Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De Echte Zaanse Mosterd

Mosterdmolen De Huisman maakt sinds hele lange tijd de echte Zaanse mosterd. De mosterd wordt in emmers met verschillende inhoudsmaten – natuurlijk mét de iconische molen van de Zaanse Schans erop – geleverd aan fabrikanten, horeca en groothandel.

Familierecept

De Zaanse mosterd van mosterdmolen De Huisman, wie kent hem niet? De mosterd is onder andere te vinden in de schappen van die bekende grootgrutter uit Zaandam. Inmiddels zit mosterdmolen De Huisman al weer jaren op een industrieterrein in Wormerveer. ‘De molen moest dringend gerestaureerd worden,’ legt vierde generatie mosterdmaker Frank Bosman uit terwijl we de productieruimte inlopen. Daar staan de grote tonnen waar de mosterdzaadjes met de ingrediënten – op basis van oude familierecepten die teruggaan tot eind negentiende eeuw – worden vermengd en gemalen.

Molen de Huisman op de voorgrond. Foto: fotoarchief De Zaansche Molen.

Verpakkingslijn

De gemalen mosterd gaat via leidingen automatisch naar de ruimte met de verpakkingslijn, waar de medewerkers de machines bedienen die glazen potjes vullen, sluiten, coderen en in dozen verpakken. Frank Bosman: ‘De meeste mosterd gaat in deze glazen potjes naar de supermarkt, maximaal zo’n 10.000 per dag.’ De etiketteermachine stamt uit 1973, vertelt hij. Zelf gereviseerd, gemoderniseerd en aangepast, zoals hij veel van de apparatuur zelf heeft ontworpen en gemaakt.

‘Houweling Group levert emmers van één tot vijfentwintig liter. De emmers van één, twee en vijf liter zijn voorzien van een ontwerp met een afbeelding van molen De Huisman en twee verschillende kleuren deksels. In emmers met een rood deksel zit de fijne mosterd, in emmers met een groen deksel de grove mosterd. ‘Wij vullen de emmers van vijfentwintig liter niet helemaal,’ legt Frank uit. ‘Wij zorgen dat ze inclusief emmer precies vijfentwintig kilo wegen, dan mag je ze nog tillen van de Arbo.’ Frank: ‘Als ik emmers nodig heb, geven we een belletje en hebben we ze in no-time hier.’

Mosterd wordt gemaakt van kleine mosterdzaadjes, azijn, water, suiker en zout. Ook worden er wel kruiden en/of specerijen aan toegevoegd. Er wordt wel kurkuma aan toegevoegd voor de intensere kleur. De naam komt vermoedelijk van most, het druivensap (nu de azijn) dat bij de bereiding werd gebruikt, door: W. de Jong, 2008. Collectie Gemeente Zaanstad. Fotonummer: 21.49781.

Drentse mosterd

De wortels van mosterdmolen De Huisman blijken helemaal niet in de Zaanstreek te liggen. Frank: ‘Mijn overgrootvader had een mosterdmolen in Drenthe. Tijdens de Grote Depressie trok mijn grootvader, zijn opvolger, naar West-Friesland. Hij kon alleen het woonhuis verkopen, de molen heeft hij maar gewoon achtergelaten.’ Na de Tweede Wereldoorlog moest hij er alsnog mee stoppen. Frank: ‘Het ging gewoon niet meer.’

De vader van Frank werkte dan ook aanvankelijk bij azijnfabriek Tack aan de Amsterdamse Keizersgracht, waar hij een mosterd- en sauzenlijn opzette. In 1961 kwam mosterdmolen De Huisman in de verhuur. De kleine stellingmolen uit vermoedelijk 1786 stond oorspronkelijk in Zaandam, maar was in 1955 boven op pakhuis De Haan aan de Zaanse Schans geplaatst. ‘Is dat niet wat voor jou’, vroeg zijn vrouw. ‘Aanvankelijk wilde hij er niets van weten’, vertelt Frank. ‘Maar ergens in ’60 of ’61 is hij toch overstag gegaan.’

Dat was het begin van de echte Zaanse mosterd, aan de Zaanse Schans. ‘Het tv-journaal wijdde er zelfs een item aan, de volgende dag werd mijn vader gebeld door Calvé’, herinnert Frank zich. Toen leverde De Huisman al mosterd voor de slasaus van Duyvis, dat tot drie keer toe om een nieuw monster had gevraagd. Frank: ‘Ze konden maar niet geloven dat onze mosterd zo weinig bacteriën bevatte.’

Voor de molen staat dhr. Aaltinus Bosman (1919-2009), met twee van zijn zoons, Albert en Frank (r). Bosman huurde vanaf 1961 de Huisman en startte met de productie van de bekende Zaanse mosterd. Fotograaf onbekend, 1964. Foto: fotoarchief De Zaansche Molen.

Albert Heijn

‘Onze mosterd lag al in de supermarkten van Simon de Wit, een concurrent én goede vriend van de oude Albert Heijn’, weet Frank. ‘Albert Heijn vond dat hij ook Zaanse mosterd in zijn schappen moest hebben, het was immers een Zaans bedrijf. ‘Buurman’, zei Albert tegen mijn vader, ‘jij moet mijn ook voor ons de Zaanse mosterd gaan maken.’ Maar mijn vader had daar de tijd niet voor. Vervolgens heeft Albert Heijn voorgesteld dat hij de hele distributie en alles eromheen zou regelen, als mijn vader de mosterd maar maakte. Toen dat niet lukte, hebben we het alsnog zelf gedaan. Gelukkig ging dat goed.’

Frank vervolgt: ‘Albert Heijn kwam geregeld in zijn auto met chauffeur voorbijrijden. ‘Buurman, hoe gaat het met de mosterd’, vroeg hij dan. Het verhaal gaat zelfs dat Albert Heijn pas met zijn tweede vrouw wilde trouwen wanneer ze Zaanse mosterdsoep van onze mosterd kon maken!’

Potten echte Zaanse mosterd van mosterdmolen De Huisman aan de Zaanse Schans, W. de Jong 2008. Collectie Gemeente Zaanstad. Fotonummer: 21.49782.

‘Ik word mosterdmaker’

Al heel vroeg wist Frank dat hij in de voetsporen van zijn vader, grootvader en overgrootvader wilde treden: ‘Toen ik in 1971 – ik was dertien – voor het eerst de ketels vol gooide, wist ik het: ik ga later ook mosterd maken.’ De molen zelf werd overigens niet gebruikt voor het malen van de mosterdzaadjes, dat ging volledig machinaal. Toen de molen gerestaureerd moest worden, verplaatste Frank de productie naar een pand op een industrieterrein in Wormerveer.

Hier hebben we ook veel meer magazijnruimte. Houweling Group levert alle emmers op afroep, rechtstreeks hier in het magazijn. Wij hoeven ze alleen maar van de pallet te pakken – Frank Bosman, mosterdmaker De Huisman

Uiteindelijk deed de molen nog slechts dienst als verkooppunt. Stukje bij beetje bouwde Frank Bosman in Wormerveer met zijn eigen handen een unieke mosterdfabriek. En De Huisman? Die prijkt nog steeds trots op de verpakkingen.

Auteur: Houweling Group. Klik hier voor het oorspronkelijke artikel.

Publicatiedatum: 07/12/2020

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.