Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Werk en industrie

Noord-Holland kent een schat aan industrieel erfgoed. Oneindig Noord-Holland bundelt de verhalen over de historie van fabrieken, scheepsbouw, gemalen, bedrijven en hun personeel – met een nadruk op het Noordzeekanaalgebied en de Zaanstreek.

Verhalen

Amsterdamse witwerkers: de Ikea van de 18e eeuw

In menig Hollands interieur was in de zeventiende en achttiende eeuw een keur aan beschilderd meubilair in gebruik. Van kasten met gedetailleerde Bijbelse voorstellingen tot theeblaadjes met fleurige bloemmotieven, vervaardigd door Amsterdamse witwerkers. De meubels werden gemaakt van betaalbaar naaldhout en waren daarom zeer populair bij een groot deel van de bevolking.

>

De Echte Zaanse Mosterd

Mosterdmolen De Huisman maakt sinds hele lange tijd de echte Zaanse mosterd. De mosterd wordt in emmers met verschillende inhoudsmaten – natuurlijk mét de iconische molen van de Zaanse Schans erop – geleverd aan fabrikanten, horeca en groothandel.

>

I00 jaar IBM in Nederland

ICT-bedrijf International Business Machines (IBM) werd in 1911 in Amerika opgericht en is vanaf 1920 officieel vertegenwoordigd in ons land. Toen verwierf Maurice Boas een agentschap, dat in 1940 omgezet werd in een volle dochteronderneming. In eerste instantie onder de naam Watson Bedrijfsmachine Maatschappij N.V. en na de Tweede Wereldoorlog als Internationale Bedrijfsmachine Maatschappij N.V. Momenteel heet het bedrijf simpelweg IBM Nederland B.V. Het boek '100 jaar IBM in Nederland' geeft, zonder technisch te worden, een mooi overzicht van de ontwikkeling van de ICT: van ponskaart en radiobuis tot USB-stick.

>

Drie families verbonden door graan

Op het Schermereiland kreeg in de zeventiende eeuw de welvaart een voet aan de grond. Het nieuwe boek ‘Koopman in De Rijp’ van Leo den Engelse neemt ons mee in het leven van drie opeenvolgende koopmanfamilies in de Rijp, die door graanhandel en persoonlijke relaties met elkaar verbonden waren. De bedrijvigheid van De Rijp krijgt in zijn boek een gezicht.

>

Melk is goed voor…

Elk, maar ook voor Lutjewinkel. In dit kleine Westfriese dorp met 700 inwoners draait alles om zuivel. Hier is in 1916 de coöperatieve zuivelfabriek West-Friesland opgericht, tegenwoordig een van de drie zuivelfabrieken die Noord-Holland telt. Voor de Tweede Wereldoorlog telde de provincie nog 258 zuivelfabrieken. Wat maakt de 100-jarige zuivelfabriek van Lutjewinkel uniek?

>

Ontploffingsgevaar in kruitfabriek De Oude Molen

In het Amstelveense deel van Ouderkerk, aan de Amsteldijk Zuid, is De Oude Molen een tastbare herinnering aan een ooit levendige bedrijfstak. De watertoren, eigenlijk een blustoren, was een onmisbare voorziening bij deze hoogst explosieve fabriek. Voor Ouderkerkers was de kruitfabriek tegelijkertijd ramp én zegen. Velen vonden er een bestaan, altijd was er de angst voor ontploffingen.

>

De Oerkap: Haarlemse hotspot in oude fabriek

Bij het Haarlemse restaurant en stadsstrand De Oerkap aan het Spaarne is het verleden nog goed te zien. Het ruige, industriële gebouw was ooit een leer- en drijfriemenfabriek, die nationale bekendheid genoot.

>

Werf35: van pillenfabriek tot medianest

Het industriële complex aan de Hilversumse Mussenstraat kent een turbulente geschiedenis. Van farmaceutische fabriek en gemeentewerf is het sinds kort een thuis voor digitale creatievelingen.

>

Bensdorp: Wonen in een chocoladefabriek

In de Bensdorpfabriek, waar nog niet zo lang geleden Brosrepen werden geproduceerd, verrijst een nieuwe stadswijk. In 2018 nemen de eerste bewoners er hun intrek.

>

Cees Honig, de Tweede Wereldoorlog en communisten

Cornelis Johan Honig (1905-1974, roepnaam Cees) staat bekend om zijn sociale bewogenheid. Tussen 1937 en 1957 is Cees een van de drie directeuren van stijfselfabriek De Bijenkorf in Koog aan de Zaan. De andere twee plekken aan de bestuurstafel worden bezet door zijn tweelingbroer George Nicolaas en hun neef Evert. Cees' bewogenheid uit zich niet alleen in zijn ondernemingsfilosofie, maar ook tijdens de Tweede Wereldoorlog.

>

‘Het was tijd voor een redding’

Aan het Noordzeekanaal in Zaandam, in het hart van de Stelling van Amsterdam, ligt het Hembrugterrein van de oude munitiefabriek Artillerie Inrichtingen. De gebouwen op het terrein stonden de afgelopen jaren leeg en het verval trad steeds verder in. Zo ook bij Gebouw 197, een oud laboratoriumgebouw met een wijds uitzicht over het kanaal en de Zaan. 'Het was tijd voor een redding,' zegt Stella van Heezik van Stadsherstel Amsterdam.

>

Zaans Industrieel Erfgoed: Top vijf stukken uit het gemeentearchief

De Zaanstreek kent een zeer uitgebreide industriële geschiedenis en is daarmee één van de meest bekende plekken waar het Hollandse industriële erfgoed zijn sporen heeft achter gelaten. Het geheugen van de Zaanstreek is in het Gemeentearchief Zaanstad te vinden, waar boeken, tekeningen, verslagen, prenten, kaarten en foto's over het gebied van vroeger tot nu verhalen. Hier een dwarsdoorsnede van de Zaanse industriële geschiedenis aan de hand van vijf waardevolle stukken uit het archief.

>

Vijf feiten over het Noordzeekanaal

Al bijna 150 jaar geleden werd 'Holland op z'n Smalst' doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.

>

Zaans bedrijf laat Nederlander ‘buitenlands’ eten

De bloei van handel en industrie in de Zaanstreek is voor een niet onbelangrijk deel te danken aan een aantal succesvolle doopsgezinde koop- en ambachtsfamilies. Het bekende ondernemersgeslacht Honig was één van hen. De familie was op meerdere fronten actief, maar is vooral bekend geworden van het gelijknamige voedingsmiddelenbedrijf.

>

Forbo Flooring: Schotse uitvinding wordt door ‘de Lum’ geperfectioneerd

Aan het eind van de negentiende eeuw loopt de vraag naar lijnolie en zeildoek sterk terug. De opmars van petroleum als brandstof en de opkomst van stoomschepen vormen een gevaar voor het voortbestaan van de rolrederij voor zeildoek en de lijnoliemolen van de familie Kaars Sijpestein. Een Schotse uitvinding betekent echter de redding voor de familieonderneming. Honderdzestien jaar later verlaten nog dagelijks enorme rollen linoleum de Forbo Flooring fabriek in Assendelft.

>

180 jaar verwennerij: Van Houten’s Cacao en Chocolade

Casparus van Houten, oprichter van het bekende cacao en chocolade merk, introduceerde in 1828 de zogenaamde 'Hollandse methode'. Een uitvinding die het mogelijk maakte makkelijk oplosbare cacaopoeder te produceren zoals we die vandaag de dag kennen. Samen met zijn zoon Coenraad van Houten, zorgde Casparus voor een omwenteling in de chocoladewereld. Het begon bij een kleine chocolade fabriek in het Amsterdam van 1815.

>

Gloeiend staal spettert en knettert bij Hoogovens

Staalfabrikant Tata Steel (Hoogovens) is niet zo maar te bezoeken. Te heet, te gevaarlijk. Maar wie iets over het maken van staal wil weten, kan zijn hart ophalen in het Hoogovensmuseum in IJmuiden.

>

Een kijkje achter de schermen van het blondschuimende Heinekenbier

Meestal geven de gidsen van de Heineken Experience hun rondleidingen in het Engels. Zaterdag 4 juli vonden er in het kader van het Festival Industrie Cultuur echter (gratis) rondleidingen in het Nederlands plaats, waarbij de geschiedenis van de Amsterdamse bierbrouwerij centraal stond.

>