 min
Casparus van Houten, oprichter van het bekende cacao en chocolade merk, introduceerde in 1828 de zogenaamde ‘Hollandse methode’. Een uitvinding die het mogelijk maakte makkelijk oplosbare cacaopoeder te produceren zoals we die vandaag de dag kennen. Samen met zijn zoon Coenraad van Houten, zorgde Casparus voor een omwenteling in de chocoladewereld. Het begon bij een kleine chocolade fabriek in het Amsterdam van 1815.
> 3 min
Staalfabrikant Tata Steel (Hoogovens) is niet zo maar te bezoeken. Te heet, te gevaarlijk. Maar wie iets over het maken van staal wil weten, kan zijn hart ophalen in het Hoogovensmuseum in IJmuiden.
> 4 min
Meestal geven de gidsen van de Heineken Experience hun rondleidingen in het Engels. Zaterdag 4 juli vonden er in het kader van het Festival Industrie Cultuur echter (gratis) rondleidingen in het Nederlands plaats, waarbij de geschiedenis van de Amsterdamse bierbrouwerij centraal stond.
> 4 min
Midden in het havengebied van Amsterdam op de kruising van de Zaan en het Noordzeekanaal, ligt een afgesloten enclave van ongeveer veertig hectare met een bijzondere geschiedenis. Dit zogenoemde Hembrugterrein was ooit het epicentrum van de Nederlandse wapenindustrie.
> 6 min
De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.
> 5 min
Pieter Smidt van Gelder heeft al een papierfabriek in Wormer (1783) als het hem lukt om rotatiepapier voor kranten te maken. Het water in de Zaanstreek is echter niet goed genoeg, zodat hij in 1895 in Velsen, aan de noordzijde van het dan nog maar net gegraven Noordzeekanaal, een terrein koopt. Hij laat er een fabriek bouwen; 60 personeelsleden van de fabriek in Wormer verhuizen met hem mee. In de directe omgeving bouwt hij woningen voor hen.
> 4 min
Anthony Fokker werd op 6 april 1890 op Java werd geboren, als zoon van een koffieplanter. Vier jaar later verhuisde hij met zijn familie naar Haarlem. Zijn schooltijd bracht hij echter in Duitsland door, waar hij in 1910 zijn eerste propellorvliegtuigje bouwde, De Spin. Op 31 augustus 1911 maakt hij er een rondje mee boven de Grote Markt van Haarlem.
> 4 min
De loods gaat op zee aan boord. Bij stormachtig weer wordt hij met een helikopter aan boord gebracht, maar meestal brengt de ‘loodstender’ (loodsboot) hem. Via de 2 ½ mijl lange pier begeleidt hij het schip naar de sluis. Vervolgens gaat de tocht door het Noordzeekanaal naar de havens van IJmuiden, Beverwijk, Zaandam of Amsterdam. 80% van de schepen zijn tankers, die vaak benzine vervoeren, die vervolgens door Amsterdamse havenbedrijven aan de wensen van de klant wordt aangepast.
> 5 min
De Lassiefabriek is 123 jaar oud. In 1893 gingen de eerste palen de grond in voor wat aanvankelijk de eerste stoomgortpellerij van de Zaanstreek was. Al vrij snel werd er ook rijst gepeld en naast Lassie verrezen er meer rijstpellerijen aan de Zaan, zoals Batavia, Hollandia en Saigon. In die tijd werd de prijs van rijst op de wereldmarkt in de Zaanstreek bepaald, vertelt Robert Kop, productieleider bij Lassie. De pellerijen vestigden zich aan de Zaan, omdat ze op die manier goed door schepen bevoorraad konden worden.
> 4 min
Achter de naam Tata Steel zit het voormalige staalconcern Hoogovens, dat al bijna een eeuw in IJmuiden is gevestigd. In de loop der jaren drukte het bedrijf zijn stempel op de omgeving, maar gaf het ook wat terug aan de omwonenden: werkgelegenheid, scholing en een wereldberoemd schaaktoernooi.
> 5 min
De Westergasfabriek is een begrip in Amsterdam: het terrein is een bruisende plek voor festivals, creatieve ondernemers en andere initiatieven. De geschiedenis van het terrein is bij velen echter iets minder bekend. En wist je bijvoorbeeld dat er tegelijk met de Wester- ook een Oostergasfabriek werd gebouwd?
> 2 min
Toen het Noordzeekanaal werd gegraven werden er meteen plannen gemaakt voor een sluis bij het toen nog niet bestaande IJmuiden. Door de groei van de schepen bleek de sluis al snel te klein en een nieuwe grotere sluis volgde. Dit herhaalde zich tot op de dag van vandaag enkele keren waardoor er een waar sluizencomplex is ontstaan. Hieronder zijn de sluizen beschreven, van klein naar steeds groter.
> 3 min
Amsterdam en omstreken heeft van oudsher een prominente positie in de cacao-industrie. De cacaohaven van Amsterdam is veruit de grootste ter wereld. Jaarlijks komt ongeveer 14,5 procent van de mondiale oogst via Amsterdam Europa binnen. Deze bonen worden vervolgens verwerkt door de vele ondernemingen van voedingsmiddelengiganten die in Wormer en Zaandam zijn te vinden. Bekende namen als Van Houten, Verkade en De Zaan vinden hun oorsprong in deze regio.
> 3 min
Puddingfabriek ‘De Bij’ werd vier jaar na de N.V. Stijfselfabriek ‘De Bijenkorf’ door Honig opgericht voor het maken van maïsstijfsel en later pudding. Tegenwoordig is de voormalige Honigfabriek een beeldbepalend industrieel gebouw aan de Zaan. Sinds 2011 heeft ‘studio puddingfabriek’ zich in het fabrieksgebouw gevestigd.
> 2 min
Ooit voorzien van duizenden draaiende molens, om vervolgens over te gaan op fabrieken aangedreven door stoom en pakhuizen. De Zaanstreek is het oudste industrielandschap van Europa.
> 2 min
Ruim negen op de tien Nederlanders hebben een product van Honig in huis. Maar wat velen niet weten is dat het bedrijf ooit begonnen is in Koog aan de Zaan met een houten stijfselfabriekje de Bijenkorf. Hoewel anders doet vermoeden, heeft deze Bijenkorf niet van doen met het modeconcern, maar des te meer met de grote voedselproducent. Hoe ontwikkelde dit bedrijf zich en hoe boekte het zoveel succes?
> 2 min
De rijstpellerij was vanaf midden 19de tot begin 20ste eeuw een belangrijke industriële tak in de Zaanstreek. In 1852 berichtte de gemeente Zaandam dat er een door stoom aangedreven rijspellerij in aanbouw was, naar ontwerp van architect Ludovicus Johannes Immink (1822-1869). Deze eerste stoomrijstpellerij was van het bedrijf D. van Voorst & Zoon in Zaandam en speelde een belangrijke rol in de rijstindustrie van de Zaanstreek.
> 2 min