Eerste chocoladefabriek

De opkomst van cacao- en chocoladebedrijven hing vooral samen met de aanvoer van cacaobonen in de Amsterdamse haven, waarvan de eerste vracht in 1628 aankwam als onderdeel van de door Piet Hein veroverde zilvervloot. Op 2 december 1706 plaatste een zekere Abraham Rodriguez Diaz een advertentie in de Amsterdamsche courant voor zijn ‘socholademakery’. Dit was de oudste bij naam bekende chocolademaker in de hoofdstad, die een soort koeken maakte van cacao, vanille en andere kruiden die voor een chocoladedrank in melk konden worden opgelost. Caspar Flick, uitvinder van het ‘flikje’, begon in 1745 één van de eerste chocoladefabriekjes in de Nes in Amsterdam. Vanaf 1799 werd het bedrijf als ‘Erven Caspar Flick’ voortgezet.

Van Houten, Blooker en Verkade

In de negentiende eeuw komen er meer gevierde merken binnen de cacaoverwerkende industrie in beeld, waarbij Van Houten al één van de vroegste in 1815 door Coenraad Johannes van Houten in Amsterdam werd opgericht. In 1828 werd de cacaopers methode door Van Houten uitgevonden, waarbij het vet van de cacaomassa kon worden gescheiden en er ook cacaopoeder kon worden gemaakt. De broers Johannes en Cornelis Blooker begonnen in 1813 met hun cacaobedrijf in Amsterdam en in 1886 begon Ericus Gerardus Verkade zijn Stoom-, brood- en beschuitfabriek ‘De Ruyter’ in Zaandam. In de loop der tijd is Verkade zich op het maken van chocolade gaan richten.

Bloeiperiode

De tweede helft van de 19de eeuw was een bloeiende periode voor de cacao-industrie in Amsterdam en aan de Zaan. Er werden stoommachines ingezet en grote fabrieken gebouwd. Naast dat cacao een volksdrank werd, was er ook een groeiende vraag naar andere chocoladelekkernijen. De bewerkte cacao wordt ook door de farmaceutische industrie en cosmeticabranche gebruikt. Cacao is namelijk goed bruikbaar als ‘smeermiddel’ in onder andere zetpillen en lippenstift.

Stagnatie

De aanvoer van cacao stagneerde tijdens de Eerste Wereldoorlog en ook tijdens de Tweede Wereldoorlog had de cacao-industrie het bepaald niet makkelijk. De glorie van de vorige eeuw was echter ondanks de concurrentie en dalende koopkracht niet volledig verdwenen. Gedurende deze malaise en in de naoorlogse cacao-industrie bloeide het in 1911 opgerichte ‘Cacao de Zaan’ juist op en het sinds 1928 in Wormer gevestigde ‘Gerkens’ behoord tot één van de grootste cacaoverwerkers van nu.

Latere jaren

In de jaren tachtig en negentig zijn bekende regionale merknamen waaronder Van Houten, Verkade, Cacao de Zaan en Gerkens overgenomen door buitenlandse concerns als ‘United Biscuits’, ‘ADM’, ‘Cargill’ en ‘Barr Callebaut’, die zich ook in de regio hebben gevestigd. Naast al deze cacaoverwerkingsbedrijven zijn er in Amsterdam veel handelshuizen te vinden die gebruikt worden voor de cacao. Daarbij komt ook nog Duyvis’ Machinefabriek, de grootste machinefabriek ter wereld die machines voor de cacaoverwerking produceert. Dit alles versterkt de belangrijke positie die Amsterdam met behulp van Zaandam en Wormer nog steeds heeft in cacaosector.

 

Auteur: Liza Koppenrade

Bronnen

Cargill. (z.d.) Cacao en chocolade.

Dibebo Teksproducties (z.d.)De grootste cacaohaven ter wereld.

History Koog aan de Zaan (z.d.). Hoe komt de Jan Bestevaerstraat aan zijn naam? 

Historische Vereniging Koog Zaandijk. (z.d.). Geschiedenis van Cacao de Zaan tot 1980.

Rijksoverheid (10 juni 2014) Eerlijke prijs voor boeren sleutel naar duurzame chocoladereep.

Schenkel, Mark. (27 februari 2006). Cacaomarkt draait om Amsterdam.

Wisman, Niels, Van Melle, Marius. (Maart 2014). Laatste grote chocoladefabriek sluit poort.

Publicatiedatum: 04/05/2015