Op 17 september 1896 gaat de Koninklijke Papierfabriek  Van Gelder Zonen van start met het maken van krantenpapier. Een paar jaar later, in 1902, besluit de firma zelf cellulose (grondstof voor papier) te maken, wat tot dan uit Duitsland komt. Dat is nog een heel gedoe, want de Duitse cellulosefabrieken halen hun hout uit Rusland en Scandinavië, dat vervolgens met schepen naar Rotterdam en vandaar met binnenschepen naar Duitsland wordt vervoerd. Dat  kunnen we zelf ook wel, moet Van Gelder hebben gedacht. Tenslotte ligt Velsen gunstig aan het Noordzeekanaal. Blijkbaar draait de fabriek goed, want als op 4 april 1931 een verslaggever van De IJmuider Courant een bezoekje aan de papierfabriek brengt, werken daar al  1100 arbeiders, plus nog eens 115 werknemers  bij ondersteunende afdelingen.

Oh, dat uitzicht

De verslaggever is vooral verrukt over het uitzicht van de 40 meter hoge bleektoren van de cellulosefabriek, vanwaar hij IJmuiden, Velsen en Beverwijk kan zien liggen. ‘Het was verrukkelijk den blik te laten dwalen over de zoo bekende omgeving.’ Het liefst had hij bovenin de toren de nacht doorgebracht, maar als hij weer de lift omlaag heeft genomen, legt hij zijn lezers uit dat er wekelijks wel 3000 karren hout in de enorme kookketels worden gestort om uiteindelijk in een oplossing van zwavelzuur tot cellulose te worden gekookt. Dat koken neemt nog best wat tijd in beslag: 14-20 uur.Nadat de cellulose van ongerechtigheden is ontdaan, gemalen en gebleekt, wordt het vezelmateriaal tussen perswalsen en met stoom verwarmde cilinders geleid, om er als vast en droog papier uit te komen, en vervolgens tot de bekende rollen krantenpapier te worden opgerold. Op dat moment levert Van Gelder zo’n 850.000 kg ‘courantenpapier’ per jaar aan zo goed als alle Nederlandse krantendrukkerijen.

Geplunderd

In de Tweede Wereldoorlog loopt het bedrijf schade op en wordt het zelfs geplunderd. Pas in 1948 komt de aanvoer van grondstoffen weer op gang. Ná de oorlog zal de papierfabriek vooral concurrentie krijgen van cellulosefabrieken in Canada, waar ze over enorme naaldhoutbossen beschikken. Ook moet de papiermaker steeds meer vrachtkosten betalen voor het hout dat uit  Finland en Canada wordt aangevoerd. Waarschijnlijk is dat de reden dat de productie van cellulose in 1958 wordt gestaakt.In 1961 gaat Van Gelder samenwerken met een Amerikaans bedrijf: Crown Zellerbach. Sindsdien gaat de fabriek onder de naam Crown Van Gelder door het leven. Besloten wordt in Velsen een nieuwe papiermachine te bouwen, die voornamelijk ponskaarten gaat maken. Dat is nieuw voor Van Gelder en daarom mogen twaalf medewerkers in het vliegtuig naar het Amerikaanse Seattle stappen – niemand van hen had eerder gevlogen – om in de papierfabriek van Crown Zellerbach een training te volgen. Drie jaar later, op 6 mei 1964, neemt  Prins Bernhard in Velsen de nieuwe papiermachine in gebruik, die zo succesvol is dat – mede door de toenemende vraag naar papierspecialiteiten – in 1972 nog een tweede machine kan worden opgestart.

Doorstart

In 1981 gaan de papiermakers echter failliet, waarbij 540 mensen hun baan verliezen. De productie van krantenpapier wordt overgeheveld naar het voormalige zusterbedrijf in Renkum, dat inmiddels een zelfstandige onderneming is. Op 13 januari 1983 maakt Crown Van Gelder echter een doorstart,  waarbij de papiermachines een grondige opknapbeurt krijgen.Inmiddels werken er in de Eendrachtsstraat 30 in Velsen 280 mensen, die zich vooral bezighouden met het maken van papier voor drie groeimarkten: ‘high speed inkjet printing’, papieren etiketten en op papier gebaseerde verpakkingen. Het bedrijf, dat circa 100 papiersoorten aan zo’n 150 afnemers in de ons omringende landen levert, produceert zo’n 220.000 ton papier per jaar.

Streekgebonden

Crown Van Gelder voelt zich met de streek verbonden. Het bedrijf is actief in het Wijkplatform en sponsort de touringcar van de Vrienden van Velsen-Noord, waarmee ouderen en kinderen dagtochten en reisjes maken. Ook worden sportclubs en verenigingen gesteund, in natura (gratis papier) of met een geldbedrag. Ook geeft CVG voorlichting op scholen over hoe papier wordt gemaakt en kunnen leerlingen een kijkje in de fabriek nemen. Tot slot ondersteunt het bedrijf War Child Nederland.

Wie wil weten hoe Crown Van Gelder tegenwoordig papier maakt, kan op deze website terecht.

Auteur: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 18/05/2015